Nowe kierunki w kulturze wizualnej Zachodu. Mindfulness, zwrot ku naturze oraz somaestetyka w twórczości i inspiracjach Olafura Eliassona
Abstrakt
Artykuł został napisany w celu znalezienia odpowiedzi na pytanie o uniwersalność koncepcji mindfulness, o możliwość odejścia od filozofii i religii Wschodu oraz poszukiwanie nowych inspiracji w myśli zachodniej. Fascynacja Orientem bez pogłębionego zrozumienia doprowadziła do utowarowienia koncepcji mindfulness. Hipoteza badawcza zakłada, że mindfulness nie musi odnosić się wyłącznie do praktyk religijnych. W poszukiwaniu nowych kierunków uważności analizą zostały objęte inspiracje i twórczość Olafura Eliassona, duńskiego artysty islandzkiego pochodzenia. W swoich projektach łączy on fascynację naturą z filozofią somaestetyki. Wnioski badawcze potwierdzają postawioną hipotezę i wykazują obecność nowych kierunków w kulturze wizualnej Zachodu
Słowa kluczowe:
sztuka współczesna, mindfulness, uważność, somaestetyka, kultura wizualna, Olafur EliassonBibliografia
Bukdahl, Else Marie. 2015. Embodied Creation and Perception in Olafur Eliasson’s and Carsten Höller’s Projects. The Journal of Somaesthetics, 1, s. 160–181.
Bukdahl, Else Marie, i Eliasson, Olafur. 2018. Art as Embodied and Interdisciplinary Experience: In Dialogue with Else Marie Bukdahl. W: Shusterman, Richard (ed.). Aesthetic Experience and Somaesthetics. Florida: Florida Atlantic University, s. 59–70.
Cabañero, Jesús Segura, i Mulet, Toni Simó. 2018. Spaces of Participation and Memory in the Work of Olafur Eliasson and Janet Cardiff. International Journal of Arts, 8 (2), s. 25–29.
Gilmore, James H., i Pine, B. Joseph. 2007. Authenticity: What Consumers Really Want. Boston: Harvard Business School Press. Hanh, Thich Nhat. 1976. The Miracle of Mindfulness: An Introduction to the Practice of Meditation. Tłum. Mobi Ho. Boston: Beacon Press.
Januszkiewicz, Krystyna. 2014. Powierzchnia jako nowe uwarunkowanie kulturowe. Środowiska immersyjne i projektowanie przeżyć. Archivolta, 48 (2), s. 48–53.
Jaromi, Stanisław. 2004. O trudnych pytaniach, ludziach i (pozostałej) przyrodzie: ekologia głęboka a ochrona przyrody. Studia Ecologiae et Bioethicae, 2, s. 107–122.
Mikułowski-Pomorski, Jerzy, i Nęcki, Zbigniew. 1983. Komunikowanie skuteczne? Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych.
Naess, Arne. 1976. Ekologie, pospolitost a životní styl: Náčrt ekosofie. Tulčík: Abies.
Prandecki, Konrad, i Sadowski, Mirosław. 2010. Międzynarodowa ewolucja ochrony środowiska. Warszawa: LAM – Wydawnictwo Akademii Finansów.
Sharf, Robert H. 2016. Epilogue: Is Mindfulness Buddhist? (And Why It Matters). W: Rosenbaum, Robert, i Magid, Berry (ed.). What’s Wrong with Mindfulness (And What Isn’t): Zen Perspectives. Somerville: Wisdom Publications, s. 139–152.
Shusterman, Richard. 2006. Thinking through the Body, Educating for the Humanities. The Journal of Aesthetic Education, 40 (1), s. 1–21.
Shusterman, Richard. 2016. Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Prasa.
Netografia
Delikta, Wojciech. 2019. Olafur Eliasson: Zaklinacz natury. [Online]. Vogue.pl. Dostęp: www.vogue.pl/a/olafur-eliasson-zaklinacz-natury [5.04.2020].
Eliasson, Olafur, i Conley, Kevin. 2018. How Artist Olafur Eliasson Finds Inspiration in Scandinavia’s Sunlight. [Online]. Departures.com. Dostęp: www.departures.com/art-culture/art-design/artist-olafur-eliasson-inspired-scandinavia-sunlight [10.04.2020].
Eliasson, Olafur, i Frank, Lone. 2016. We Are Nature: Olafur Eliasson in Conversation with Lone Frank. [Online]. Assemblepapers.com.au. Dostęp: www.assemblepapers.com.au/2016/08/19/
we-are-nature-olafur-eliasson-and-lone-frank [10.04.2020].
Inspired by Iceland. 2010. Eliasson is Inspired by Iceland. [Online]. Vimeo.com. Dostęp: https://vimeo.com/12944729 [10.04.2020].
