Ethnos jako podstawa tożsamości kulturowej

Halina Mielicka-Pawłowska

doi:10.31648/hip.2604

Opublikowane: 2018-12-201

Nr 24 (2018)

Ethnos jako podstawa tożsamości kulturowej

Halina Mielicka-Pawłowska

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: ARTYKUŁY Wiara – religia – kościół

https://doi.org/10.31648/hip.2604

Abstrakt

Identyfikacja z grupą etniczną lub narodową jest o tyle skomplikowanym zagadnieniem, że obejmuje szereg zjawisk decydujących o różnorodności kultur. Szczególnie istotny jest mechanizm oddzielający „swoich” od „obcych”, a więc konstytuujący wszelkie sfery aktywności, które z jednej strony są oczywistością kulturową, a z drugiej mogą być przyczyną wartościowania innych przez pryzmat tego, co jest możliwe do zaakceptowania. Stawiam tezę, że o tożsamości kulturowej decyduje ethnos, a dokładniej jego cztery elementy strukturalne : język, obyczaje, historia oraz religia. Stanowią one odrębne systemy, których porządek wynika z korelacji zachodzących na poziomie interpretacyjnym. Szczególnie ważna w tej strukturze jest religia, która zabarwia emocjonalnie pozostałe elementy wierzeniami w istnienie rzeczywistości pozaempirycznej, a sądy i przekonania obowiązujące w grupie etnicznej lub narodowej czyni podstawowymi dla ukonkretnienia tożsamości kulturowej.

Słowa kluczowe:

ethnos, etos, uniwersalia kulturowe, odmienność kulturowa

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Mielicka-Pawłowska, H. (2018). Ethnos jako podstawa tożsamości kulturowej. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (24), 193–209. https://doi.org/10.31648/hip.2604

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bauman Z. (1997), Glokalizacja, czyli komu globalizacja, a komu glokalizacja, „Studia Socjologiczne” 3 (146): 53-69.

Bauman Z. (2000), Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, PIW, Warszawa.

Berger P. L., Luckmann Th. (1983), Społeczne tworzenie rzeczywistości, przeł. i wstępem opatrzył J. Niżnik, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Borowiak A. (2004), Światopogląd postmodernistyczny a postulat tolerancji, [w:] Tolerancja i wielokulturowość. Wyzwania XXI wieku. A. Borowiak, P. Szarota (red.), Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”, Warszawa: 39-40.

Boski P., Jarymowicz M., Malewska-Peyre H. (1992), Tożsamość a odmienność kulturowa, Instytut Psychologii PAN, Warszawa.

Boski P. (1992), O byciu Polakiem w ojczyźnie i o zmianach tożsamości kulturowo-narodowej na obczyźnie, [w:] Tożsamość a odmienność kulturowa, Instytut Psychologii PAN, P. Boski, M. Jarymowicz, H. Malewska-Peyre (red.),Warszawa: 71-211.

Boski P. (2009), Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej, WN PWN, Warszawa.

Bystroń J. St.(1995), Megalomania narodowa, Książka i Wiedza, Warszawa.

Gołaszewska M. (1995), Poetyka duchowości, [ w:] Oblicza nowej duchowości, M. Gołaszewska (red.), Uniwersytet Jagielloński, Kraków: 207-213.

Kwaśniewski K. (1987), Tożsamość kulturowa, [w:] Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Z. Staszczak (red.), PWN, Warszawa: 351-353.

Malewska-Peyre H. (1992), Ja wśród swoich i obcych, [w:] P. Boski, M. Jarymowicz, H. Malewska-Peyre, Tożsamość a odmienność kulturowa, Instytut Psychologii PAN, Warszawa: 15-64.

Mariański J. (2006), Sekularyzacja i desekularyzacja w nowoczesnym świecie, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Mariański J. (2016), Megatrendy religijne w społeczeństwach ponowoczesnych. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Mariański J. (2017), Tożsamości religijne w społeczeństwie polskim. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Mielicka H. (2006), Antropologia świąt i świętowania, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.

Mielicka-Pawłowska H. (2017), Duchowość ponowoczesna. Studium z zakresu socjologii jakościowej, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Misztal B. (2000), Teoria socjologiczna a praktyka społeczna, Wydawnictwo Universitas, Kraków.

Nikitorowicz J. (2010), Grupy etniczne w wielokulturowym świecie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.

Nowak J. (2008), Uwalnianie zbiorowej pamięci, [w:] Polska-Ukraina. Pogranicze kulturowe i etniczne, J. Kamocki, E. Berendt, M. Piotrowski, A. Spiss (red.), Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław: 13-30.

Omyła-Rudzka M. (2018), Stosunek do innych narodów. Komunikat z badań CBOS, nr 37/2018, URL = https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_037_18.PDF [dostęp z dnia 6.06.2018].

Ortner S.B. (2003), O symbolach kardynalnych, przeł. E. Klekot, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, M. Kempy, E. Nowicka (red.), WN PWN, Warszawa: 106-116.

Robotycki Cz. (1980), Tradycja i obyczaj w środowisku wiejskim, Wydawnictwo PAN, Kraków 1980.

Robotycki Cz. (1998a), Ethos jako kategoria opisowa, [w:] Rozważania o tradycji i ethosie, J. Bardziej, J. Goćkowski (red.), Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków: 93-101.

Robotycki Cz. (1998b), Nie wszystko jest oczywiste, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.

Roguska B. (2012), Społeczne postawy wobec wyznawców różnych religii, Komunikat z badań CBOS, nr BS/130/2012, URL = https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_130_128.PDF [dostęp z dnia 6.06.2018].

Roguska B. (2015), Katolik w życiu publicznym – potencjalne konflikty norm i wartości, [w:] Religijność i Kościół po śmierci Jana Pawła II, M. Grabowska (red.), Diagnozy i Opinie nr 31, CBOS, Warszawa: 128-134.

Sapire E. (1978), Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, przeł. B. Stanosz, R. Zimand, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Schils E. (1984), Tradycja, przeł. J. Szacki, [w:] Tradycja i nowoczesność, wybrali J. Kurczewska i J. Szacki, wstępem opatrzył J. Szacki, Czytelnik, Warszawa: 30-90.

Staszczak Z. (1987), Wzór kulturowy, w: Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Z. Staszczak (red.), PWN, Warszawa-Poznań: 372-374.

Stróżewski Wł. (1981), Istnienie i wartość, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Turner V. W. (2004), Liminalność i communitas, przeł.Ewa Dżurak), [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, M. Kempny, E. Nowicka (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 240-266.

Turner V.W. (2006), Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu, przeł. A. Szyjewski, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Whorf B.L. (1982), Język, myśl i rzeczywistość,przeł. T. Hołówka, PIW, Warszawa.

Zaręba S. (2012), Religijność młodzieży w środowisku zurbanizowanym, Oficyna Pobitno, Warszawa – Rzeszów. Google Scholar