Fobia społeczna, hikikomori, kokonizm ‒ o potrzebie odosobnienia w społeczeństwie informacyjnym
Abstrakt
Celem autorki artykułu jest przeanalizowanie współczesnych przejawów samoizolacji: fobii społecznej, hikikomori i kokonizmu. W tekście, na podstawie analizy wspólnych cech tych trzech zjawisk, zostały wyodrębnione kluczowe zachowania związane ze współczesną samoizolacją jednostki w społeczeństwie informacyjnym. Należą do nich między innymi: otaczanie się prywatną, spersonalizowaną i możliwą do kontrolowania przestrzenią, ograniczanie uczestnictwa we wspólnotach, a także odcinanie się od świata „analogowego” na rzecz „cyfrowego”. Korelują one z uzależnieniem od Internetu, depresją i lękiem społecznym. Artykuł zawiera rozważania na temat wpływu głębokiego
zanurzenia jednostki w Internecie na jej percepcję, a zwłaszcza na procesy postrzegania świata materialnego. Autorka prezentuje też przemyślenia na temat przypadków odrzucenia realności jako „świata niedoskonałego” w opozycji do platform internetowych, pozwalających na dopasowanie świata wirtualnego do osobistych potrzeb i preferencji.
Słowa kluczowe:
fobia społeczna, hikikomori, kokonizm, samoizolacja, społeczeństwo informacyjne, strach cywilizacyjnyBibliografia
Chyła, Wojciech. 2002. Człowiek w dobie mediów – media w dobie biotechnologii. Er(r)go. Teoria – literatura – kultura, 2 (5), s. 53–66.
Domeracki, Piotr. 2004. Z dziejów filozoficznych zamyśleń nad samotnością. Kultura i Edukacja, 3, s. 35–47.
Jędruszczak, Katarzyna. 2005. Modele i koncepcje prywatności w psychologii. Przegląd Psychologiczny, 48 (2), s. 197–215.
Kaczmarek, Tomasz. 2008. Mass media przyczyną lęków społecznych. Preteksty, 24, s. 24‒32.
Kozielecki, Józef. 2007. Cywilizacja strachu i kultura nadziei. Nauka, 2, s. 7–18.
Lewczuk, Katarzyna, i Łagoda, Katarzyna. 2016. Patologiczne korzystanie z Internetu przez studentów trzech białostockich uczelni. W: Kowalczuk, Krystyna; Krajewska-Kułak, Elżbieta; i Cybulski, Mateusz (red.). Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku. T. 2. Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, s. 185–203.
Pastwa, Rafał. 2018. Fotografia jako jeden z czynników procesu medialnej kreacji rzeczywistości w „kulturze budowania na nieufności” i zaniku zdolności do uprawiania dialogu. Refleksje na przykładzie dziennikarstwa prasowego. Zeszyty Naukowe KUL, 1 (241), s. 283–295.
Przepiórka, Aneta; Rowiński, Tomasz; i Błachnio, Agata. 2014. Dysfunkcjonalne korzystanie z internetu – przegląd badań. Psychologia Społeczna, 31, s. 378–395.
Siewierski, Jacenty. 2009. Chrześcijaństwo a ekspansja cywilizacji zachodniej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Sobczak, Katarzyna. 2013. Kultura strachu. Dyskurs i retoryka strachu w mediach. Tekst i Dyskurs, 6, s. 263–278.
Soiński, Borys Jacek. 2017. Wybrane konsekwencje psychospołeczne korzystania z nowych technologii cyfrowych. Edukacja, Teologia i Dialog, 13, s. 63–83.
Surdykowski, Jerzy. 2008. Samotność. Znak, 638–639, s. 118–122.
Tadeusiewicz, Ryszard. 2008. Człowiek w społeczeństwie informacyjnym. W: Gielarowski, Andrzej; Homa, Tadeusz; i Urban, Marek (red.). Odczarowania. Człowiek w społeczeństwie. Kraków: Wydawnictwo WAM, s. 145‒155.
Wilson, Edward O. 1998. O naturze ludzkiej. Tłum. Barbara Szacka. Poznań: Zysk i S-ka.
Netografia
Feliksiak, Michał. 2017. Korzystanie z internetu. Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z badań nr 49/2017. [Online]. CBOS. Dostęp: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_049_17.PDF [25.01.2019].
Krochmal, Agnieszka. 2014. O oswajaniu hikikomori w Japonii. [Online]. Japonia Online. Dostęp:http://japonia-online.pl/article/220 [23.01.2019].