IPCC. 2014. Impacts, Adaptation, and Vulnerability. [Online]. Intergovernmental Panel on Climate Change. Dostęp: www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WGIIAR5-PartA_FINAL.pdf [7.04.2020].
Lesser, Casey. 2018. Olafur Eliasson on How Cooking Fuels His Art Practice. [Online]. Artsy.net. Dostęp: www.artsy.net/article/artsy-editorial-olafur-eliasson-cooking-fuels-art-practice [5.04.2020].
Louisiana Channel. 2014. Olafur Eliasson: A Riverbed Inside the Museum. [Online]. Vimeo.com. Dostęp: www.vimeo.com/112901079 [15.04.2020].
Mitchell, William John Thomas. 2006. Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej. Tłum. Mariusz Bryl. Artium Quaestiones, 17, s. 273–294. [Online]. Repozytorium.amu.edu.pl. Dostęp: www.repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/11104/1/08_W.J.T._Mitchell_Pokazuj%C4%85c_widzenie_273-294.pdf [1.09.2020].
Oficjalna strona Olafura Eliassona. [Online]. Olafureliasson.net. Dostęp: www.olafureliasson.net [7.04.2020].
Oficjalny profil Studia Olafura Eliassona. [Online]. Instagram.com. Dostęp: www.instagram.com/studioolafureliasson/ [10.04.2020].
Okraska, Remigiusz. 2001. Zachwyt zamiast wyrachowania. Dzikie Życie, 9. [Online]. Dziekiezycie.pl. Dostęp: https://dzikiezycie.pl/archiwum/2001/wrzesien-2001/zachwyt-zamiast-wyrachowania/page:33 [5.04.2020].
Purser, Ron, i Loy, David. 2013. Beyond McMindfulness. [Online]. Huffpost.com. Dostęp: www.huffpost.com/entry/beyond-mcmindfulness_b_3519289 [5.04.2020].
Red Brick Art Museum. 2018. Olafur Eliasson: The Unspeakable Openness of Things. [Online]. Redbrickartmuseum.org. Dostęp: http://www.redbrickartmuseum.org/exhibitions/olafur-eliasson-the-unspeakable-openness-of-things/?lang=en [5.04.2020].
Sangharakszita. 2015. Żyć uważnie. Komentarz do Sutty Satipatthana. Tłum. Anna Martyniak. [Wydane przez] Przyjaciele Buddyzmu. [Online]. Buddyzm.info.pl. Dostęp: www.buddyzm.info.pl/wp-content/uploads/2018/06/Zyc-uwaznie-Sangharakszita.pdf [5.04.2020].
Tate Modern. 2018. Olafur Eliasson: The Unspeakable Openness of Things. [Online]. Redbrickartmuseum.org. Dostęp: http://www.redbrickartmuseum.org/exhibitions/olafur-eliasson-the-unspeakable-openness-of-things/?lang=en [5.04.2020].
Wojcik, Nadine. 2019. Olafur Eliasson: When Nature Becomes Art. [Online]. Dw.com. Dostęp: www.dw.com/en/olafur-eliasson-when-nature-becomes-art/a-49553073 [7.04.2020].
Wójcik, Anna, i Schusterman, Richard. 2012. Cielesność doświadczenia. Rozmowa z Richardem Shustermanem. [Online]. Dwutygodnik.com. Dostęp: www.dwutygodnik.com/artykul/3394-cielesnosc-doswiadczenia.html [10.04.2020].
Zygmont, Agnieszka. 2017. Tło naszych działań. [Online]. Magazyn.o.pl. Dostęp: www.magazyn.o.pl/2017/shusterman-richard-somaestetyka-myslenie-ciala [10.04.2020].
Twórczość Olafura Eliassona
Din blinde passager. 2019. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK100196/din-blinde-passager [5.04.2020].
Ice Watch. 2014. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK109190/ice-watch [5.04.2020].
Map for Unthought Thoughts. 2018. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: [5.04.2020].
Memories from the Critical Zone (Germany – Poland – Russia – China – Japan). 2020. Rysunki. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK110935/memories-from-the-critical-zone-germanypolandrussiachinajapan-no-1 [10.04.2020].
Moss Wall. 2019. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK101810/moss-wall [5.04.2020].
Rainbow Assembly. 2019. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK110117/rainbow-assembly [5.04.2020].
Riverbed. 2014. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK108986/riverbed [5.04.2020].
The Unspeakable Openness of Things. 2018. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp:https://olafureliasson.net/archive/exhibition/EXH102514/the-unspeakable-openness-of-things [5.04.2020].
The Water Pendulum. 2018. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK100084/water-pendulum [5.04.2020].
Trust, Confidence, Intuition: Contact Is Content. 2014. Film zrealizowany przez SHIMURAbros dla Studio Olafur Eliasson. [Online]. Youtube.com. Dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=ft7HtwFIwYA [5.04.2020].
