Tian Zhuangzhuang. Autor nawiedzony przez obrazy
Alicja Helman
Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytet Jagiellońskiprof. dr hab., teoretyk i historyk filmu. Emerytowana profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka wielu książek i rozpraw, m.in.: O dziele filmowym (Kraków 1970), dwutomowej Historii semiotyki filmu (Warszawa 1991–1993) oraz dziesięciotomowego Słownika pojęć filmowych (1991–1998). Redagowała liczne prace zbiorowe i antologie. Wypromowała ponad czterdziestu doktorów. Wśród jej zainteresowań dominują obecnie związki między filmem a innymi sztukami, zwłaszcza literaturą i muzyką. W ostatnich latach opublikowała pięć monografii: Luchina Viscontiego (Urok zmierzchu, Gdańsk 2001), Carlosa Saury (Ten smutek hiszpański, Kraków 2005), Zhanga Yimou (Odcienie czerwieni, Gdańsk 2010), Chena Kaige (Ścieżkami utraconego czasu, Gdańsk 2012) i Tiana Zhuangzhuanga (Nawiedzony przez obrazy, Kraków 2016).
https://orcid.org/0000-0002-8266-6038
Abstrakt
Niniejszemu artykułowi – poświęconemu sylwetce Tiana Zhuangzhuanga, reżysera Piątej Generacji (w poczet której zaliczani są byli studenci Pekińskiej Szkoły Filmowej z lat 1978–1982) – przyświecały trzy założenia. W pierwszej kolejności, koncentrując się na twórcy mniej znanym, autorka naświetla jego dorobek poprzez uwypuklenie etnograficznego charakteru gatunku minority film, a także paradokumentalnych rysów własnych dzieł reżysera. Drugim poziomem, stanowiącym zasadniczą część tekstu, jest wielopoziomowa analiza jednego z najważniejszych dzieł Tiana – Złodzieja koni (1986). Jak zauważyli krytycy, seans Złodzieja koni stawia przed widzem problem Inności w sposób nieoswojony przez konwencje kina egzotycznego. Ostatni aspekt, na którym zasadza się artykuł, związany jest z kulturą Tybetu – systemem wierzeń, tradycją, zwyczajami. Twórca poświęca im dużo miejsca, prezentując je bez jakiegokolwiek komentarza pozwalającego na zrozumienie ich sensu. Z tej właśnie przyczyny Złodziej koni jest filmem znamiennym dla twórczości Tiana, gdyż reprezentuje filozofię twórczą reżysera, wcielającego się w rolę odkrywcy czy podróżnika spoglądającego na ziemię nieznaną bez uprzedzeń. Kino Tiana Zhuangzhuanga to kino zmysłów poprzedzających racjonalny osąd.
Słowa kluczowe:
biopic, minority genre, ethnographic cinema, religion, ritualBibliografia
Karmay, Samten G. 1998. The Arrow and the Spindle: Studies in History, Myths, Rituals and Beliefs in Tibet. Katmandu: Mandala Publishing.
Kuoshu, Harry H. 2002. Celluloid China: Cinematic Encounters with Culture and Society. Carbondale: Southern Illinois University Press.
Nakamura, Hajime. 2005. Systemy myślenia ludów Wschodu. Indie, Chiny, Tybet, Japonia. Transl. Maciej Kanert and Wisława Szkudlarczyk-Brkić. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zhang, Xudong. 1997. Chinese Modernism in the Era of Reforms. Durham and Londyn: Duke University Press.
Zhang, Yingjin. 1997. From “Minority Film” to “Minority Discourse”: Questions of Nationalhood and Ethnicity in Chinese Cinema. In: Lu, Sheldon Hsiao-peng (ed.). Transnational Chinese Cinemas. Identity, Nationhood, Gender. Honolulu: University of Hawaii Press, pp. 81–104.
Internet sources
Bollywood.pun.pl. 2014. Scapegoat Ceremony. [Online]. bollywood.pun.pl. Accessed from: http://www.bollywood.pun.pl/viewprintable.php?id=3866 [1.12.2014].
