Metafory wojny i choroby w tekstach „Gazety Wyborczej” z początków pandemii  COVID-19 (2020 r.) i inwazji Rosji na Ukrainę (2022 r.)

Radosław Sierocki

doi:10.31648/mcsc.9652

Opublikowane: 2025-06-27

Nr 21 (2025)

Metafory wojny i choroby w tekstach „Gazety Wyborczej” z początków pandemii COVID-19 (2020 r.) i inwazji Rosji na Ukrainę (2022 r.)

Radosław Sierocki

Media - Kultura - Komunikacja Społeczna

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/mcsc.9652

Abstrakt

W artykule analizie poddane zostają metafory choroby i wojny, jakie pojawiły się w ciągu dwóch pierwszych tygodni trwania epidemii (2020) i wojny w Ukrainie (2022). Metafory traktowane są jako narzędzia pozwalające zreorganizować i uporządkować wiedzę i doświadczenia społeczne związane z traumatycznymi wydarzeniami (epidemia, wojna), ale też jako wskaźniki postaw społecznych wobec zdarzeń, które mają charakter niecodzienny, niezrozumiały i zagrażający społecznemu porządkowi. Przedstawione zostają rozpoznane w literaturze metafory choroby i metafory wojny. Na ich tle dokonano analizy narracji pojawiających się w „Gazecie Wyborczej”. Analizowano metafory wojenne służące do opisu pandemii i metafory choroby służące do opisu wojny.

Słowa kluczowe:

Gazeta Wyborcza, metafora, metafora choroby, metafora wojny, pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie, wydarzenia traumatyczne

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Sierocki, R. (2025). Metafory wojny i choroby w tekstach „Gazety Wyborczej” z początków pandemii COVID-19 (2020 r.) i inwazji Rosji na Ukrainę (2022 r.). Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, (21). https://doi.org/10.31648/mcsc.9652

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

b.a. (2020). Prawdy i mity. Gazeta Wyborcza, 5 marca 2020, 3-3.
Google Scholar

Bieliaszyn, Wiktoria (2022). Będą karać „zdrajców narodu”. Gazeta Wyborcza, 28 lutego 2022, 7-7.
Google Scholar

Bieliaszyn, Wiktoria (2022a). Władze bez zahamowań (rozmowa z Leoniem Gozmanem). Gazeta Wyborcza, 2 marca 2022, 10-11.
Google Scholar

Black, Max (1971). Metafora. Pamiętnik Literacki 62(3): 217–234.
Google Scholar

Brown, Richard H. (1976). Social Theory as Metaphor: On the Logic of Discovery for the Sciences of Conduct. Theory and Society 3(2): 169–197.
Crossref
Google Scholar

Carver, Terrell, i Pikalo, Jernej (2008). Political Language and Metaphor. London: Routledge.
Crossref
Google Scholar

Czytelnik, (2022). Bójmy się o ludzi kryjących się w schronach i piwnicach na Ukrainie. Gazeta Wyborcza, 11 marca 2022, s. 15-15.
Google Scholar

Di Feo, Gianluca (2020). Zostaliśmy sami. Gazeta Wyborcza, 13 marca 2020: 2-2.
Google Scholar

Dobosz, Artur (2009). Maksa Blacka a Jerzego Kmity koncepcja metafory. Filo-Sofija 1(8): 225–237.
Google Scholar

Fabiszak, Małgorzata (2007). A Conceptual Metaphor approach to war discourse and its implications. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Gates, Bill (2015). The next outbreak? We’re not ready, [online]. TED. Dostęp: https://www.ted.com/talks/bill_gates_the_next_outbreak_we_re_not_ready [01.11.2023].
Google Scholar

Głuchowski, Piotr, Orłowski, Maciej, (2020). Zamykamy granice, galerie, bary. Gazeta Wyborcza, 14 marca 2020, 4-4.
Google Scholar

Hanne, Michael i Hawken, S.J. (2008). Metaphors for illness in contemporary media. Medical Humanities 33(2), 93–99.
Crossref
Google Scholar

Hlebowicz, Bartosz (2020). Panika w Mediolanie. Jak oszukać rząd?. Gazeta Wyborcza, 9 marca 2020, 4-5.
Google Scholar

Hlebowicz, Bartosz (2020). Włoski exodus na południe. Gazeta Wyborcza, 10 marca 2020, 8-8.
Google Scholar

Imielski, Roman (2022). Teraz musimy uderzyć jeszcze mocniej. Gazeta Wyborcza, 1 marca 2022, s. 10-10.
Google Scholar

Jarkowiec, Maciej (2020). Epidemia karmi się kłamstwem. Gazeta Wyborcza, 7 marca 2020: 10-11.
Google Scholar

