Teorie mitu. Zarys problematyki

Wojciech Tański

Publicado: 2018-09-141

1994

Teorie mitu. Zarys problematyki

Wojciech Tański

Resumen

Mit antyczny, pomimo zainteresowania nim różnych dyscyplin naukowych, nie doczekał się jednoznacznej i spójnej definicji. Wieloznaczna jest również jego etymologia. "Mit" wywodzi się z greckiego słowa "mythos", któremu badacze nadają różne znaczenia od opowiadania", "baśni", "opowieści o genealogii bogów" do "słowa", "słowa poetyckiego", a nawet „fabuły". Ta niejednorodność znaczeniowa wywarła wpływ na koncepcje i teorie mitu.

W starożytności zostały zapoczątkowane dwie metody interpretowania tego zjawiska — alegoryczna i historyczna. Pierwsza z nich była kontynuowana nie tylko w średniowieczu i odrodzeniu, ale dominowała też w teoretycznym ujęciu mitu aż do wieku XVIII.

Oświecenie przyniosło kilka nowych spojrzeń na mit antyczny — racjonaliści francuscy dyskredytowali go, uważając, że są to niewiarygodne wytwory nieoświeconych umysłów: Herder stawiał go na równi z filozofią i poezją, a Creuzer zwrócił uwagę na możliwość symbolicznej interpretacji mitu. Ostatni pogląd przeważał w badaniach nad mitem do połowy XIX wieku.

Odkrycie sanskrytu i starożytnych cywilizacji bliskowschodnich umożliwiło przyrodniczą, astralną i astronomiczną interpretację mitu. W tym czasie powstały też liczne szkoły ujmujące się tym zjawiskiem socjologicznej, psychologicznej, fenomenologicznej i strukturalistycznej. Każda z tych teorii starała się w swej perspektywie ukazać różne funkcje mitu, a zwłaszcza ontologiczną, soteriologiczną i semantyczną. Żadna jednak z nich nie wyczerpuje istoty zjawiska do końca.

Warto jednak dodać, że mit wchodzi w genetyczne i strukturalne związki z literaturą, dzięki temu zyskuje ona uniwersalny wymiar, a także odzyskuje utraconą „rzeczywistość egzystencjalną”.

Descargar archivos

Normas de citación

Tański, W. (2018). Teorie mitu. Zarys problematyki. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, 61–76. Recuperado a partir de https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/hip/article/view/901

##plugins.themes.libcom.share##

Licencia

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial 4.0.

Citas

Abramowska J., O funkcjach mitu, „Nurt” 1975, nr 12

Arystoteles, Poetyka, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989

Barthes R., Mit i znak, PIW, Warszawa 1970

Bodkin M., Wzorce archetypowe w poezji tragicznej, „Pamiętnik Literacki” 1969, nr 2

Cassierer E., Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, Czytelnik, Warszawa 1977

Eliade M., Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, PIW, Warszawa 1970

Eliade M., Traktat o historii religii, KiW, Warszawa 1970

Freud Z., Człowiek, religia, kultura, KiW, Warszawa 1967

Fromm E., Zapomniany jezyk, Wstęp do rozumienia snów, baśni i mitów, PIW, Warszawa 1967

Frye N., Mit, fikcja, przemieszczenie, (w:) Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów “Pamiętnika Literackiego”, red. M. Głowiński, H. Markiewicz, Ossolineum, Wrocław 1977

Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódż 1988

Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Przedmowa, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990

Hegel G., Wykłady o estetyce, PWN, Warszawa 1964

Holloway J., Pojęcie mitu w literaturze, „Pamiętnik Literacki” 1969, nr 2

Jolles A., Proste formy. Baśń, „Prz. Hum.” 1965, nr 5

Jung C. G., Nowoczesny mit. O rzeczach widywanych na niebie, WL, Kraków 1982

Jung C. G., Psychologia i literature (w:) Archetypy i symbole. Pisma wybrane, Czytelnik, Warszawa 1976

Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, PIW, Warszawa 1991

Kudliński T., Vademecum teatromana, LSW, Warszawa 1973

Kuźma E., Kategoria mitu w badaniach literackich, (w:) Nowe problem metodologiczne literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1991

Kuźma E., Mit w literaturze, mitotwórstwo (w:) Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, M. Puchalska, A. Semczuk, A. Sobolewska, E. Szary-Matywiecka, Ossolineum, Wrocław 1992

Levi-Strauss C., Antropologia strukturalna, PiW, Warszawa 1970

Levi-Strauss C., Struktura mitów, „Pamiętnik Literacki” 1968, nr 4

Łotman J., Minc Z., Literatura i mitologia, „Pamiętnik Literacki” 1991, nr 1

Malinowski B., Dzieła, t. I: Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego. Pogląd na genezę religii ze szczególnym uwzględnieniem totemizmu. O zasadzie ekonomii myślenia, PWN, Warszawa 1984

Malinowski B., Mit w psychologii ludów pierwotnych (w:) Szkice z teorii kultury, KiW, Warszawa 1958

Markiewicz H., Literatura a mity, „Twórczość” 1987, nr 10

Mieletiński E., Poetyka mitu, PIW, Warszawa 1981

Mieletyński J. M., Levi-Strauss C., Czy tylko etnologia?, „Pamiętnik Literacki” 1973, nr1

Podbielski H., Nowsze teorie mitu (w:) Z zagadnień literatury greckiej, red. J. Pliszczyńska, TN KUL Lublin; Mit, człowiek, literatura, red. S. Stabryła, PWN, Warszawa 1992

Podbielski H., Nowsze teorie mitu (w:) Z zagadnień literatury greckiej, red. J. Pliszczyńska, TN KUL, Lublin 1978

Poradecki J., Mit w literaturze. Problemy, perspektywy, trudności, „Pr. Polonist.” 1977, nr XXXIII

Ricoeur E., Funkcja symboliczna mitu w badaniach literackich, „Znak” 1968, nr 10

Ricoeur E., Symbolika zła, PAX, Warszawa 1968

Scheelling G., Filozofia sztuki. O stosunku sztuk plastycznych do przyrody. Bruno czyli o boskiej i naturalnej zasadzie rzeczy rozmowa, PWN, Warszawa 1983

Skwarczyńska S., Geneza i rozwój rodzajów literackich (w:) Genealogia polska. Wybór tekstów, PWN, Warszawa 1983

Speina J., Typy świata przedstawionego w literaturze, Towarzystwo Naukowe, Toruń 1993

Stabryła S., Hellada i Roma w Polsce Ludowej. Recepcja antyku w literaturze polskiej w latach 1945-1975, WL, Kraków 1983

Szmydtowa Z., Poeci i poetyka, PWN, Warszawa 1964

Tatarkiewicz W., Historia estetyki, t. III, Estetyka nowożytna, Arkady, Warszawa 1991

Weimann R., ., Literaturoznawstwo a mitologia, (w:) Literatura: produkcja i recepcja. Studia z metodologii historii literatury. Wybór i wstęp H. Orłowski, Warszawa 1978

Weimann R., Literaturoznawstwo a mitologia. Wstępne problemy krytyki mitologicznej, „Pamiętnik Literacki” 1969, nr 2

Weinrich H., Struktury narracyjne mitu, „Pam. Lit.” 1973, nr 1 Google Scholar