Żegnaj, moja konkubino – film operowy jako alegoria polityczna
Abstrakt
Punktem wyjścia niniejszych rozważań jest koncepcja alegorii politycznej w ujęciu Ann W. Astell. Przywołana badaczka twierdzi, że podstawą utworzenia alegorii politycznej jest nawiązanie porozumienia między autorem i odbiorcą, czyli obecność wspólnej wiedzy oraz pamięci kulturowej, pozwalającej odczytać zakodowane w tekście znaki. Celem zaprezentowanej interpretacji filmu Żegnaj, moja konkubino Chena Kaige jest pokazanie, po pierwsze, związku między traumą osobistą a zbiorową, po drugie przyjrzenie się sposobom włączania historycznych wydarzeń i postaci w fikcyjną opowieść o dwóch aktorach opery pekińskiej, a po trzecie zastanowienie się nad funkcjonowaniem dzieła filmowego jako alegorii.
Słowa kluczowe:
kino chińskie, film operowy, sztuka i polityka, alegoria, Chen KaigeBibliografia
Astell, Ann W. 1999. Political Allegory in Late-Medieval England. Ithaca: Cornell University Press.
Boym, Svetlana. 2002. Nostalgia i postkomunistyczna pamięć. Tłum. Lidia Stefanowska. W: Modrzejewski, Filip, i Sznajderman, Monika (red.). Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem. Wołowiec: Wyd. Czarne, s. 270–301.
Cui, Shuqin. 2003. Women Through the Lens: Gender and Nation in a Century of Chinese Cinema. Honolulu: University of Hawaii Press.
Guderian-Czaplińska, Ewa, i Ziółkowski, Grzegorz (red.). 2005. Mei Lanfang. Mistrz opery pekińskiej. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych.
Helman, Alicja. 2012. Ścieżkami utraconego czasu. Twórczość filmowa Chena Kaige. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Hsu, Jen-Hao. 2012. Queering Chineseness: The Queer Sphere of Feelings in “Farewell My Concubine” and “Green Snake”. Asian Studies Review, 36, s. 1–8.
Jameson, Fredric. 1983. Political Unconscious: Narrative as a Socially Symbolic Act. London – New York: Cornell University Press.
Kaplan, E. Ann. 1997. Reading Formations and Chen Kaige’s “Farewell My Concubine”. W: Lu, Sheldon Hsiao-peng (red.). Transnational Chinese Cinemas: Identity, Nationhood and
Gender. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 265–278.
LaCapra, Dominick. 2009. Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Tłum. Katarzyna Bojarska. Kraków: Universitas.
Larson, Wendy. 1997. The Concubine and the Figure of History: Chen Kaige’s “Farewell My Concubine”. W: Lu, Sheldon Hsiao-peng (red.). Transnational Chinese Cinemas: Identity, Nationhood and Gender. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 331–346.
Lau, Jenny K.W. 1995. “Farewell My Concubine”: History, Melodrama and Ideology in Contemporary Pan-Chinese Cinema. Film Quarterly, 1 (49), s. 17–27.
Lee, Lilian. 1994. Farewell My Concubine. Transl. Andrea Lingenfelter. New York: William Morrow and Company.
Li, Siu Leung. 2003. Cross-Dressing in Chinese Opera. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Lim, Song H. 2006. Celluloid Comrades: Representations of Male Homosexuality in Contemporary Chinese Cinema. Honolulu: University of Hawaii Press.
Savarese, Nicola. 2005. Mei Lanfang i dwudziestowieczny teatr chiński. W: Guderian-Czaplińska, Ewa, i Ziółkowski, Grzegorz (red.). Mei Lanfang. Mistrz opery pekińskiej. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, s. 53–88.
Silvio, Teri. 2002. Chinese Opera, Global Cinema, and the Ontology of the Person: Chen Kaige’s “Farewell My Concubine”. W: Jeongwon, Joe, i Rose, Theresa (red.). Between Opera and Cinema. New York – London: Routledge, s. 177–197.
Zheng, Yi. 1997. Narrative Images of the Historical Pasion: Those Other Women – On the Alterity in the New Wave of Chinese Cinema. W: Lu, Sheldon Hsiao-peng (red.). Transnational Chinese Cinemas: Identity, Nationhood and Gender. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 347–360.
Filmografia
Czerwony (Yin ji kah). 1988. Reż. Stanley Kwan.
Król dzieci (Haizi wang). 1988. Reż. Chen Kaige.
Kuszenie mnicha (You seng). 1993. Reż. Clara Law.
M. Butterfly. 1993. Reż. David Cronenberg.
Mei Lanfang. 2008. Reż. Chen Kaige.