Kalinowski, Kasper (2022). Psychika w cieniu wojny. Gazeta Wyborcza, 11 marca 2022, s. 18.
Google Scholar

Kossobudzka, Margit (2020). Koronawirus i grupa. Czym się różnią. Gazeta Wyborcza, 4 marca 2020, 4-5.
Google Scholar

Kossobudzka, Margit, Moskal, Wojciech, Cieśliński, Piotr (2020). Przygotuj się na koronawirusa. Gazeta Wyborcza, 5 marca 2020, s. 3-3.
Google Scholar

Kozłowski, Piotr, Domagała Małgorzata (2022). Uciec przed wojną. Gazeta Wyborcza, 3 marca 2022, 18-18.
Google Scholar

Kraśnicki JR, Andrzej, Kwiatkowska, Agnieszka (2020). Koronawirus niesie do szkół mydło. Gazeta Wyborcza, 4 marca 2020, 6-6.
Google Scholar

Kruczkowska, Maria (2020). Chiny: wygrywamy z wirusem. Gazeta Wyborcza, 11 marca 2020, 5-5.
Google Scholar

Kuźniar, Roman, Balcerowicz, Bolesław, Bieńczyk-Missala, Agnieszka, Grzebyk, Patrycja, Jędrzejowska, Karina, Kupiecki, Robert, Madej, Marek, Pronińska, Kamila, Szeptycki, Andrzej i Śledź, Piotr (2022). Agresja Rosji na Ukrainę pierwsze dwa tygodnie wojny. Raport specjalny. W: Kuźniar, Roman (red.), Rocznik Strategiczny 2021/22, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 29-65.
Google Scholar

Lakoff, George (1991). Metaphor and War: The Metaphor System Used to Justify War in the Gulf. Peace Research 23(2/3): 25–32.
Google Scholar

Lakoff, George (2003). Metaphor and War, Again, [online]. AlterNet. Dostęp: . https://www.alternet.org/2003/03/metaphor_and_war_again [16 listopad 2023].
Google Scholar

Lakoff, George (2011). Nie myśl o słoniu! Jak język kształtuje politykę. Tłum. Ewa Anna Nita i Jacek Wasilewski. Warszawa: Łośgraf.
Google Scholar

Lakoff, George i Johnson, Mark (2010). Metafory w naszym życiu. Tłum. Tomasz P. Krzeszowski. Warszawa: Aletheia.
Google Scholar

Levine, Donald L. (1995). The Organism Metaphor in Sociology. Social Research 62(2): 239–265.
Google Scholar

Lule, Jack (2004). War and its metaphors: news language and the prelude to war in Iraq, 2003. Journalism Studies 5(2), 179–90.
Crossref
Google Scholar

Łętowska, Ewa (2020). Ustawa o koronawirusie nadaje się do kosza. Gazeta Wyborcza, 5 marca 2020, 4-4
Google Scholar

Maasen, Sabine (1995). Who Is Afraid of Metaphors? In: Sabine Maasen, Everett Mendelsohn, i Peter Weingart (ed.) Biology as Society, Society as Biology: Metaphors, Sociology of the Sciences. Dordrecht: Springer Netherlands, 11–35.
Crossref
Google Scholar

Maasen, Sabine (2000). Metaphors in the Social Sciences: Making Use and Making Sense of Them. In: Hallyn, Fernand (ed.) Metaphor and Analogy in the Sciences. Dordrecht: Springer, 199–244.
Crossref
Google Scholar

Maziarski, Wojciech (2022). Ukraina potrzebuje wsparcia, nie słów. Gazeta Wyborcza, 26-27 lutego 2022, s. 6-6.
Google Scholar

Montgomery, Scott L. (1993). Illness and Image in Holistic Discourse: How Alternative Is „Alternative”? Cultural Critique 25, 65–89.
Crossref
Google Scholar

Musolff, Andreas (2004). Metaphor and Political Discourse Analogical Reasoning in Debates about Europe. London: Palgrave Macmillan.
Crossref
Google Scholar

Nogaś, Michał (2022). Nie będę czekać, aż po mnie przyjdą (rozmowa z Jurijem Andruchowyczem). Gazeta Wyborcza, 24 lutego 2022, 16-17.
Google Scholar

Nogaś, Michał (2022a). Ukraina wyjdzie z tego jeszcze silniejsza (rozmowa z Borysem Akuninem). Gazeta Wyborcza, 3 marca 2022, 17-17.
Google Scholar

Orłowski, Maciej, Andrusieczko, Piotr i Hlebowicz, Piotr (2020). Ponad 90 tys. zarażonych koronawirusem. Gazeta Wyborcza, 4 marca 2020: 6-6.
Google Scholar

