Granice wolności słowa a prawo do prywatności – niemieckie zasady deontologii dziennikarskiej na tle uregulowań międzynarodowych
Rafał Leśniczak
Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawiedr nauk humanistycznych w zakresie nauk o poznaniu i komunikacji społecznej, adiunkt w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Zainteresowaniami badawczymi obejmuje głównie etykę dziennikarską, komunikowanie polityczne, komunikowanie społeczne i public relations. Opublikował m.in.: The Communicative Role of the Catholic Church in Poland in the 2015 Presidential Election and Its Perception by the Public („Church, Communication and Culture” 2016, t. 1, nr 1), Fulfilling the Journalistic Principles of Truth and Objectivity in the Context of Mediatisation of Political Communication – the Terrorist Attacks in Paris in November 2015 („Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2017, nr 5), Realizacja dziennikarskiej zasady prawdy i obiektywizmu podczas polskiej kampanii parlamentarnej 2015 r. („Political Preferences” 2017, nr 15), Wizerunek prezydenta elekta Andrzeja Dudy w tygodnikach katolickich „Gość Niedzielny” i „Niedziela” („Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2017, nr 3).
Abstrakt
Celem artykułu jest określenie, w jaki sposób kodeksy etyczne wybranych ważniejszych niemieckich mediów wypowiadają się na temat kwestii wolności słowa i prywatności (ang. privacy). Autor podjął od strony teoretycznej zagadnienia dotyczące wolności słowa i ochrony prywatności w mediach. Odwołał się do uregulowań deontologicznych tychże mediów i uregulowań międzynarodowych. Materiał badawczy stanowią kodeksy etyczne dwóch największych niemieckich dzienników, „Bild” oraz „Süddeutsche Zeitung”, kodeks agencji prasowej DPA oraz kodeks etyczny niemieckiego nadawcy radiowo-telewizyjnego ARD. Analizie poddano także zapisy deontologiczne Niemieckiej Rady Prasowej oraz ważniejsze regulacje międzynarodowe w odniesieniu do deontologii dziennikarskiej w kwestii granic wolności słowa i prawa do prywatności. Pozwala to spojrzeć na regulacje zawodowej etyki dziennikarskiej Niemiec w szerszym kontekście. W podjętej analizie sięgnięto zatem do regulacji UNESCO i Unii Europejskiej (Europejska Konwencja Praw Człowieka, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Rezolucja 1003 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej). Uzyskane wyniki uzupełniono analizą istotnych międzynarodowych rozporządzeń dotyczących etyki dziennikarskiej.
Słowa kluczowe:
wolność słowa, prywatność, dziennikarz, mass media, etyka dziennikarskaBibliografia
Arbeitsgemeinschaft der öffentlich-rechtlichen Rundfunkanstalten der Bundesrepublik Deutschland, [online] <http://www.ard.de/home/intern/fakten/abc-der-ard/ARD/534062/index.html>,dostęp: 16.02.2017.
Deutscher Presserat, Der Pressekodex, [online] <http://www.presserat.de/pressekodex/pressekodex/>, dostęp: 16.02.2017.
Die ARD, Vielfalt und Qualität, [online] <http://www.ard.de/home/intern/die-ard/Vielfalt_und_Qualitaet/324788/index.html>, dostęp: 16.02.2017.
DPA, Unabhängig, zuverlässig und aktuell, [online] <https://www.dpa.com/de/unternehmen/#unternehmen>, dostęp: 16.02.2017.
International Principles of Professional Ethics in Journalism (20.11.1983), [online] <http://ethicnet.uta.fi/international/international_principles_of_professional_ethics_in_journalism>, dostęp:16.02.2017.
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (30.03.2010), [online] <http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:pl:PDF>, dostęp: 16.02.2017.
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zmieniona Protokołem nr 11
(4.11.1950), [online] <http://bip.mkidn.gov.pl/media/download_gallery/20141028Konwencja_wraz_z_protokolem_11.pdf>, dostęp: 16.02.2017.
Leitlinien der journalistischen Unabhängigkeit bei Axel Springer, [online] <http://www.axelspringer.de/artikel/Leitlinien-der-journalistischen-Unabhaengigkeit-bei-Axel-Springer_40856.html>,dostęp: 16.02.2017.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948), [online] <http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf>, dostęp: 16.02.2017.
Publizistische Grundsätze (1973), [online] <http://www.presserat.de/fileadmin/user_upload/Downloads_Dateien/Pressekodex_bo_web_2015.pdf>, dostęp: 16.02.2017.
Redaktionsstatut für die Süddeutsche Zeitung, München 1981.Resolution 1003 on the Ethics of Journalism (1.07.1993), [online] <http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=16414&lang=en>, dostęp: 16.02.2017.
Staatsvertrag über den Rundfunk im vereinten Deutschland in der Fassung des Fünften Rundfunkänderungsstaatsvertrags, „Media Perspektiven. Dokumentation” 2001, nr 1, [online] <http://www.ard-werbung.de/fileadmin/user_upload/media-perspektiven/Dokumentation/12-Dok-I-2001.pdf>, dostęp: 16.02.2017.
Opracowania
Abucewicz M., Czy możliwe jest totalitarne społeczeństwo demokratyczne? Przyczynek do krytycznej refleksji nad mechanizmami kontroli społecznej we współczesnych demokracjach liberalnych, „Prace Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji” 2010, t. 15.
