Relacje paraspołeczne i ich znaczenie dla funkcjonowania psychicznego

Aleksandra Witkowska

doi:10.31648/mcsc.10396

Opublikowane: 2025-06-27

Nr 21 (2025)

Relacje paraspołeczne i ich znaczenie dla funkcjonowania psychicznego

Aleksandra Witkowska

Media - Kultura - Komunikacja Społeczna

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/mcsc.10396

Abstrakt

W XXI wieku, częściej niż kiedykolwiek, zaobserwować można wpływ znanych osób na myśli, uczucia czy decyzje ludzi. Dzieje się to przy pomocy portali społecznościowych, które ułatwiają komunikację z obserwatorami na całym świecie. Platformy te umożliwiają celebrytom, influencerom oraz innym osobom publicznym budowanie silnych więzi ze swoimi odbiorcami, co często prowadzi do powstania relacji parasocjalnych. Relacje te mogą stanowić alternatywę dla relacji utrzymywanych w świecie realnym. Najczęściej posiadają charakterystyki, takie jak jednostronność, obecność osoby medialnej w kontakcie oraz małe prawdopodobieństwo kontaktu „twarzą w twarz”. Utrzymywanie relacji parasocjalnych może korzystnie oddziaływać na dobrostan użytkowników mediów, polepszając samopoczucie czy wypełniając pustkę wynikającą z samotności, jednak może również powodować niekorzystne skutki w zakresie zdrowia psychicznego, takie jak uleganie porównaniom społecznym, idealizowanie postaci medialnych, a w konsekwencji spadek samooceny.

Słowa kluczowe:

relacje parasocjalne, media społecznościowe, Internet, influencerzy, Facebook, Instagram

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Witkowska, A. (2025). Relacje paraspołeczne i ich znaczenie dla funkcjonowania psychicznego. Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, (21). https://doi.org/10.31648/mcsc.10396

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abidin, C. (2018). Internet celebrity: Understanding fame online. Emerald Publishing Limited.
Crossref
Google Scholar

Baumeister, R. F., Leary, M. R., (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 497–529. doi: 10.1037//0033-2909.117.3.497
Crossref
Google Scholar

Baym, N. K. (2015). Personal Connections in the Digital Age. Polity.
Google Scholar

Biocca, F., Harms, C., Burgoon, J. K. (2003). Toward a more robust theory and measure of social presence: Review and suggested criteria. Presence: Teleoperators & virtual environments, 12(5), 456-480.
Crossref
Google Scholar

Bond, B. J. (2021). Social and parasocial relationships during COVID-19 social distancing. Journal of Social and Personal Relationships, 38(8), 2308–2329. doi:10.1177/02654075211019129
Crossref
Google Scholar

Bond, B. J. (2018). “Parasocial Relationships with Media Personae: Why They Matter and How They Differ among Heterosexual, Lesbian, Gay, and Bisexual Adolescents,” Media Psychology, 21 (3), 457–85.
Crossref
Google Scholar

Bui, N. H. (2017). Exploring similarity characteristics, identification, and parasocial interactions in choice of celebrities. Psychology of Popular Media Culture, 6(1), 21.
Crossref
Google Scholar

Chae, J. (2018). Explaining females’ envy toward social media influencers. Media psychology, 21(2), 246-262.
Crossref
Google Scholar

Busselle, R., Bilandzic, H. (2009). Measuring narrative engagement. Media psychology, 12(4), 321-347.
Crossref
Google Scholar

Chung, S., Cho, H. (2017). Fostering parasocial relationships with celebrities on social media: Implications for celebrity endorsement. Psychology & Marketing, 34(4), 481-495.
Crossref
Google Scholar

Conde, R., Casais, B. (2023). Micro, macro and mega-influencers on instagram: The power of persuasion via the parasocial relationship. Journal of Business Research, 158, 113708. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2023.113708
Crossref
Google Scholar

Dibble, J. L., Hartmann, T., Rosaen, S. F. (2016). Parasocial interaction and parasocial relationship: Conceptual clarification and a critical assessment of measures. Human communication research, 42(1), 21-44.
Crossref
Google Scholar

Garcia, D., Björk, E., & Kazemitabar, M. (2022). The A (ffect) B (ehavior) C (ognition) D (ecision) of parasocial relationships: A pilot study on the psychometric properties of the Multidimensional Measure of Parasocial Relationships (MMPR). Heliyon, 8(10).
Crossref
Google Scholar

Gardner, W. L., Pickett, C. L., Knowles, M. (2005). Social snacking and shielding: Using social symbols, selves, and surrogates in the service of belonging needs. In K. D. Williams, J. P. Forgas & W. von Hippel (Eds.), The social outcast: Ostracism, social exclusion, rejection, and bullying (pp. 227–242). New York: Psychology Press.
Google Scholar

Greenwood, D. (2009). Idealized TV friends and young women’s body concerns. Body Image, 6(1), 97-104.
Crossref
Google Scholar

Giles, D. C. (2002). Parasocial interaction: A review of the literature and a model for future research. Media psychology, 4(3), 279-305.
Crossref
Google Scholar

Giles, D. C. (2010). Parasocial relationships. Characters in fictional worlds: Understanding imaginary beings in literature, film, and other media, 442-459.
Crossref
Google Scholar

Hair, Neil, Moira Clark, and Melanie Shapiro (2010). “Toward a Classification System of Relational Activity in Consumer Electronic Communities: The Moderator’s Tale,” Journal of Relationship Marketing, 9 (1), 54–65.
Crossref
Google Scholar