Krzystanek, Marek. 2015. Hikikomori – syndrom wycofania społecznego. [Online]. Poradnia.pl. Dostęp: https://www.poradnia.pl/hikikomori-syndrom-wycofania-spolecznegp.html [5.01.2019].
Lange, Rafał, i Osiecki, Jan (red.). 2014. Ogólnopolskie badanie „Nastolatki wobec Internetu”. [Online]. Akademia Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej. Dostęp: https://akademia.nask.pl/badania/raport_z_badan_nastolatki_wobec_internetu.pdf [27.01.2019].
Majchrzyk, Łukasz. 2015. Mobile w Polsce i na świecie w 2015 roku. [Online]. Mobirank. Dostęp: https://mobirank.pl/2015/01/21/mobile-w-polsce-na-swiecie-w-2015-roku/ [25.01.2019].
MCTUiPP. 2016. Fobie społeczne. [Online]. Małopolskie Centrum Terapii Uzależnień i Pomocy Psychologicznej. Dostęp: http://mctu.pl/fobie-spoleczne/ [4.01.2019].
Newsweek. 2015. Dzieci uzależnione od tabletów. Poważny problem czy przesadne obawy? [Online]. Newsweek Polska. Dostęp: https://www.newsweek.pl/styl-zycia/dzieci-uzaleznione-od-tabletowpowazny-problem-czy-przesadne-obawy/h3lsp59 [13.01.2019].
Nęcki, Tomasz. 2018. Hikikomori, czyli w szponach samotności. Objawy, przebieg, leczenie. [Online]. Poradnik Zdrowie. Dostęp: https://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/zdrowie-psychiczne/hikikomori-czyli-w-szponach-samotnosci-objawy-przebieg-leczenie-aa-sGwv-dD4C-aYL3.html [4.01.2019].
Piekut, Marlena; Piegat, Małgorzata; Obszyńska, Agata; Balicka, Alina A.; i Kwiatkowska, Agata. 2016. Wybrane trendy w konsumpcji współczesnych społeczeństw. [Online]. Dostęp: https:// repo.pw.edu.pl/docstore/download/WUT0b64da6c8b42467389fcb63706fd4c9e/2_2016_Rozdzia%C5%82_P%C5%82ock.pdf [6.01.2019].
Raport Media Consumption Forecast. 2016. W 2016 roku czas korzystania z mobilnego internetu wzrośnie o 28%. [Online]. Zenith. The ROI Agency. Dostęp: https://www.zenithmedia.pl/w-2016-roku-czas-korzystania-z-mobilnego-internetu-wzrosnie-o-28/ [25.01.2019].
Sołowiej, Katarzyna. 2013. Cocooning: cały świat w czterech ścianach. [Online]. Na Temat. Dostęp:https://natemat.pl/80505,cocooning [5.01.2019].
Woźniak, Olga. 2017. Pół godziny dziennie, nie więcej! Tablet wypacza dziecięcy umysł i doświadczenia. [Online]. Wyborcza.pl. Dostęp: http://wyborcza.pl/7,75400,21880733,tabletowe-dzieci.html [13.01.2019].
Domeracki, Piotr. 2004. Z dziejów filozoficznych zamyśleń nad samotnością. Kultura i Edukacja, 3, s. 35–47.
Jędruszczak, Katarzyna. 2005. Modele i koncepcje prywatności w psychologii. Przegląd Psychologiczny, 48 (2), s. 197–215.
Kaczmarek, Tomasz. 2008. Mass media przyczyną lęków społecznych. Preteksty, 24, s. 24‒32.
Kozielecki, Józef. 2007. Cywilizacja strachu i kultura nadziei. Nauka, 2, s. 7–18.
Lewczuk, Katarzyna, i Łagoda, Katarzyna. 2016. Patologiczne korzystanie z Internetu przez studentów trzech białostockich uczelni. W: Kowalczuk, Krystyna; Krajewska-Kułak, Elżbieta; i Cybulski, Mateusz (red.). Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku. T. 2. Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, s. 185–203.
Pastwa, Rafał. 2018. Fotografia jako jeden z czynników procesu medialnej kreacji rzeczywistości w „kulturze budowania na nieufności” i zaniku zdolności do uprawiania dialogu. Refleksje na przykładzie dziennikarstwa prasowego. Zeszyty Naukowe KUL, 1 (241), s. 283–295.
Przepiórka, Aneta; Rowiński, Tomasz; i Błachnio, Agata. 2014. Dysfunkcjonalne korzystanie z internetu – przegląd badań. Psychologia Społeczna, 31, s. 378–395.
Siewierski, Jacenty. 2009. Chrześcijaństwo a ekspansja cywilizacji zachodniej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Sobczak, Katarzyna. 2013. Kultura strachu. Dyskurs i retoryka strachu w mediach. Tekst i Dyskurs, 6, s. 263–278.
