Dramat Imrego Madácha Tragedia człowieka w animowanej adaptacji Marcella Jankovicsa – próba analizy formalne
Abstrakt
Celem autora artykułu jest analiza filmu Marcella Jankovicsa Tragedia człowieka w odniesieniu do dramatu Imrego Madácha w przekładzie Bohdana Zadury pod tym samym tytułem. Autor porównuje oba utwory pod względem zawartości merytorycznej i rozwiązań inscenizacyjnych. Wskazuje na zastosowane przez reżysera nowe pomysły na przedstawienie scen i sekwencji oraz użyte przez niego w tym celu techniki montażowe oraz inne środki, służące sprawnemu przełożeniu dzieła pisarza na nowe medium, jakim w tym przypadku jest film animowany. Autor artykułu nie rozstrzyga o wyższości jednego utworu nad drugim, nie próbuje też polemizować z zawartymi w nich ideami.
Stawia natomiast pytanie o integralność poszczególnych sekwencji filmu stworzonych przez Jankovicsa, powstałych w ciągu 19 lat, a składających się na analizowany film. Zdaniem autora próba zmierzenia się Jankovicsa z dziełem wielkiego pisarza zakończyła się artystycznym sukcesem.
Słowa kluczowe:
Tragedia człowieka, animacja, adaptacja, Imre Madách, Marcell JankovicsBibliografia
Edwards, Betty. 2015. Rysunek. Odkryj talent dzięki prawej półkuli mózgu. Tłum. Dariusz Rossowski. Łódź: JK.
Głowiński, Michał. 1976. Słownik terminów literackich. Wrocław: Ossolineum.
Hendrykowski, Marek. 1994. Słownik terminów filmowych. Poznań: Ars Nova.
Hendrykowski, Marek. 2014. Współczesna adaptacja filmowa. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza Wydawnictwo Naukowe.
Igliński, Grzegorz. 2014. Piekło XIX wieku. Diagnoza porządku świata w dramacie Imre Madácha „Tragedia człowieka”. Prace Literaturoznawcze, 2, s. 29–47.
Kracauer, Siegfried. 2008. Teoria filmu. Tłum. Wanda Wertenstein. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Madách, Imre. 1960. Tragedia człowieka. Tłum. Lew Kaltenbergh. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Madách, Imre. 2014. Tragedia człowieka. Tłum. Bohdan Zadura. Wrocław: Biuro Literackie.
Płażewski, Jerzy. 2008. Język filmu. Warszawa: Książka i Wiedza.
Przylipiak, Mirosław. 1994. Kino stylu zerowego. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wellins, Mike. 2015. Myśleć animacją. Tłum. Andrzej Wojnach. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec.
Netografia
Famulus [hasło]. 2019. [Online]. Słownik języka polskiego PWN. Dostęp: https://sjp.pwn.pl>sjp>famulus [19.03.2019].
Jankovics, Marcell. 2011. Jankovics Marcell életrajza. 2011. [Online]. MERVE Egyesület. Dostęp: http://lakhely.hu/eloadoink/178-jankovics-marcell-eletrajza [18.03.2019].
Johann Wolfgang Goethe [hasło]. 2019. [Online]. Encyklopedia teatru polskiego. Dostęp: http://encyklopediateatru.pl/ [19.03.2019].
Orliński, Wojciech. 2012. Jak Tolkien sprzedał „Hobbita”, żeby zapłacić podatki. [Online]. Wyborcza.pl. Dostęp: http://wyborcza.pl/piatekekstra/1,129155,13111324,Jak_Tolkien_sprzedal__Hobbita___zeby_zaplacic_podatki.html [5.03.2019].
The Potato Eaters. 2019. [Online]. The Vincent van Gogh Gallery. Dostęp: http://www.vggallery.com/painting/p_0082.htm [19.03.2019].
Venice Film Festival. 2019. Venice Film Festival. History 1932–2018. [Online]. Biennale Cinema 2019. 76th Venice International Film Festival. Dostęp: https://www.labiennale.org/en/cinema/2019 [13.02.2019].
Filmografia
2001: Odyseja kosmiczna (2001: A Space Odyssey). 1968. Reż. Stanley Kubrick.
Angyali üdvözlet (ang. The Annunciation, pol. Zwiastowanie). 1984. Reż. András Jeles.
Az ember tragédiája. 1969. Reż. Miklós Szinetár. [Online]. Internet Movie Database. Dostęp: https://www.imdb.com/title/tt0292500/?ref_=nm_flmg_dr_23 [13.02.2019].
Az ember tragédiája. 2011. Reż. i scenariusz Marcell Jankovics. Napisy polskie Ejsak Company.
[Online]. Internet Movie Database. Dostęp: https://www.imdb.com/title/tt0176694/ [13.02.2019].
Lista Schindlera (Schindler’s List). 1993. Reż. Steven Spielberg.
Rok spokojnego słońca. 1984. Reż. Krzysztof Zanussi.
Wiek XX (Novecento). 1976. Reż. Bernardo Bertolucci. [Online]. Internet Movie Database. Dostęp:https://www.imdb.com/title/tt0074084/ [13.02.2019].
Władca Pierścieni (The Lord of the Rings). 1978. Reż. Ralph Bakshi.
