Symboliczny obraz depresji w filmie Melancholia Larsa von Triera
Abstrakt
Autorka systematyzuje rozważania nad problematyką depresji oraz melancholii i traumy wynikłej z tych przypadłości na przykładzie Melancholii w reżyserii Larsa von Triera. Poddaje analizie oraz interpretacji symbolikę depresji zawartą we wspomnianym filmie. W tekście wykazano, że obraz depresji przedstawiony w Melancholii w sposób symboliczny odzwierciedla różne postawy społeczne wobec tej choroby oraz pełni funkcję komunikatywną względem widza. Powyższe rozważania umieszczono w kontekście badań nad antropologią obrazu oraz analizy języka symbolicznego, w powiązaniu z rozważaniami nad charakterem społecznych doświadczeń.
Słowa kluczowe:
depresja, melancholia, obraz, symbol, Lars von TrierBibliografia
Baudrillard, Jean. 2005. Symulakry i symulacja. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Baudry, Jean-Louis. 1974–1975. Ideological Effects of the Basic Cinematographic Apparatus.
Transl. Alan Sheridan. Film Quarterly, 28 (2), s. 39–47.
Berger, Peter L. 2004. Zaproszenie do socjologii. Tłum. Janusz Stawiński. Warszawa: PWN.
Buczyńska, Hanna. 1963. Cassirer. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Cassirer, Ernst. 1977. Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury. Tłum. Anna Staniewska. Warszawa: Czytelnik.
Cirlot, Juan Eduardo. 2007. Słownik symboli. Tłum. Ireneusz Kania. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Citko, Katarzyna. 2014. Antropologia obrazu jako myślenie hermeneutyczne w badaniach nad filmem. W: Gwóźdź, Andrzej, i Kempna-Pieniążek, Magdalena (red.). Film i media – przeszłość i przyszłość. Konotacje. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, s. 32–40.
Diel, Paul. 1952. Le Symbolisme dans la mythologie grecque. Étude psychanalytique. Paryż: Payot.
Douglas, Mary. 2007. Czystość i zmaza. Tłum. Marta Bucholc. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Eliade, Mircea. 1966. Traktat o historii religii. Tłum. Jan Wierusz-Kowalski. Warszawa: KiW.
Foucault, Michel. 2006. O innych przestrzeniach. Heterotropie. Tłum. Maciej Żakowski. Kultura Popularna, 2 (16), s. 7–13.
Fromm, Erich. 1951. Zapomniany język. Wstęp do rozumienia snów, baśni i mitów. Tłum. Józef Marzęcki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Godzic, Wiesław. 1991. Film i psychoanaliza: problem widza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Hamela-Dudek, Katarzyna. 2012. Dwa filary Cassirerowskiej koncepcji kultury. Estetyka i Krytyka, 26 (4), s. 97–107.
Jacobi, Jolande. 1947. La Psicologia de C. G. Jung. Madryt: Espasa-Calpe.
Kristeva, Julia. 2007. Czarne słońce. Depresja i melancholia. Tłum. Michał Paweł Markowski i Remigiusz Ryziński. Kraków: Universitas.
Lévi-Strauss, Claude. 1970. Antropologia strukturalna. Tłum. Krzysztof Pomian. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Raube, Sławomir. 2015. Sztuka jako symboliczna interpretacja świata w filozofii Cassirera. Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, 27, s. 105–115.
Seltzer, Mark. 2015. Kultura rany. W: Łysak, Tomasz (red.). Antologia studiów nad traumą. Tłum. Agnieszka Rejniak-Majewska. Kraków: Universitas, s. 313–359.
Showalter, Elaine. 1997. Przedstawiając Ofelię: kobiety, szaleństwo i zadania krytyki feministycznej. Tłum. Krystyna Kujawska-Courtney i Witold Ostrowski. Teksty Drugie, 4 (46), s. 147–167.
Styron, William. 2012. Ciemność widma. Esej o depresji. Tłum. Jerzy Korpanty. Warszawa: Świat Książki.
Thorsen, Nils. 2016. Lars von Trier: życie, filmy, fobie geniusza. Tłum. Agnieszka Sylwia Musialska. Wrocław: Wydawnictwo Bukowy Las.
Tuan, Yi-Fu. 1987. Przestrzeń i miejsce. Tłum. Agnieszka Morawińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Netografia
Coomaraswamy, Ananda K. 1980. Symbols. [Online]. Studiesincomparativereligion.com. Dostęp: http://www.studiesincomparativereligion.com/public/articles/Symbols-by_Ananda_K_Coomaraswamy.aspx [12.04.2019].
Scott, A.O. 2011. Bride’s Mind Is on Another Planet. [Online]. Nytimes.com. Dostep: ̨ https://www.nytimes.com/2011/11/11/movies/lars-von-triers-melancholia-review.html [3.02.2019].
Sobolewski, Tadeusz. 2011. Katastrofa jako lekarstwo. [Online]. Wyborcza.pl. Dostęp: http://wyborcza.pl/1,75410,9622686,Katastrofa_jako_lekarstwo.html [3.02.2019].
Świrek, Krzysztof. 2011. Melancholia. [Online]. Kino.org.pl. Dostęp: http://kino.org.pl//index.php?option=com_content&task=view&id=1144&Itemid=645 [4.02.2019].