Works of Olafur Eliasson: Mirrow. 2019. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: www.olafureliasson.net/tag/TEL1524/mirrow [10.04.2020].
Works of Olafur Eliasson: Shadow. 2019. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: www.olafureliasson.net/tag/TEL1590/shadow [10.04.2020].
Your Mindful Meteorite. 2014. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK108569/your-mindful-meteorite [5.04.2020].
Your Sound Galaxy. 2018. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK107427/your-sound-galaxy [5.04.2020].
Bukdahl, Else Marie, i Eliasson, Olafur. 2018. Art as Embodied and Interdisciplinary Experience: In Dialogue with Else Marie Bukdahl. W: Shusterman, Richard (ed.). Aesthetic Experience and Somaesthetics. Florida: Florida Atlantic University, s. 59–70.
Cabañero, Jesús Segura, i Mulet, Toni Simó. 2018. Spaces of Participation and Memory in the Work of Olafur Eliasson and Janet Cardiff. International Journal of Arts, 8 (2), s. 25–29.
Gilmore, James H., i Pine, B. Joseph. 2007. Authenticity: What Consumers Really Want. Boston: Harvard Business School Press. Hanh, Thich Nhat. 1976. The Miracle of Mindfulness: An Introduction to the Practice of Meditation. Tłum. Mobi Ho. Boston: Beacon Press.
Januszkiewicz, Krystyna. 2014. Powierzchnia jako nowe uwarunkowanie kulturowe. Środowiska immersyjne i projektowanie przeżyć. Archivolta, 48 (2), s. 48–53.
Jaromi, Stanisław. 2004. O trudnych pytaniach, ludziach i (pozostałej) przyrodzie: ekologia głęboka a ochrona przyrody. Studia Ecologiae et Bioethicae, 2, s. 107–122.
Mikułowski-Pomorski, Jerzy, i Nęcki, Zbigniew. 1983. Komunikowanie skuteczne? Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych.
Naess, Arne. 1976. Ekologie, pospolitost a životní styl: Náčrt ekosofie. Tulčík: Abies.
Prandecki, Konrad, i Sadowski, Mirosław. 2010. Międzynarodowa ewolucja ochrony środowiska. Warszawa: LAM – Wydawnictwo Akademii Finansów.
Sharf, Robert H. 2016. Epilogue: Is Mindfulness Buddhist? (And Why It Matters). W: Rosenbaum, Robert, i Magid, Berry (ed.). What’s Wrong with Mindfulness (And What Isn’t): Zen Perspectives. Somerville: Wisdom Publications, s. 139–152.
Shusterman, Richard. 2006. Thinking through the Body, Educating for the Humanities. The Journal of Aesthetic Education, 40 (1), s. 1–21.
Shusterman, Richard. 2016. Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Prasa.
Netografia
Delikta, Wojciech. 2019. Olafur Eliasson: Zaklinacz natury. [Online]. Vogue.pl. Dostęp: www.vogue.pl/a/olafur-eliasson-zaklinacz-natury [5.04.2020].
Eliasson, Olafur, i Conley, Kevin. 2018. How Artist Olafur Eliasson Finds Inspiration in Scandinavia’s Sunlight. [Online]. Departures.com. Dostęp: www.departures.com/art-culture/art-design/artist-olafur-eliasson-inspired-scandinavia-sunlight [10.04.2020].
Eliasson, Olafur, i Frank, Lone. 2016. We Are Nature: Olafur Eliasson in Conversation with Lone Frank. [Online]. Assemblepapers.com.au. Dostęp: www.assemblepapers.com.au/2016/08/19/
we-are-nature-olafur-eliasson-and-lone-frank [10.04.2020].
Inspired by Iceland. 2010. Eliasson is Inspired by Iceland. [Online]. Vimeo.com. Dostęp: https://vimeo.com/12944729 [10.04.2020].
IPCC. 2014. Impacts, Adaptation, and Vulnerability. [Online]. Intergovernmental Panel on Climate Change. Dostęp: www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WGIIAR5-PartA_FINAL.pdf [7.04.2020].
Lesser, Casey. 2018. Olafur Eliasson on How Cooking Fuels His Art Practice. [Online]. Artsy.net. Dostęp: www.artsy.net/article/artsy-editorial-olafur-eliasson-cooking-fuels-art-practice [5.04.2020].
Louisiana Channel. 2014. Olafur Eliasson: A Riverbed Inside the Museum. [Online]. Vimeo.com. Dostęp: www.vimeo.com/112901079 [15.04.2020].
Mitchell, William John Thomas. 2006. Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej. Tłum. Mariusz Bryl. Artium Quaestiones, 17, s. 273–294. [Online]. Repozytorium.amu.edu.pl. Dostęp: www.repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/11104/1/08_W.J.T._Mitchell_Pokazuj%C4%85c_widzenie_273-294.pdf [1.09.2020].
