Motywy starości, przemijania i śmierci w twórczości Waldemara Modestowicza na przykładzie słuchowisk Drugi pokój, Starość jest piękna i Sprzątanie
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest omówienie wybranych dramatów radiowych w reżyserii Waldemara Modestowicza, zaprezentowanie pogłębionej analizy oraz zaproponowanie interpretacji wymienionych dzieł audialnych. Zestawione zostają ze sobą trzy spektakle radiowe, które należą zarówno do grupy słuchowisk oryginalnych (Drugi pokój Zbigniewa Herberta i Sprzątanie Bartosza Wieczorka), jak i adaptacji (Starość jest piękna według tekstu argentyńskiej pisarki Esther Vilar).
Spektakle, choć zostały zrealizowane na przestrzeni lat i powstały również dzięki pracy twórczej odmiennych pisarzy, dotykają podobnych tematów. Wspomniane dzieła audialne poruszają kwestie związane ze starością, samotnością, przemijaniem oraz śmiercią. Bohaterów owych spektakli dźwiękowych słuchacz poznaje bezpośrednio, gdy ich głosy są obecne na scenie teatru radiowego lub pośrednio poprzez relacje osób występujących w dziełach audialnych. Jednych bohaterów odbiorca poznaje lepiej, a innych jedynie w niewielkiej mierze, np. poprzez strzępy informacji i przedmioty, które po nich pozostały.
W słuchowisku Drugi pokój oraz Sprzątanie ważną rolę odgrywa także miejsce – pokój lub mieszkanie – zmarłej lokatorki lub lokatora. Miejsca te stają się znakami ich dawnej obecności, a także „azylami” i pomieszczeniami, w których dokonują żywota. Dzieła audialne, które omawiane są również w pewnym stopniu pod względem formy, podejmują ważną tematykę oraz poruszają problemy uniwersalne.
Słowa kluczowe:
słuchowisko, dramat radiowy, przemijanie, starość, śmierć, Waldemar ModestowiczBibliografia
Monografie Google Scholar
Bardijewska, Sława (2011). Nagie słowo. Rzecz o słuchowisku. Warszawa: Elipsa. Google Scholar
Bauman, Zygmunt (2011). Kultura w płynnej nowoczesności, Warszawa: Agora. Google Scholar
Gadamer, Hans-Georg (1993). Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto. Tłum. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa. Google Scholar
Grass, Günter (1986). Wiersze wybrane. Tłum. Bolesław Fac. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie. Google Scholar
Kopciński, Jacek (2008). Nasłuchiwanie. Sztuki na głosy Herberta. Warszawa: Więź. Google Scholar
Pleszkun-Olejniczakowa, Elżbieta (2012). Muzy rzadko się do radia przyznają. Szkice o słuchowiskach i reportażach radiowych. Łódź: Primum Verbum. Google Scholar
Pleszkun-Olejniczakowa, Elżbieta (2000). Słuchowiska Polskiego Radia w okresie piętnastolecia 1925-1939. Łódź: biblioteka. Google Scholar
Rozdziały w monografiach Google Scholar
* Bachura, Joanna, Pawlik, Aleksandra (2011). Wtórna wizualność sztuki radiowej na przykładzie wybranych słuchowisk dramatycznych. W: Pleszkun-Olejniczakowa, Elżbieta, i Bachura, Joanna, i Pawlik, Aleksandra (red.). Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 444-457. Google Scholar
* Herbert, Zbigniew (1997) Drugi pokój. W: Dramaty, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 104-105. Google Scholar
* Pawlik, Aleksandra (2011). Słuchowisko „Drugi pokój” Zbigniewa Herberta jako rodzaj adaptacji. W: Pleszkun-Olejniczakowa, Elżbieta, i Bachura, Joanna, i Pawlik, Aleksandra (red.). Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 381-394. Google Scholar
* Piwińska, Marta (1998). Zbigniew Herbert i jego dramaty. W: Franaszek, Andrzej (red.). Poznawanie Herbert, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 323-340. Google Scholar
* Pleszkun-Olejniczakowa, Elżbieta (2011). Jak jest zrobione słuchowisko? O morfologii i znaczeniu, o kreacji i znaku. W: Pleszkun-Olejniczakowa, Elżbieta, i Bachura, Joanna, i Pawlik, Aleksandra (red.). Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 59-140. Google Scholar
Materiały online Google Scholar
* (2015) Wieczór ze słuchowiskiem, [online]. Polskieradio.pl Google Scholar
Dostęp: http://www.polskieradio.pl/8/295/Artykul/214181,Wieczor-ze-sluchowiskiem-Zbigniew-Herbert-Drugi-pokoj [28.11.2021] Google Scholar
* (2010), Teatr Polskiego Radia, [online]. Dziennikteatralny.pl Google Scholar
Dostęp: http://www.dziennikteatralny.pl/teatr-pr/wszystkie,1,2010,1.html [29.11.2021] Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