Soiński, Borys Jacek. 2017. Wybrane konsekwencje psychospołeczne korzystania z nowych technologii cyfrowych. Edukacja, Teologia i Dialog, 13, s. 63–83.
Surdykowski, Jerzy. 2008. Samotność. Znak, 638–639, s. 118–122.
Tadeusiewicz, Ryszard. 2008. Człowiek w społeczeństwie informacyjnym. W: Gielarowski, Andrzej; Homa, Tadeusz; i Urban, Marek (red.). Odczarowania. Człowiek w społeczeństwie. Kraków: Wydawnictwo WAM, s. 145‒155.
Wilson, Edward O. 1998. O naturze ludzkiej. Tłum. Barbara Szacka. Poznań: Zysk i S-ka.
Netografia
Feliksiak, Michał. 2017. Korzystanie z internetu. Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z badań nr 49/2017. [Online]. CBOS. Dostęp: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_049_17.PDF [25.01.2019].
Krochmal, Agnieszka. 2014. O oswajaniu hikikomori w Japonii. [Online]. Japonia Online. Dostęp:http://japonia-online.pl/article/220 [23.01.2019].
Krzystanek, Marek. 2015. Hikikomori – syndrom wycofania społecznego. [Online]. Poradnia.pl. Dostęp: https://www.poradnia.pl/hikikomori-syndrom-wycofania-spolecznegp.html [5.01.2019].
Lange, Rafał, i Osiecki, Jan (red.). 2014. Ogólnopolskie badanie „Nastolatki wobec Internetu”. [Online]. Akademia Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej. Dostęp: https://akademia.nask.pl/badania/raport_z_badan_nastolatki_wobec_internetu.pdf [27.01.2019].
Majchrzyk, Łukasz. 2015. Mobile w Polsce i na świecie w 2015 roku. [Online]. Mobirank. Dostęp: https://mobirank.pl/2015/01/21/mobile-w-polsce-na-swiecie-w-2015-roku/ [25.01.2019].
MCTUiPP. 2016. Fobie społeczne. [Online]. Małopolskie Centrum Terapii Uzależnień i Pomocy Psychologicznej. Dostęp: http://mctu.pl/fobie-spoleczne/ [4.01.2019].
Newsweek. 2015. Dzieci uzależnione od tabletów. Poważny problem czy przesadne obawy? [Online]. Newsweek Polska. Dostęp: https://www.newsweek.pl/styl-zycia/dzieci-uzaleznione-od-tabletowpowazny-problem-czy-przesadne-obawy/h3lsp59 [13.01.2019].
Nęcki, Tomasz. 2018. Hikikomori, czyli w szponach samotności. Objawy, przebieg, leczenie. [Online]. Poradnik Zdrowie. Dostęp: https://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/zdrowie-psychiczne/hikikomori-czyli-w-szponach-samotnosci-objawy-przebieg-leczenie-aa-sGwv-dD4C-aYL3.html [4.01.2019].
Piekut, Marlena; Piegat, Małgorzata; Obszyńska, Agata; Balicka, Alina A.; i Kwiatkowska, Agata. 2016. Wybrane trendy w konsumpcji współczesnych społeczeństw. [Online]. Dostęp: https:// repo.pw.edu.pl/docstore/download/WUT0b64da6c8b42467389fcb63706fd4c9e/2_2016_Rozdzia%C5%82_P%C5%82ock.pdf [6.01.2019].
Raport Media Consumption Forecast. 2016. W 2016 roku czas korzystania z mobilnego internetu wzrośnie o 28%. [Online]. Zenith. The ROI Agency. Dostęp: https://www.zenithmedia.pl/w-2016-roku-czas-korzystania-z-mobilnego-internetu-wzrosnie-o-28/ [25.01.2019].
Sołowiej, Katarzyna. 2013. Cocooning: cały świat w czterech ścianach. [Online]. Na Temat. Dostęp:https://natemat.pl/80505,cocooning [5.01.2019].
Woźniak, Olga. 2017. Pół godziny dziennie, nie więcej! Tablet wypacza dziecięcy umysł i doświadczenia. [Online]. Wyborcza.pl. Dostęp: http://wyborcza.pl/7,75400,21880733,tabletowe-dzieci.html [13.01.2019].
Konopka, B. (2021). Fobia społeczna, hikikomori, kokonizm ‒ o potrzebie odosobnienia w społeczeństwie informacyjnym. Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, 3(16), 33–50. https://doi.org/10.31648/mkks.6610