Hawkley, L. C. Cacioppo, J.T. (2010). Loneliness matters: A theoretical and empirical review of consequences and mechanisms. Annals of Behavioral Medicine, 40(2), 218–227. doi: 10.1007/s12160-010-9210-8
Crossref
Google Scholar

Hartmann, T. (2016). Parasocial Interaction, Parasocial Relationships, and Well-Being. W: L. Reinecke, M. B. Oliver (2017). The Routledge handbook of media use and well-being: International perspectives on theory and research on positive media effects. Taylor & Francis. DOI: 10.4324/9781315714752.
Crossref
Google Scholar

Hoffner, C. A., Bond, B. J. (2022). Parasocial relationships, social media, & well-being. Current Opinion in Psychology, 45, 101306.
Crossref
Google Scholar

Horton, D., Wohl, R. (1956). Mass communication and para-social interaction: Observations on intimacy at a distance. psychiatry, 19(3), 215-229.
Crossref
Google Scholar

House, J. S., Landis, K. R., Umberson, D. (1988). Social relationships and health. Science, 241, 540–545. doi: 10.1126/science.3399889
Crossref
Google Scholar

Hwang, K., Zhang, Q. (2018). Influence of parasocial relationship between digital celebrities and their followers on followers’ purchase and electronic word-of-mouth intentions, and persuasion knowledge. Computers in human behavior, 87, 155-173.
Crossref
Google Scholar

Kietzmann, J. H., Hermkens, K., McCarthy, I. P., Silvestre, B. S. (2011). Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media. Business horizons, 54(3), 241-251.
Crossref
Google Scholar

Kiraga, K. (2019). Fandomy–społeczności fanów i ich charakterystyka. Badanie praktyk fanowskich wśród uczniów bydgoskich szkół średnich (Bachelor's thesis).
Google Scholar

Krakowiak, M., (2021). Strategie naprawy wizerunku w filmach z przeprosinami Youtuberów. Poszerzamy horyzonty, 26, 163-172.
Google Scholar

Levy, M. (1979). Watching TV News as Para-Social Interaction. Journal of Broadcasting. 23, 69-80.
Crossref
Google Scholar

Maltby, J., McCutcheon L., Ash D., Houran, J. (2001). The Self-Reported Psychological Well-Being of Celebrity Worshippers. North American Journal of Psychology, 3, 441-452.
Google Scholar

McQuail, D., Blumler, J. G., Brown, J. R. (1972). The television audience: A revised perspective. W: D. McQuail (red.) Sociology of mass communications: Selected readings (135–165). Harmondsworth: Penguin.
Google Scholar

Papacharissi, Z., Rubin, A. M. (2000). Predictors of Internet use. Journal of broadcasting & electronic media, 44(2), 175-196.
Crossref
Google Scholar

Rosaen, Sarah F., and Jayson L. Dibble (2016). “Clarifying the Role of Attachment and Social Compensation on Parasocial Relationships with Television Characters,” Communication Studies, 67 (2), 147–162.
Crossref
Google Scholar

Rosengren, K. E., Windahl, S., Hakansson, P. Johnsson-Smaragdi, U. (1976). Adolescents’ TV relations: Three scales. Communication Research, 3, 347–366.
Crossref
Google Scholar

Rubin, A., Elizabeth, P., Robert P. (1985). Loneliness, Parasocial Interaction, and Local Television News Viewing. Human Communication Research, 12, 155-180.
Google Scholar

Rubin, A., M., Perse, E., M., Powell, R., A., (1985). Loneliness, parasocial interaction, and local television news viewing. Human Communication Research, 12, 155-180.
Crossref
Google Scholar

Scannell, P. (1996). Radio, Television and Modern Life. Oxford.
Google Scholar

Schiappa, E., Allen, M., Gregg, P. B. (2007). Parasocial relationships and television: A meta-analysis of the effects. Mass media effects research: Advances through meta-analysis, 301-314.
Google Scholar

Sheldon, P., Bryant, K. (2016). Instagram: Motives for its use and relationship to narcissism and contextual age. Computers in human Behavior, 58, 89-97.
Crossref
Google Scholar

Schlütz, D., Hedder, I. (2022). Aural parasocial relations: Host–listener relationships in podcasts. Journal of Radio & Audio Media, 29(2), 457-474.
Crossref
Google Scholar

Tolbert, A. N., Drogos, K. L. (2019). Tweens’ Wishful Identification and Parasocial Relationships With YouTubers. Frontiers in Psychology, 10, 1–15. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02781
Crossref
Google Scholar

Tolson, A. (2010). A new authenticity? Communicative practices on YouTube. Critical discourse studies, 7(4), 277-289.
Crossref
Google Scholar

Wyrostkiewicz, M., Sosnowska, J., Wójciszyn-Wasil, A. (2023). Influencer katolicki: tożsamość i posłannictwo w kontekście misji Kościoła.
Crossref
Google Scholar

Xu, Y., Vanden Abeele, M., Hou, M., Antheunis, M. (2023). Do parasocial relationships with micro-and mainstream celebrities differ? An empirical study testing four attributes of the parasocial relationship. Celebrity Studies, 14(3), 366-386.
Crossref
Google Scholar

Yuan, C. L., Kim, J., Kim, S. J. (2016). Parasocial relationship effects on customer equity in the social media context. Journal of Business Research, 69(9), 3795-3803.
Crossref
Google Scholar

Yuan, S., Lou, C. (2020). How social media influencers foster relationships with followers: The roles of source credibility and fairness in parasocial relationship and product interest. Journal of Interactive Advertising, 20(2), 133-147.
Crossref
Google Scholar