Sałwacka, Maja (2020). Koronawirus dotarł do Polski. Gazeta Wyborcza, 5 marca 2020, 4-5.
Google Scholar

Skarżyński, Stefan (2022). Rubel wciąż pikuje, zachodnie giełdy odbiły. Co to oznacza dla Kremla?. Gazeta Wyborcza, 11 marca 2022, 5-5.
Google Scholar

Słowik, Karolina (2020). Szkoły mogą zostać zamknięte w całej Polsce. A uczelnie wyższe przechodzą na e-learning. Gazeta Wyborcza, 11 marca 2020: 3-3.
Google Scholar

Smil, Vaclav (2008). Global Catastrophes and Trends. The Next Fifty Years. Cambridge – London: The MIT Press.
Crossref
Google Scholar

Sontag, Susan (1999). Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory. Tłum. Jarosław Anders. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Sorokin, Władimir (2022). Putinizm jest skazany na zagładę. Gazeta Wyborcza, 1 marca 2022, 12-13.
Google Scholar

Stawiszyński, Tomasz (2020). Uwodzicielski urok apokalipsy. Gazeta Wyborcza, 7-8 marca 2020: 8-9.
Google Scholar

Swedberg, Richard (2020). Using Metaphors in Sociology: Pitfalls and Potentials. The American Sociologist 51(2): 240–257.
Crossref
Google Scholar

Sweeney, John A. (2022). What’s Next? COVID-19 Both is and is Not a Black Swan (and That’s Ok): Futures within and Beyond a Time of Crisis. World Futures Review 14(1): 3–8.
Crossref
Google Scholar

Sznajderman, Monika (1994). Zaraza. Mitologia dżumy, cholery i AIDS. Warszawa: Semper.
Google Scholar

Szyszkin, Michaił (2022). W imieniu mojego narodu przepraszam Ukraińców. Gazeta Wyborcza, 5-6 marca 2022, 2-2.
Google Scholar

Thibodeau, Paul H., Matlock Teenie and Flusberg Stepehn J. (2019) The role of metaphor in communication and thought. Language and Linguistics Compass, 5(13), 1-18.
Crossref
Google Scholar

Tsirkunova, Svetlana (2016). Through the Prism of Metaphor: A Case Study of the US and UK Political Discourse on the Ukraine Conflict. Acta Scientiarum. Language and Culture 38(4): 405–412.
Crossref
Google Scholar

Turner, Victor W. (2010). Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Tłum. Ewa Dżurak. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Urzędowska, Marta (2022). Zełenski do UE: udowodnijcie, że jesteście z nami! Gazeta Wyborcza, 2 marca 2022, 3-3.
Google Scholar

Warszawski, Dawid (2022). Kraj Putina, czyli groteska i zbrodnia w jednym stoją domu. Gazeta Wyborcza, 24 lutego 2022, 14-14.
Google Scholar

Watoła, Judyta (2020). NFZ zaleca ciąć leczenie. Gazeta Wyborcza, 17 marca 2020, 3-3.
Google Scholar

Watoła, Judyta (2020). Z koronawirusem mamy pozamiatane (rozmowa z Andrzejem Horbanem). Gazeta Wyborcza, 6 marca 2020, 7-7.
Google Scholar

Watoła, Judyta (2020a). To tylko koronawirus. Gazeta Wyborcza, 14 marca 2020, 9-10.
Google Scholar

Whorf, Benjamin Lee. 2002. Język, myśl i rzeczywistość. Tłum. Teresa Hołówka. Warszawa: KR.
Google Scholar

Wieliński, Bartosz T. (2020). Koronawirus w Europie, czyli skąd wziąć maseczki. Gazeta Wyborcza, 6 marca 2020, 11-11.
Google Scholar

Wieliński, Bartosz T. (2022). Putin umie się wycofywać (rozmowa z Adamem Michnikiem i Wacławem Radziwinowiczem). Gazeta Wyborcza, 26-27 lutego 2022, 10-11.
Google Scholar

Wielowieyska, Dominika (2020). Duda miota się od ściany do ściany. Gazeta Wyborcza, 4 marca 2020, 16-16.
Google Scholar

Yong, Ed. 2018. The Next Plague Is Coming. Is America Ready?, [online]. The Atlantic. Dostęp: https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2018/07/when-the-next-plague-hits/561734/ [10 października 2023].
Google Scholar

Zalewski, Michał (2022). Imperator atakuje. Gazeta Wyborcza, 3 marca 2022, 9-9.
Google Scholar

Żakowski, Jacek (2022). Ta wojna wszystko zmienia. Nie minął tydzień, a żyjemy w innym świecie. Gazeta Wyborcza, 3 marca 2022, s. 14-14.
Google Scholar