Jean-Pierre Melville – zapomniany stylista kina gangsterskiego
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony stylistyce kryminałów wyreżyserowanych przez Jeana-Pierre’a Melville’a. Głównym celem autora opracowania jest przybliżenie najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych elementów filmów reżysera, które sprawiły, że dzieła te wyróżniały się spośród innych utworów tego gatunku. Analiza dotyczy wykorzystywanych przez Melville’a gatunków i nurtów filmowych, w tym: filmów gangsterskich, kina noir oraz policier. Autor zwraca również uwagę na poruszaną w omawianych filmach tematykę, konstrukcję bohaterów, a także stosowane przez Melville’a chwyty, które miały za zadanie uniezwyklić jego dzieła. Szczególną uwagę poświęca kreacji mitu męskości, marginalizacji kobiecości, a także różnego rodzaju rozwiązaniom technicznym i estetycznym, które mogły przyczynić się do wykształcenia stylu tego twórcy.
Słowa kluczowe:
Jean-Pierre Melville, kryminał, thriller, film noir, policier, film gangsterski, heist movieBibliografia
Durys, Elżbieta. 2013. Amerykańskie popularne kino policyjne w latach 1970–2000. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Helman, Alicja. 1990. Film gangsterski. Warszawa: WAiF.
Nogueira, Rui (red.). 1971. Melville on Melville. London: Seeker and Warburg.
Syska, Rafał. 2010. Panorama kontekstów amerykańskiego noir. Studia Filmoznawcze, 31, s. 23–51.
Turim, Maureen. 2014. French Neo-noir: An Aesthetic for the Policier: “International Noir”. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Vincendeau, Ginnette. 2001. Francja w latach 1945–1965 i Hollywood: Policier jako tekst międzynarodowy. W: Sitarski, Piotr (red.). Kino Europy. Tłum. Artur Piskorz. Kraków: Rabid, s. 73–107.
Vincendeau, Ginnette. 2003. Jean-Pierre Melville: An American in Paris. London: British Film Institute.
Włodek, Patrycja. 2008. Jean-Pierre Melville: piękno klęski. W: Helman, Alicja (red.). Autorzy kina europejskiego IV. Kraków: Rabid, s. 59–86.
Netografia
Random Quotes about His Favorite Directors. 2019. [Online]. The Quentin Tarantino Archives. Dostęp: http://wiki.tarantino.info/index.php/Tarantino%27s_favorite_films [24.02.2019].
Svetov, Mark. 2011. Jean-Pierre Melville: Film Noir 2.0. [Online]. Dostęp: http://www.filmnoirfoundation.org/sentinel-article/Melville.pdf [24.02.2019].
Uniezwyklenie [hasło]. 2019. [Online]. Edupedia.pl. Dostęp: http://www.edupedia.pl/words/index/show/528454_slownik_wiedzy_o_literaturze-uniezwyklenie.html [24.02.2019].
Woo, John. The Melville Style. 2019. [Online]. A Bitter-Sweet Life. Dostęp: http://a-bittersweet-life.tumblr.com/post/3006052147/the-melville-style-by-john-woo [24.02.2019].
Filmografia przedmiotu
Wideo 1. Tavernier, Bertrand. Interviews. W: Kapuś [inny tytuł: Szpicel]. 1963. Reż. Jean-Pierre Melville. DVD. Dystrybucja The Criterion Collection (b.r.w.). [00:02:00 – 00:02:30; 00:02:30– 00:03:08].
Wideo 2. Vincendeau, Ginnette. Authors on Melville. W: Samuraj. 1966. Reż. Jean-Pierre Melville. DVD. Dystrybucja The Criterion Collection (b.r.w.). [00:07:50 – 00:09:00].
Filmografia podmiotu
Filmy w reżyserii Jeana-Pierre’a Melville’a
Drugi oddech (Le deuxième souffle). 1966.
Dwaj mężczyźni na Manhattanie (Deux hommes dans Manhattan). 1959.
Glina (Un Flic). 1972.
Młodszy Ferchau (L’aîné des Ferchaux). 1963.
Ryzykant (Bob le flambeur). 1956.
Samuraj (Le Samouraï). 1967.
Szpicel (Le doulos). 1962.
W kręgu zła (Le cercle rouge). 1970.
Filmy innych reżyserów
Crime Wave. 1954. Reż. Andre De Toth.
Dziura (Le trou). 1960. Reż. Jacques Becker.
Nie tykać łupu (Touchez pas au grisbi). 1954. Reż. Jacques Becker.
Odds Against Tomorrow. 1959. Reż. Robert Wise.
