Specyfika dziennikarstwa internetowego. Fake newsy w przekazach wybranych polskich polityków w 2022 roku

Kamil Wroński

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
https://orcid.org/0000-0003-0095-0762


Abstrakt

Artykuł skupia się na analizie fake newsów zidentyfikowanych w przekazach dwóch prominentnych polityków w Polsce – Donalda Tuska i Jarosława Kaczyńskiego. Celem artykułu jest wskazanie fake newsów w przekazach obu polityków oraz wyjaśnienie przyczyn, dla których decydują się oni wygłaszać nieprawdziwe informacje na forum publicznym, a następnie pokazanie, jak na te przekazy reagowały portale internetowe: TVP INFO i TVN 24. W pracy zastosowano krytyczną analizę dyskursu medialnego, co pozwoliło na wysnucie  wnioski, z których wynika, że Jarosław Kaczyński w swoich wypowiedziach używa fake newsów, ponieważ to pozwala mu na stworzenie wizji alternatywnej rzeczywistości w celu dyskredytacji przeciwników politycznych i uznanych za wrogie państw i organizacji ponadpaństwowych, odwrócenie uwagi od bieżących zdarzeń i tym samym wywołanie szumu medialnego. Donald Tusk wybiórczo wykorzystuje bieżące problemy Polaków i stara się tworzyć w umysłach odbiorców wizję świata, w której za wszystkie problemy Polaków są odpowiedzialni przedstawiciele partii rządzącej. W obu przypadkach celem wytworzonych przekazów było zdobycie i utrzymanie władzy. Media reagują na manipulację i przyczyniają się tym samym do zwiększenia szumu medialnego i pogłębienia polaryzacji politycznej.


Słowa kluczowe:

fake newsy, polityka, dziennikarstwo, media, media społecznościowe


Albright, Jonathan (2017). Welcome to the Era of Fake News. Media and Communication. Multidisciplinary Studies in Media and Communication, 5(2), 87–89.
Crossref   Google Scholar

Barthes, Roland (2008). Mitologie. Tłum. Adam Dziadek. Warszawa: Aletheia.   Google Scholar

Bąkowicz, Katarzyna (2020). Fake news. Produkt medialny postprawdy. Warszawa: Aspra.   Google Scholar

Brown, Eric (2022). The rise of Linux in in-vehicle infotainment, [online]. Linux Gizmos. Acces: https://linuxgizmos.com/linux-based-in-vehicle-infotainment-on-the-rise/ [01.06.2023].   Google Scholar

Cyber Policy (2019). Dlaczego wierzymy w dezinformację? – Analiza mechanizmów psychologicznych, [online]. Cyber Policy. Dostęp: https://cyberpolicy.nask.pl/1577-2/ [1.06.2023].   Google Scholar

CBOS (2022). Korzystanie z internetu w 2022 roku – Komunikat z badań, nr 77, Warszawa.   Google Scholar

Cyber Defence (2022). Fake newsy o COVID-19. Renesans teorii spiskowych i nie tylko, [online]. Cyber Defence. Dostęp: https://cyberdefence24.pl/cyberbezpieczenstwo/fake-newsy-o-covid-19-renesans-teorii-spiskowych-i-nie-tylko [4.11.2023].   Google Scholar

Fairclough, Norman (2005). Critical Discourse Analysis in Transdisciplinary Research. In: Hilton, Paul and Wodak, Ruth (eds.). A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis. Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 53–58.
Crossref   Google Scholar

Gov.pl. (b.d.). Rozpoznawanie nieprawdziwych informacji, [online]. Gov.pl. Dostęp: https://www.gov.pl/web/baza-wiedzy/rozpoznawanie-nieprawdziwych-informacji [10.06.2023].   Google Scholar

Grycuk, Adrian (2021). Fake newsy, trolle, boty i cyborgi. Biuro Analiz Sejmowych, 1/152, 2–4.   Google Scholar

Hudzik, Jan Paweł (2017). Wykłady z filozofii mediów. Podstawy nauki o komunikowaniu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Ibims.pl (2021). Polacy w Internecie, czyli skąd czerpiemy wiedzę na temat otaczającej nas rzeczywistości?, [online]. Raport IBIMS i IBRIS. Dostęp: https://ibims.pl/polacy-w-internecie-czyli-skad-czerpiemy-wiedze-na-temat-otaczajacej-nas- [1.06.2023].   Google Scholar

Iwasiński, Łukasz (2018). Fake news i post-prawda. Krótka charakterystyka. Przegląd Edukacyjny, 2/109, 2–4.   Google Scholar

Jenkins, Henry (2007). Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów. Tłum. Marek Bernatowicz, Mirosław Filiciak. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.   Google Scholar