Ostatni cesarz (The Last Emperor). 1987. Reż. Bernardo Bertolucci.
Terakotowy wojownik (Qin yang). 1989. Reż. Ching Siu-tung.
Zielony wąż (Ching se). 1993. Reż. Tsui Hark.
Żegnaj, moja konkubino (Bawang bieji). 1993. Reż. Chen Kaige.
Żółta ziemia (Huang tudi). 1984. Reż. Chen Kaige.
Boym, Svetlana. 2002. Nostalgia i postkomunistyczna pamięć. Tłum. Lidia Stefanowska. W: Modrzejewski, Filip, i Sznajderman, Monika (red.). Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem. Wołowiec: Wyd. Czarne, s. 270–301.
Cui, Shuqin. 2003. Women Through the Lens: Gender and Nation in a Century of Chinese Cinema. Honolulu: University of Hawaii Press.
Guderian-Czaplińska, Ewa, i Ziółkowski, Grzegorz (red.). 2005. Mei Lanfang. Mistrz opery pekińskiej. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych.
Helman, Alicja. 2012. Ścieżkami utraconego czasu. Twórczość filmowa Chena Kaige. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Hsu, Jen-Hao. 2012. Queering Chineseness: The Queer Sphere of Feelings in “Farewell My Concubine” and “Green Snake”. Asian Studies Review, 36, s. 1–8.
Jameson, Fredric. 1983. Political Unconscious: Narrative as a Socially Symbolic Act. London – New York: Cornell University Press.
Kaplan, E. Ann. 1997. Reading Formations and Chen Kaige’s “Farewell My Concubine”. W: Lu, Sheldon Hsiao-peng (red.). Transnational Chinese Cinemas: Identity, Nationhood and
Gender. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 265–278.
LaCapra, Dominick. 2009. Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Tłum. Katarzyna Bojarska. Kraków: Universitas.
Larson, Wendy. 1997. The Concubine and the Figure of History: Chen Kaige’s “Farewell My Concubine”. W: Lu, Sheldon Hsiao-peng (red.). Transnational Chinese Cinemas: Identity, Nationhood and Gender. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 331–346.
Lau, Jenny K.W. 1995. “Farewell My Concubine”: History, Melodrama and Ideology in Contemporary Pan-Chinese Cinema. Film Quarterly, 1 (49), s. 17–27.
Lee, Lilian. 1994. Farewell My Concubine. Transl. Andrea Lingenfelter. New York: William Morrow and Company.
Li, Siu Leung. 2003. Cross-Dressing in Chinese Opera. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Lim, Song H. 2006. Celluloid Comrades: Representations of Male Homosexuality in Contemporary Chinese Cinema. Honolulu: University of Hawaii Press.
Savarese, Nicola. 2005. Mei Lanfang i dwudziestowieczny teatr chiński. W: Guderian-Czaplińska, Ewa, i Ziółkowski, Grzegorz (red.). Mei Lanfang. Mistrz opery pekińskiej. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, s. 53–88.
Silvio, Teri. 2002. Chinese Opera, Global Cinema, and the Ontology of the Person: Chen Kaige’s “Farewell My Concubine”. W: Jeongwon, Joe, i Rose, Theresa (red.). Between Opera and Cinema. New York – London: Routledge, s. 177–197.
Zheng, Yi. 1997. Narrative Images of the Historical Pasion: Those Other Women – On the Alterity in the New Wave of Chinese Cinema. W: Lu, Sheldon Hsiao-peng (red.). Transnational Chinese Cinemas: Identity, Nationhood and Gender. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 347–360.
Filmografia
Czerwony (Yin ji kah). 1988. Reż. Stanley Kwan.
Król dzieci (Haizi wang). 1988. Reż. Chen Kaige.
Kuszenie mnicha (You seng). 1993. Reż. Clara Law.
M. Butterfly. 1993. Reż. David Cronenberg.
Mei Lanfang. 2008. Reż. Chen Kaige.
Ostatni cesarz (The Last Emperor). 1987. Reż. Bernardo Bertolucci.
Terakotowy wojownik (Qin yang). 1989. Reż. Ching Siu-tung.
Zielony wąż (Ching se). 1993. Reż. Tsui Hark.
Żegnaj, moja konkubino (Bawang bieji). 1993. Reż. Chen Kaige.
Żółta ziemia (Huang tudi). 1984. Reż. Chen Kaige.
Loska, K. (2020). Żegnaj, moja konkubino – film operowy jako alegoria polityczna. Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, 4(15), 57–67. https://doi.org/10.31648/mkks.6245