Oficjalna strona Olafura Eliassona. [Online]. Olafureliasson.net. Dostęp: www.olafureliasson.net [7.04.2020].
Oficjalny profil Studia Olafura Eliassona. [Online]. Instagram.com. Dostęp: www.instagram.com/studioolafureliasson/ [10.04.2020].
Okraska, Remigiusz. 2001. Zachwyt zamiast wyrachowania. Dzikie Życie, 9. [Online]. Dziekiezycie.pl. Dostęp: https://dzikiezycie.pl/archiwum/2001/wrzesien-2001/zachwyt-zamiast-wyrachowania/page:33 [5.04.2020].
Purser, Ron, i Loy, David. 2013. Beyond McMindfulness. [Online]. Huffpost.com. Dostęp: www.huffpost.com/entry/beyond-mcmindfulness_b_3519289 [5.04.2020].
Red Brick Art Museum. 2018. Olafur Eliasson: The Unspeakable Openness of Things. [Online]. Redbrickartmuseum.org. Dostęp: http://www.redbrickartmuseum.org/exhibitions/olafur-eliasson-the-unspeakable-openness-of-things/?lang=en [5.04.2020].
Sangharakszita. 2015. Żyć uważnie. Komentarz do Sutty Satipatthana. Tłum. Anna Martyniak. [Wydane przez] Przyjaciele Buddyzmu. [Online]. Buddyzm.info.pl. Dostęp: www.buddyzm.info.pl/wp-content/uploads/2018/06/Zyc-uwaznie-Sangharakszita.pdf [5.04.2020].
Tate Modern. 2018. Olafur Eliasson: The Unspeakable Openness of Things. [Online]. Redbrickartmuseum.org. Dostęp: http://www.redbrickartmuseum.org/exhibitions/olafur-eliasson-the-unspeakable-openness-of-things/?lang=en [5.04.2020].
Wojcik, Nadine. 2019. Olafur Eliasson: When Nature Becomes Art. [Online]. Dw.com. Dostęp: www.dw.com/en/olafur-eliasson-when-nature-becomes-art/a-49553073 [7.04.2020].
Wójcik, Anna, i Schusterman, Richard. 2012. Cielesność doświadczenia. Rozmowa z Richardem Shustermanem. [Online]. Dwutygodnik.com. Dostęp: www.dwutygodnik.com/artykul/3394-cielesnosc-doswiadczenia.html [10.04.2020].
Zygmont, Agnieszka. 2017. Tło naszych działań. [Online]. Magazyn.o.pl. Dostęp: www.magazyn.o.pl/2017/shusterman-richard-somaestetyka-myslenie-ciala [10.04.2020].
Twórczość Olafura Eliassona
Din blinde passager. 2019. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK100196/din-blinde-passager [5.04.2020].
Ice Watch. 2014. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK109190/ice-watch [5.04.2020].
Map for Unthought Thoughts. 2018. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: [5.04.2020].
Memories from the Critical Zone (Germany – Poland – Russia – China – Japan). 2020. Rysunki. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK110935/memories-from-the-critical-zone-germanypolandrussiachinajapan-no-1 [10.04.2020].
Moss Wall. 2019. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK101810/moss-wall [5.04.2020].
Rainbow Assembly. 2019. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK110117/rainbow-assembly [5.04.2020].
Riverbed. 2014. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK108986/riverbed [5.04.2020].
The Unspeakable Openness of Things. 2018. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp:https://olafureliasson.net/archive/exhibition/EXH102514/the-unspeakable-openness-of-things [5.04.2020].
The Water Pendulum. 2018. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK100084/water-pendulum [5.04.2020].
Trust, Confidence, Intuition: Contact Is Content. 2014. Film zrealizowany przez SHIMURAbros dla Studio Olafur Eliasson. [Online]. Youtube.com. Dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=ft7HtwFIwYA [5.04.2020].
Works of Olafur Eliasson: Mirrow. 2019. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: www.olafureliasson.net/tag/TEL1524/mirrow [10.04.2020].
Works of Olafur Eliasson: Shadow. 2019. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: www.olafureliasson.net/tag/TEL1590/shadow [10.04.2020].
Your Mindful Meteorite. 2014. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK108569/your-mindful-meteorite [5.04.2020].
Your Sound Galaxy. 2018. Instalacja. [Online]. Studio Olafur Eliasson. Dostęp: https://olafureliasson.net/archive/artwork/WEK107427/your-sound-galaxy [5.04.2020].
Teler, A. (2021). Nowe kierunki w kulturze wizualnej Zachodu. Mindfulness, zwrot ku naturze oraz somaestetyka w twórczości i inspiracjach Olafura Eliassona. Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, 3(16), 51–64. https://doi.org/10.31648/mkks.6611