Baniak J., Demokracja i społeczeństwo obywatelskie a religia i Kościół, w: Religia i Kościół w społeczeństwie demokratycznym i obywatelskim w Polsce, red. J. Baniak, Poznań 2012.
Contogeorgis G., La dittatura militare in Grecia (1967–1974). Questioni di approccio del fenomeno autoritario, w: Memoria d’Europa. Riflessioni su dittature, autoritarismo, bonapartismo e svolte democratiche, red. G. Laschi, Milano 2012.
Domínguez Nárez F., Legitimidad y gobernabilidad en el autoritarismo, Tabasco 2004.
Es gibt gute Gründe, den Namen des Copiloten auch weiterhin nicht zu nennen, [online] <http://www.mainpost.de/ueberregional/meinung/leseranwalt/Es-gibt-gute-Gruende-den-Namen-desCopiloten-auch-weiterhin-nicht-zu-nennen;art18771,8653020>, dostęp: 16.02.2017.
Jesse E., Demokratie in Deutschland. Diagnosen und Analysen, Böhlau 2008.
Koniuszewska E., Środki prawne ograniczające nadużycia władzy w jednostkach samorządu terytorialnego w ustrojowym prawie administracyjnym, Warszawa 2009.
Koper R., Jawność rozprawy głównej a ochrona prawa do prywatności w procesie karnym, Warszawa 2010.
Kopff A., Koncepcja praw do intymności i do prywatności życia osobistego (zagadnienia konstrukcyjne), „Studia Cywilistyczne” 1972, t. 20.
Kubiński K., Ochrona życia prywatnego człowieka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1993, nr 1.
Kulesza W., Państwa autorytarne międzywojennej Europy, jako zbiór, „Historia i Polityka” 2009–2010, nr 2–3 (9–10).
Leśniczak R., I principali doveri professionali nella formazione dei giornalisti. Un’analisi della formazione accademica e professionale nei diversi Paesi dell’Europa, Roma 2010.
L’idea di libertà, red. I. Carter, M. Ricciardi, Milano 1996.
MacCallum G., Libertà negativa e positiva, w: L’idea di libertà, red. I. Carter, M. Ricciardi, Milano 1996.
Magni S.F., Libertà negativa e positiva nel pensiero in Bobbio, Alcune considerazioni, „Filosofia politica” 2001, t. 15, nr 1.
Memoria d’Europa. Riflessioni su dittature, autoritarismo, bonapartismo e svolte democratiche, red. G. Laschi, Milano 2012.
Młynarska-Sobaczewska A., Wolności i prawa człowieka i obywatela, w: Polskie prawo konstytucyjne, red. D. Górecki, Warszawa 2012.
Mrozek J., Rozważania prawne wokół pojęcia „wolność słowa”, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2012, t. 8.
Polskie prawo konstytucyjne, red. D. Górecki, Warszawa 2012.
Religia i Kościół w społeczeństwie demokratycznym i obywatelskim w Polsce, red. J. Baniak, Poznań 2012.
Rizzo T.L., Il pensiero giuridico dal mondo classico al nuovo mondo, Roma 2008.
Rotondi F., Teoria di un mondo per tutti, Napoli 2004.
Solove D., Understanding Privacy, Cambridge 2008.
Zawadzka Z., Wolność prasy a ochrona prywatności osób wykonujących działalność publiczną. Problem rozstrzygania konfliktu zasad, Warszawa 2013.
Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
<p>dr nauk humanistycznych w zakresie nauk o poznaniu i komunikacji społecznej, adiunkt w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Zainteresowaniami badawczymi obejmuje głównie etykę dziennikarską, komunikowanie polityczne, komunikowanie społeczne i public relations. Opublikował m.in.: The Communicative Role of the Catholic Church in Poland in the 2015 Presidential Election and Its Perception by the Public („Church, Communication and Culture” 2016, t. 1, nr 1), Fulfilling the Journalistic Principles of Truth and Objectivity in the Context of Mediatisation of Political Communication – the Terrorist Attacks in Paris in November 2015 („Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2017, nr 5), Realizacja dziennikarskiej zasady prawdy i obiektywizmu podczas polskiej kampanii parlamentarnej 2015 r. („Political Preferences” 2017, nr 15), Wizerunek prezydenta elekta Andrzeja Dudy w tygodnikach katolickich „Gość Niedzielny” i „Niedziela” („Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2017, nr 3).</p> Polska
dr nauk humanistycznych w zakresie nauk o poznaniu i komunikacji społecznej, adiunkt w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Zainteresowaniami badawczymi obejmuje głównie etykę dziennikarską, komunikowanie polityczne, komunikowanie społeczne i public relations. Opublikował m.in.: The Communicative Role of the Catholic Church in Poland in the 2015 Presidential Election and Its Perception by the Public („Church, Communication and Culture” 2016, t. 1, nr 1), Fulfilling the Journalistic Principles of Truth and Objectivity in the Context of Mediatisation of Political Communication – the Terrorist Attacks in Paris in November 2015 („Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2017, nr 5), Realizacja dziennikarskiej zasady prawdy i obiektywizmu podczas polskiej kampanii parlamentarnej 2015 r. („Political Preferences” 2017, nr 15), Wizerunek prezydenta elekta Andrzeja Dudy w tygodnikach katolickich „Gość Niedzielny” i „Niedziela” („Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2017, nr 3).