Mckay, Alex. 1999. Tibetan Buddhist “Sky Burial.” [Online]. Accessed from: https://www2.kenyon.edu/Depts/Religion/Fac/Adler/Reln260/skyburial.htm [16.11.2014].
Secter, Mondo. 1999. Tibetan Buddhist “Sky Burial.” [Online]. Accessed from: https://www2.kenyon.edu/Depts/Religion/Fac/Adler/Reln260/skyburial.htm [16.11.2014].
Wind Horse. 2014. [Online]. Accessed from: http://en.wikipedia.org/wiki/Wind_horse [30.11.2014].
Filmography
Delamu (Chá mǎ gǔdào: Dé lā mǔ, 2004), by Tian Zhuangzhuang.
Lady of the Dynasty (Wángcháo de Nǚrén Yáng Guìfēi, 2015), by Zhang Yimou, Cheng Shiqing, and Tian Zhuangzhuang.
Li Lianying: The Imperial Eunuch (Dà Tàijiān Lǐ Liányīng, 1991), by Tian Zhuangzhuang.
On the Hunting Ground (Lièchǎng zhā sā, 1985), by Tian Zhuangzhuang.
Springtime in the Small Town (Xiǎochéng zhī chūn, 2002), by Tian Zhuangzhuang.
The Blue Kite (Lán fēngzhēng, 1993), by Tian Zhuangzhuang.
The Go Master (Wú Qīngyuán, 2006), by Tian Zhuangzhuang.
The Horse Thief (Dào mǎ zéi, 1986), by Tian Zhuangzhuang.
The Street Players (Gǔ shū yìrén, 1987), by Tian Zhuangzhuang.
The Warrior and the Wolf (Láng Zāi Jì, 2009), by Tian Zhuangzhuang
Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytet Jagielloński
<p>prof. dr hab., teoretyk i historyk filmu. Emerytowana profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka wielu książek i rozpraw, m.in.: O dziele filmowym (Kraków 1970), dwutomowej Historii semiotyki filmu (Warszawa 1991–1993) oraz dziesięciotomowego Słownika pojęć filmowych (1991–1998). Redagowała liczne prace zbiorowe i antologie. Wypromowała ponad czterdziestu doktorów. Wśród jej zainteresowań dominują obecnie związki między filmem a innymi sztukami, zwłaszcza literaturą i muzyką. W ostatnich latach opublikowała pięć monografii: Luchina Viscontiego (Urok zmierzchu, Gdańsk 2001), Carlosa Saury (Ten smutek hiszpański, Kraków 2005), Zhanga Yimou (Odcienie czerwieni, Gdańsk 2010), Chena Kaige (Ścieżkami utraconego czasu, Gdańsk 2012) i Tiana Zhuangzhuanga (Nawiedzony przez obrazy, Kraków 2016).</p> Polska
https://orcid.org/0000-0002-8266-6038
prof. dr hab., teoretyk i historyk filmu. Emerytowana profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka wielu książek i rozpraw, m.in.: O dziele filmowym (Kraków 1970), dwutomowej Historii semiotyki filmu (Warszawa 1991–1993) oraz dziesięciotomowego Słownika pojęć filmowych (1991–1998). Redagowała liczne prace zbiorowe i antologie. Wypromowała ponad czterdziestu doktorów. Wśród jej zainteresowań dominują obecnie związki między filmem a innymi sztukami, zwłaszcza literaturą i muzyką. W ostatnich latach opublikowała pięć monografii: Luchina Viscontiego (Urok zmierzchu, Gdańsk 2001), Carlosa Saury (Ten smutek hiszpański, Kraków 2005), Zhanga Yimou (Odcienie czerwieni, Gdańsk 2010), Chena Kaige (Ścieżkami utraconego czasu, Gdańsk 2012) i Tiana Zhuangzhuanga (Nawiedzony przez obrazy, Kraków 2016).
