Теория и практика соцреализма: Умолчания и подспутные течения

Nadieżda W. Wandyszewa-Rebro

doi:10.31648/hip.1378

Opublikowane: 2018-10-071

Nr 13 (2007)

Teoria i praktyka realizmu socjalistycznego przemilczenia i nurty utajone

Nadieżda W. Wandyszewa-Rebro

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.1378

Abstrakt

Realizm socjalistyczny jest wytworem systemu społeczno-ekonomicznego, opartego na doktrynie ideowo-politycznej. Był on ściśle związany z uznaniem i próbą urzeczywistnienia ideałów komunistycznego i socjalistycznego przekształcenia społeczeństwa, jak również z rozpowszechnieniem tych ideałów na całą moralno-estetyczną dziedzinę życia społecznego. Realizm socjalistyczny cechuje dążenie do aktywnego przekształcenia bytu społeczno-ekonomicznego i światopoglądu artystycznego. W dziełach zwolenników tej metody zbyt przesadnie akcentowany jest atrybut ofiarności, a poniekąd otwarcie ignorowana wartość ludzkiego życia. W realizmie socjalistycznym eklektycznie łączą się: społeczny optymizm, estetyzm, utopizm i humanizm. Panegoizm realizmu socjalistycznego jest swego rodzaju mistyczną religijnością, zastępującą tradycyjne ogólnodemokratyczne wartości nauki, kultury i wolności badań. Powstanie metody realizmu socjalistycznego było stymulowane przez utrwalenie ideologii utopijnego socjalizmu przez rządzącą elitę partyjną, uznanie nadrzędności podmiotowości nad obiektywnością, woli nad prawem, rozkazu nad badaniem naukowym. M. Gorki, A. Łunaczarski, M. Bucharin, fundatorzy i propagatorzy realizmu socjalistycznego, wymagali od pisarzy nienawiści wobec „życia codziennego”, rewolucyjnego bohaterskiego patosu, stwarzania obrazu „bohatera pozytywnego” w literaturze radzieckiej, rozumiejąc, iż to „piekielnie trudne zadanie”. W artykule poddano analizie twórczość A. Platonowa, O. Kuwajewa, A. Beka, W. Bohomołowa i in. Ukazano ścisłą łączność ideologii realizmu socjalistycznego z filozofią M. Fiodorowa. M. Gorki, który przyjął fiodorowowski projekt „regulacji przyrody”, oddający jego zdaniem ideę patosu socjalistycznego „podporządkowania całej energii przyrody sprawie masy pracującej”, głosił przekonanie o możliwości nieograniczonego rozwoju człowieczeństwa aż do osiągnięcia nieśmiertelności. Łunaczarski, twórca „religii socjalizmu”, uważał, iż wiara czynnego człowieka jest wiarą w przyszłość człowieczeństwa, jest jego religią.

Słowa kluczowe:

realizm socjalistyczny, podmiotowość, woluntaryzm, utopia, ideał estetyczny, partyjność, ideowość

Pobierz pliki

PDF (Русский)

Zasady cytowania

Wandyszewa-Rebro, N. W. (2018). Teoria i praktyka realizmu socjalistycznego przemilczenia i nurty utajone. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (13), 213–234. https://doi.org/10.31648/hip.1378

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Літературознавчий словник-довідник, Р.Т. Гром'як, Ю.І. Ковалів та ін., ВЦ. «Академія», Киев 1997

Социалистический реализм в литературе. Указатель работ советский авторов на русском языке за 1967-1972 гг., Москва 1974

Д. I. Чижевський, Історія української літератури. Від початків до доби реалізму. Літературне редагування Ю. Шереха-Шевельова, Українська Вільна Академія Наук у США, Нью-Йорк 1956

Д. I. Чижевський, Історія української літератури, Видавничий центр «Академiя», Киев 2003

Н.Э. Крутикова, Русский реализм и становление украинской реалистической прозы, Изд-во АН УССР, Киев 1963

Д.В. Затонський, Минуле, сучасне, майбутнє: Про реалізм, традиції, новаторство, Днiпро, Киев 1982

Ленинизм и развитие реализма как мировой эстетической системы: Сборник научных трудов, АН УССР, Институт литературы им. Т.Г. Шевченко; Ответственный редактор: Д.В. Затоньский, Наукова думка, Киев 1987

Краткая литературная энциклопедия, Изд-во «Советская энциклопедия», Москва 1972

С.Г.Семёнова, Н.Ф. Федоров и его философское наследие,

Н.Ф. Федоров, Сочинения, Мысль, Москва 1982

А.П. Платонов, Избранное, составитель М.А. Платонова, предисловие Т.С. Шехановой, Московский рабочий, Москва 1988

А. Гангнус, На руинах позитивной эстетики. Из истории одного термина, «Новый мир» 1988

А.М. Горький – Н.И. Бухарину. Письмо от 23 июня 1925 г., «Известия ЦК КПСС» 1989

А.М. Горький – Н.И. Бухарину. Письмо от 13 июля 1925 г., «Известия ЦК КПСС» 1989

А.М. Горький – И.В. Сталину. Письмо от 27 ноября 1929 г., «Известия ЦК КПСС» 1989

И.К. Крупская – К.Цеткий. Письмо от 3 июля 1925 г., Известия ЦК КПСС» 1989

И. Бродский, Пик, с которого шагнуть некуда, «Известия» 1 сентября 1989

А.П. Платонов, Избранное

А. Шиндель, Свидетель (Заметки об особенностях прозы Андрея Платонова), «Знамя» 1989

А.П. Платонов, Государственный житель: Проза, ранние сочинения, письма, Мастацька лiтература, Минск 1990

Цит. по: Краткая литературная энциклопедия

Наєнко М. К. Історія українського літературознавства: Підручник, ВЦ «Академiя», Киев 2003

В.О. Кудiн, Питання теорії соціалістичного реалізму, Нарис, Художня лiтература, Киев 1959

О.М. Куваев, Территория: Роман, Прапор, Х.1981

Б.А. Леонов, Выси и глубины человеческого труда

П.Д. Успенский, В поисках чудного, пер. с англ., Издательство Чернышёва, Санкт-Петербург 1994

С. Залыгин, Из записок минувшего года, «Комсомольская правда» 11 января 1991 Google Scholar