W KRĘGU FIKCJI KLIMATYCZNEJ (CLIMATE FICTION). NA MARGINESIE LEKTURY LOTU MOTYLA BARBARY KINGSOLVER ORAZ JASNOŚCI MAI WOLNY

Dariusz Piechota

doi:10.31648/hip.8509

Opublikowane: 2022-12-061

Nr 28 (2022)

W KRĘGU FIKCJI KLIMATYCZNEJ (CLIMATE FICTION). NA MARGINESIE LEKTURY LOTU MOTYLA BARBARY KINGSOLVER ORAZ JASNOŚCI MAI WOLNY

Dariusz Piechota

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.8509

Abstrakt

Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie nowego gatunku literackiego, jakim jest fikcja klimatyczna. Termin ten rozpowszechnił się
w drugiej dekadzie XXI w. Niektórzy naukowcy postrzegają cli-fi jako odmianę science fiction ze względu na obecne w nim motywy charakterystyczne dla utworów postapokaliptycznych. Inni z kolei traktują cli-fi jako podgatunek fikcji spekulatywnych, posługujący się różnymi konwencjami (np. thrillera, science fiction, prozy realistycznej). W przeciwieństwie do fantastyki cli-fi pełni funkcję dydaktyczną i stanowi rodzaj ostrzeżenia przed grożącą ludzkości katastrofą. Do popularnych motywów występujących w cli-fi należą: powodzie, deforestacje, wymieranie gatunków zwierząt, katastrofy spowodowane wybuchem w elektrowniach atomowych. W niniejszym artykule autora interesują dwie powieści zaliczane do cli-fi. Pierwsza z nich (Lot motyla) posługuje się poetyką realistyczną, opisując zjawisko globalnego ocieplenia. Druga (Jasność), będąca pierwszą polską cli-fi, wykorzystuje poetykę postapokaliptyczną, ukazując skutki eksplozji w elektrowni atomowej w miasteczku Bethlem

Słowa kluczowe:

fikcja klimatyczna, globalne ocieplenie, ekokrytyka, postapokalipsa

Inne teksty tego samego autora

Dariusz Piechota, PRZESTRZEŃ ŁODZI W ZWIERCIADLE DYSKURSU TOKSYCZNOŚCI. NA MARGINESIE ZIEMI OBIECANEJ WŁADYSŁAWA STANISŁAWA REYMONTA , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 26 (2020)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Piechota, D. (2022). W KRĘGU FIKCJI KLIMATYCZNEJ (CLIMATE FICTION). NA MARGINESIE LEKTURY LOTU MOTYLA BARBARY KINGSOLVER ORAZ JASNOŚCI MAI WOLNY. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (28), 95–110. https://doi.org/10.31648/hip.8509

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Kingsolver B. (2013), Lot motyla, przeł. A. Kłosiewicz, Prószyński i S-ka, Warszawa. Wolny M (2019), Jasność, Wydawnictwo MANDO, Kraków
Google Scholar

Andrzejczak K. (2012), Opowieści literackiej Ameryki. Zarys prozy Stanów Zjednoczonych od początków do czasów najnowszych, Universitas, Kraków.
Google Scholar

Atwood M. (2017), Opowieść podręcznej, przeł. Z. Uhrynowska-Hanasz, Wydawnictwo Wielka Litera, Warszawa.
Google Scholar

Bednarek J. (2020), Oduczanie się człowieczeństwa: fantastyka i antropocen, „Teksty Drugie” 1: 118–133.
Crossref
Google Scholar

Berg P. (2012), Naukowcy wiedzą dlaczego wymierają pszczoły. Czeka nas głód?, „Polityka”, 29 marca 2012 r., URL= https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1525663,1,naukowcy-wiedza-dlaczego-wymierajapszczoly-czeka-nas-glod.read [dostęp z dnia 9.02.2021].
Google Scholar

Brylska A. (2019), Życie zaczyna się na wysypisku. O niechcianych mieszkańcach miast, „Przegląd Kulturoznawczy” 4 (42): 562–576.
Crossref
Google Scholar

Czapliński P. (2020), Końca świata nie będzie. Parafraza krytycznoliteracka, „Teksty Drugie” 1: 65–93.
Crossref
Google Scholar

Franczak J. (2020), Postapokaliptyka. Rekonesans badawczy, „Teksty Drugie” 6: 94–116.
Crossref
Google Scholar

Has-Tokarz A. (2015), Zwierzę-zabójca jako motyw literacki i filmowy – rzecz o horrorze eko(logicznym), [w:] Emancypacja zwierząt?, E. Łoch, A. Trześniewska, D. Piechota (red.), Wydawnictwo LTN, Lublin: 87–113.
Google Scholar

Huebener P. (2020), Nature’s Broken Clocks: Reimagining Time in the Face of the Environmental Ciris, Regina.
Google Scholar

Jarvis B. (2019), Owadzi armagedon już nadszedł, przeł. B. Jarvis, „Pismo. Magazyn opinii” 2 (14).
Google Scholar

Kantner K. (2019), Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny, Universitas, Kraków.
Google Scholar

Kotyczka M. (2018), Koniec świata, na jaki zasługujemy, „Prace Kulturoznawcze” 1–2: 233–239.
Crossref
Google Scholar

Macfarlane R. (2005), The burning problem, „The Guardian”, 24th September 2005, URL=https://www.theguardian.com/books/2005/sep/24/featuresreviews.guardianreview29 [dostęp z dnia 30.01.2021].
Google Scholar

Martuszewska A. (1977), Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu (1876–1895), Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar

Ochwat M. (2019), Klimat – konflikty – migracje. Scenariusze przyszłości, „Postscriptum Polonistyczne” 2 (24): 51–71.
Crossref
Google Scholar

Oramus D. (2010), O pomieszaniu gatunków. Science fiction a postmodernizm, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
Google Scholar

Oramus D. (2021), Nowe światy literackie: literaturoznawstwo współczesne a nauki ścisłe, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” 2 (24): 139–168.
Google Scholar

Piechota D. (2016), „Pierwsze drgania apokalipsy”. O „Historii pszczół” Mai Lunde, [w:] Ludzkie, nie-ludzkie, arcy-zwierzęce. Animalocentryzm?, J. Roś, K.M. Wieczorek (red.), Wydawnictwo Lemak, Siemianowice Śląskie: 31–46.
Google Scholar

Podraza-Kwiatkowska M. (2001), Literatura Młodej Polski, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Google Scholar

Schneider-Mayerson M. (2017), Climate Change Fiction, [in:] American Literature in Transition 2000–2010, R. Greewald Smith (ed.), Cambridge University Press: 309–321.
Crossref
Google Scholar

Tokarczuk O. (2007), Bieguni, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Zgorzelski A. (1980), Fantastyka. Utopia. Science fiction. Ze studiów nad rozwojem gatunku, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Google Scholar

Żółkoś M. (2019), Czarnobylski „kres natury”. Reportaże Swietłany Aleksijewicz w świetle humanistyki nieantropocentrycznej, [w:] Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, A. Ubertowska, D. Korczyńska-Partyka, E. Kuliś (red.), Wydawnictwo IBL, Warszawa
Google Scholar