Realizacja zasad wyborczych podczas wyborów parlamentarnych i referendum ogólnokrajowego w Polsce z 15 października 2023 r.
Abstrakt
Dnia 15 października 2023 r. odbyły się w Polsce wybory parlamentarne, które połączono z głosowaniem w referendum ogólnokrajowym. Niniejsze przedsięwzięcie wzbudziło liczne głosy krytyczne, które odnosiły się do naruszenia zasad wyborczych unormowanych w ustawie zasadniczej. Celem artykułu jest przeanalizowanie, czy ostatnie wybory połączone z głosowaniem w referendum ogólnokrajowym realizowały zasady wyborcze przewidziane przez prawo, a konkretnie akt prawny o najwyższej mocy prawnej – Konstytucji RP. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, iż wybory parlamentarne, które zostały przeprowadzone łącznie z referendum ogólnokrajowym, nie spełniły w pełni zasad wyborczych uregulowanych w ustawie zasadniczej. Mianowicie doszło do naruszenia zasady równości w jej aspekcie materialnym. Egzemplifikację tego stanowi dysproporcja w zakresie liczby wybieganych deputowanych w stosunku do liczny osób uprawnionych do głosowania. Ponadto wybory nie były równe z zakresie, w jakim zasada ta odnosi się do równości szans podczas prowadzenia kampanii wyborczej. Ostatnie wybory nie urzeczywistniały także w pełni zasady tajności. Odmowa pobrania karty referendalnej wyraźnie stawiała wyborcę po jednej ze stron sceny politycznej.
Słowa kluczowe:
wybory parlamentarne, referendum ogólnokrajowe, zasady wyborczeBibliografia
Literatura Google Scholar
Banaszak B., Komentarz do art. 38, [w:] B. Banaszak (red.), Kodeks wyborczy. Komentarz, wyd. czwarte, Warszawa 2023. Google Scholar
Banaszak B., Komentarz do art. 192, [w:] B. Banaszak (red.), Kodeks wyborczy. Komentarz, wyd. czwarte, Warszawa 2023. Google Scholar
Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Kraków 2007. Google Scholar
Chrzanowski M., Podstawowe zasady prawa wyborczego do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, Białystok 2018. Google Scholar
Czarny P., Komentarz do art. 96, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP, t. 2: Komentarz do art. 87–243, 2016, Legalis. Google Scholar
Czarny P., Komentarz do art. 97, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP, t. 2: Komentarz do art. 87–243, 2016, Legalis. Google Scholar
Florczak-Wątor M., Komentarz do art. 62, [w:] P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. drugie, Warszawa 2023. Google Scholar
Garlicki L., Komentarz do art. 125, [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, Warszawa 2001. Google Scholar
Garlicki L., Gołyński K., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 1996. Google Scholar
Jaworski S.J., Zbieranek J., Komentarz do art. 192, [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, S.J. Jaworski, J. Zbieranek, Kodeks wyborczy. Komentarz, wyd. drugie, Warszawa 2018. Google Scholar
Kryszeń G., Instytucje demokracji bezpośredniej, [w:] S. Bożyk (red.), Prawo konstytucyjne, Białystok 2014. Google Scholar
Marczewska-Rytko M., Wybory w kontekście wybranych dylematów demokracji, „Studia Politologiczne” 2011, vol. 22. Google Scholar
Radziewicz P., Komentarz do art. 99, [w:] P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. drugie, Warszawa 2023. Google Scholar
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. siódme, Warszawa 2013. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz.U. z 2020 r., poz. 851 ze zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r., poz. 1277 ze zm.). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Wyrok TK z 6 stycznia 2003 r., sygn. akt K 24/01, OTK-A 2003, Nr 1, poz. 1. Google Scholar
Wyrok TK z 22 lutego 2005 r., sygn. akt K 10/04, OTK-A 2005, Nr 2, poz. 17. Google Scholar
Wyrok TK z 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11, OTK-A 2011, Nr 6, poz. 61. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
ODIHR Ograniczona Misja Obserwacji Wyborów, Rzeczpospolita Polska. Wybory parlamentarne 15 października 2023 r. Stanowisko w sprawie wstępnych wniosków i podsumowań, https://www.osce.org/files/f/documents/2/9/555159.pdf. Google Scholar
Państwowa Komisja Wyborcza, Frekwencja w referendum ogólnokrajowym 2023 r., https://referendum.gov.pl/referendum2023/pl/frekwencja/pl. Google Scholar
Pismo Państwowej Komisji Wyborczej do Marszałek Sejmu Elżbiety Witek z dnia 21 października 2022 r. nr ZPOW.520.1.2022, https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1666677967_zpow52012022.pdf. Google Scholar
