Hipoteza postmodernistycznego obrazu
Abstrakt
Filmowy postmodernizm bywa niekiedy trudny do precyzyjnego określenia, czego dowodził już Frederick Jameson. Ten artykuł jest próbą redefinicji zjawiska, a raczej zawężenia pola analizy do zagadnień narracji, której neobarokowa, złożona struktura kłącza wydaje się być kluczowym elementem w filozoficznej batalii o ujawnienie pluralizmu prawdy. W omawianych filmach istotnym czynnikiem, który pomaga w tym deziluzyjnym procesie jest gra z widzem. Posługując się terminologią Arkadiusza Lewickiego i Andrzeja Zalewskiego, która na stałe wpisała się w filmoznawczy dyskurs w Polsce, dokonuję analizy Hipotezy skradzionego obrazu Raúla Ruiza pod kątem jego prekursorskiego statusu jako filmu postmodernistycznego, oraz porównuję narzędzia, z których korzysta Czilijczyk – ramy narracyjne i diegetyczne, niewiarygodny narrator, mise-en-abyme – do środków stylistycznych, po jakie sięgali Peter Greenaway, a wcześniej Alain Robbe-Grillet i Alain Resnais.
Słowa kluczowe:
postmodernizm, neobarok, narracja filmowa, film-gra, kino francuskieBibliografia
Alemany-Galway, Mary (2008). Postmodernism and the French New Novel: The Influence of Last Year at Marienbad on The Draughtsman’s Contract. W: Willoquet-Maricondi, Paula i Alemany-Galway, Mary. Peter Greenaway’s postmodern/poststructuralist cinema. Lanham: The Scarecrow Press, 115-136. Google Scholar
Barthes, Roland (1999). Śmierć autora. Tłum. Tadeusz Żeleński-Boy. Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 1/2 (54/55), 247-251. Google Scholar
Bieńkowski, Piotr (1998). Kalejdoskop nicości?. Kwartalnik Filmowy, 1998, nr 21/22, 214-225. Google Scholar
Callois, Roger (1997). Gry i ludzie. Tłum. Anna Tatarkiewicz, Maria Żurowska. Warszawa: Wyd. OW Volumen. Google Scholar
Degli-Esposti Reinert, Cristina (2008). Neo-Baroque Imaging in Peter Greenaway’s Cinema. W: Willoquet-Maricondi, Paula i Alemany-Galway, Mary. Peter Greenaway’s postmodern/poststructuralist cinema. Lanham: The Scarecrow Press, 51-78. Google Scholar
Elsaesser, Thomas (2018). Kino – maszyna myślenia: refleksje nad kinem epoki cyfrowej. Przylipiak, Mirosław (red.). Gdańsk: Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego. Google Scholar
Fukuyama, Francis (2017). Koniec historii i ostatni człowiek. Tłum. Tomasz Bieroń, Marek Wichrowski.Wstęp Piotr Kłodkowski. Kraków: Wyd. Znak. Google Scholar
Goddard, Michael (2013). The Cinema of Raúl Ruiz. New York: Columbia University Press.
Crossref
Google Scholar
Jakubowska, Małgorzata (2006). Żeglowanie po filmie. Kraków: Wyd. Rabid. Google Scholar
Jakubowska, Małgorzata i Żyto, Kamila (2015). Labirynt i kłącze – paradygmaty współczesnej narracji filmowej. W: Kluszczyński, Ryszard, Kłys Tomasz i Korczarowska-Różycka, Natasza (red.). Paradygmaty współczesnego kina. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 11-22.
Crossref
Google Scholar
Jameson, Fredric (1996). Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne. W: Nycz, Ryszard (red.). Postmodernizm. Antologia przekładów. Tłum. Przemysław Czapliński. Kraków: Wyd. Baran i Suszczyński, 190-213. Google Scholar
Kołodyński, Andrzej (1986). Trzy korony marynarza (rec.). Film, 1986, nr 10, 21. Google Scholar
Lewicki, Arkadiusz (2007). Sztuczne światy: Postmodernizm w filmie fabularnym. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego. Google Scholar
López-Vicuña, Ignacio i Marinescu, Andreea (2017). Introduction. W: López-Vicuña, Ignacio i Marinescu, Andreea (red.). Raúl Ruiz’s Cinema of Inquiry. Detroit: Wayne State University Press, 1-28. Google Scholar
Lubelski, Tadeusz (2013). Co nam dziś mówi neobarok?. Kino, 2013, nr 7-8, 18-21. Google Scholar
Lyotard, Jean-François (1996). Odpowiedź na pytanie: co to jest postmodernizm. W: Nycz, Ryszard (red.). Postmodernizm. Antologia przekładów. Tłum. Michał Paweł Markowski. Kraków: Wyd. Baran i Suszczyński, 47-61. Google Scholar
Mazierska, Ewa (1992). Nierzeczywistość i gra. W: Mazierska, Ewa (red.). Peter Greenaway. Warszawa: Wyd. Fundacja Sztuki Filmowej, 27-34. Google Scholar
Orzechowska, Joanna (1981). Odkrywanie fikcji. Film, 1981, nr 47, 7, 28.
Crossref
Google Scholar
Ostaszewski, Jacek (2010). Narrator niewiarygodny w filmie fabularnym. Kwartalnik Filmowy, 2010, nr 71-72, 60-74. Google Scholar
Ruiz, Raúl (1995). Poetics of Cinema. Tłum. Brian Holmes, Paris: Dis Voir. Google Scholar
Strojna, Magdalena (2004). Dekonstrukcja Kontraktu rysownika. Ramowanie ramy. Kwartalnik Filmowy, 2004, nr 46, 75-90. Google Scholar
Zalewski, Andrzej (1998). Strategiczna dezorientacja. Perypetie rozumu w fabularnym filmie postmodernistycznym. Warszawa: Ośrodek Wydawniczo-Poligraficzny SIMP. Google Scholar
Zalewski, Andrzej (1998). Imię Carmen i Dzikość serca – dwa typy filmowej. Kwartalnik Filmowy, 1998, nr 21/22, 48-63. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