Wróblewski, Janusz. 2011. Rozmowa z Larsem von Trierem. Persona non grata. [Online]. Polityka.pl. Dostęp: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1516302,2,rozmowa-z-larsem-von--trierem.read [4.02.2019].
Filmografia
Filmy w reżyserii Larsa von Triera
Idioci (dun. Idioterne, ang. The Idiots). 1999.
Melancholia. 2011.
Baudry, Jean-Louis. 1974–1975. Ideological Effects of the Basic Cinematographic Apparatus.
Transl. Alan Sheridan. Film Quarterly, 28 (2), s. 39–47.
Berger, Peter L. 2004. Zaproszenie do socjologii. Tłum. Janusz Stawiński. Warszawa: PWN.
Buczyńska, Hanna. 1963. Cassirer. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Cassirer, Ernst. 1977. Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury. Tłum. Anna Staniewska. Warszawa: Czytelnik.
Cirlot, Juan Eduardo. 2007. Słownik symboli. Tłum. Ireneusz Kania. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Citko, Katarzyna. 2014. Antropologia obrazu jako myślenie hermeneutyczne w badaniach nad filmem. W: Gwóźdź, Andrzej, i Kempna-Pieniążek, Magdalena (red.). Film i media – przeszłość i przyszłość. Konotacje. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, s. 32–40.
Diel, Paul. 1952. Le Symbolisme dans la mythologie grecque. Étude psychanalytique. Paryż: Payot.
Douglas, Mary. 2007. Czystość i zmaza. Tłum. Marta Bucholc. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Eliade, Mircea. 1966. Traktat o historii religii. Tłum. Jan Wierusz-Kowalski. Warszawa: KiW.
Foucault, Michel. 2006. O innych przestrzeniach. Heterotropie. Tłum. Maciej Żakowski. Kultura Popularna, 2 (16), s. 7–13.
Fromm, Erich. 1951. Zapomniany język. Wstęp do rozumienia snów, baśni i mitów. Tłum. Józef Marzęcki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Godzic, Wiesław. 1991. Film i psychoanaliza: problem widza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Hamela-Dudek, Katarzyna. 2012. Dwa filary Cassirerowskiej koncepcji kultury. Estetyka i Krytyka, 26 (4), s. 97–107.
Jacobi, Jolande. 1947. La Psicologia de C. G. Jung. Madryt: Espasa-Calpe.
Kristeva, Julia. 2007. Czarne słońce. Depresja i melancholia. Tłum. Michał Paweł Markowski i Remigiusz Ryziński. Kraków: Universitas.
Lévi-Strauss, Claude. 1970. Antropologia strukturalna. Tłum. Krzysztof Pomian. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Raube, Sławomir. 2015. Sztuka jako symboliczna interpretacja świata w filozofii Cassirera. Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, 27, s. 105–115.
Seltzer, Mark. 2015. Kultura rany. W: Łysak, Tomasz (red.). Antologia studiów nad traumą. Tłum. Agnieszka Rejniak-Majewska. Kraków: Universitas, s. 313–359.
Showalter, Elaine. 1997. Przedstawiając Ofelię: kobiety, szaleństwo i zadania krytyki feministycznej. Tłum. Krystyna Kujawska-Courtney i Witold Ostrowski. Teksty Drugie, 4 (46), s. 147–167.
Styron, William. 2012. Ciemność widma. Esej o depresji. Tłum. Jerzy Korpanty. Warszawa: Świat Książki.
Thorsen, Nils. 2016. Lars von Trier: życie, filmy, fobie geniusza. Tłum. Agnieszka Sylwia Musialska. Wrocław: Wydawnictwo Bukowy Las.
Tuan, Yi-Fu. 1987. Przestrzeń i miejsce. Tłum. Agnieszka Morawińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Netografia
Coomaraswamy, Ananda K. 1980. Symbols. [Online]. Studiesincomparativereligion.com. Dostęp: http://www.studiesincomparativereligion.com/public/articles/Symbols-by_Ananda_K_Coomaraswamy.aspx [12.04.2019].
Scott, A.O. 2011. Bride’s Mind Is on Another Planet. [Online]. Nytimes.com. Dostep: ̨ https://www.nytimes.com/2011/11/11/movies/lars-von-triers-melancholia-review.html [3.02.2019].
Sobolewski, Tadeusz. 2011. Katastrofa jako lekarstwo. [Online]. Wyborcza.pl. Dostęp: http://wyborcza.pl/1,75410,9622686,Katastrofa_jako_lekarstwo.html [3.02.2019].
Świrek, Krzysztof. 2011. Melancholia. [Online]. Kino.org.pl. Dostęp: http://kino.org.pl//index.php?option=com_content&task=view&id=1144&Itemid=645 [4.02.2019].
Wróblewski, Janusz. 2011. Rozmowa z Larsem von Trierem. Persona non grata. [Online]. Polityka.pl. Dostęp: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1516302,2,rozmowa-z-larsem-von--trierem.read [4.02.2019].
Filmografia
Filmy w reżyserii Larsa von Triera
Idioci (dun. Idioterne, ang. The Idiots). 1999.
Melancholia. 2011.
Kowalski, H. (2021). Symboliczny obraz depresji w filmie Melancholia Larsa von Triera. Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, 4(15), 131–148. https://doi.org/10.31648/mkks.6261