Kunczik, Michael i Zipfel, Astrid (2000). Wprowadzenie do nauki o dziennikarstwie i komunikowaniu. Tłum. Jerzy Łoziński, Wojciech Łukowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.   Google Scholar

Konkret 24.pl (2022a). Kaczyński jeździ po Polsce i mówi. Ile w tym faktów, a ile bajdurzenia, [online]. Konkret 24.pl. Dostęp: https://konkret24.tvn24.pl/polityka/jaroslaw-kaczynski-analiza-wypowiedzi-ze-spotkan-w-roznych-miastach-lista-nieprawd-st6163284 [4.11.2023].   Google Scholar

Konkret 24.pl (2022b). Kaczyński: Niemcy wypłacili odszkodowania 70 państwom, a nam "w gruncie rzeczy nic". Historycy: to nieprawda, [online]. Konkret 24.pl. Dostęp: https://konkret24.tvn24.pl/polityka/kaczynski-niemcy-wyplacili-odszkodowania-70-panstwom-a-nam-w-gruncie-rzeczy-nic-historycy-to-nieprawda-ra1113282-ls6113388 [4.11.2023].   Google Scholar

Konkret 24.pl (2022c). Kaczyński o Obajtku: jako wójt "dokonywał cudów", za co "władza go aresztowała". O co chodziło w sprawie wójta Pcimia, [online]. Konkret 24.pl. Dostęp: https://konkret24.tvn24.pl/polityka/kaczynski-o-obajtku-jako-wojt-dokonywal-cudow-za-co-wladza-go-aresztowala-o-co-chodzilo-w-sprawie-wojta-pcimia-ra1112690-ls6071787 [4.11.2023].   Google Scholar

Konkret 24.pl (2022d). Kaczyński o "utrzymywaniu się stanu" picia wśród młodych kobiet – teza bez pokrycia. Dwie inne też, [online]. Konkret 24.pl. Dostęp: https://konkret24.tvn24.pl/polityka/jaroslaw-kaczynski-o-utrzymywaniu-sie-stanu-picia-wsrod-mlodych-kobiet-teza-bez-pokrycia-dwie-inne-tez-st6207169 [4.11.2023].   Google Scholar

Konkret 24.pl (2022e). Kaczyński: Polska druga po Japonii, jeżeli chodzi o wysokość płac. Wyjaśniamy, [online]. Konkret 24.pl. Dostęp: https://konkret24.tvn24.pl/polityka/kaczynski-polska-druga-po-japonii-jezeli-chodzi-o-wysokosc-plac-wyjasniamy-ra1120448-ls6148067 [4.11.2023].   Google Scholar

Konkret 24.pl (2022f). PiS mówi, że za PO "strzelano do górników". Przypominamy, co się wydarzyło w 2015 roku, [online]. Konkret 24.pl. Dostęp: https://konkret24.tvn24.pl/polityka/pis-mowi-ze-za-po-strzelano-do-gornikow-przypominamy-co-sie-wydarzylo-w-2015-roku-st6749193 [4.11.2023].   Google Scholar

Lisowska-Magdziarz, Małgorzata (2009). Media powszednie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.   Google Scholar

Mały leksykon postprawdy (2018). Fake news, [online]. Mały leksykon postprawdy. Dostęp: https://wid.org.pl/wp-content/uploads/E_wydanie-Ma%C5%82y-Leksykon-Postprawdy.pdf [8.06.2023].   Google Scholar

Manovich, Lew (2006). Język nowych mediów. Tłum. Piotr Cypryański. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.   Google Scholar

McQuail, Denis (2008). Teoria komunikowania masowego. Tłum. Marta Bucholc, Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Molęda-Zdziech, M. (2015). Rola mediów w kształtowaniu tożsamości współczesnego człowieka. Kwartalnik kolegium ekonomiczno-społecznego Studia i Prace, 4, 159-176.
Crossref   Google Scholar

Nowak, Paweł i Zimny, Rafał (red.) (2009). Słownik polszczyzny politycznej po roku 1989. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Oniszczuk, Zbigniew (2011). Mediatyzacja polityki i polityzacja mediów. Dwa wymiary wzajemnych relacji. Studia Medioznawcze, 4 (47), 11–17.   Google Scholar

Palczewski, Marek (2017). Fake news. A continuation or rejection of the traditional news paradigm? Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 43(5), 23–31.
Crossref   Google Scholar

Palczewski, Marek (2019). Fake news w polityce. Studia przypadków. Mediatyzation Studies (3), 138–142.
Crossref   Google Scholar

Piontek, Dorota (2011). Tabloidyzacja dyskursu publicznego w Polsce na przykładzie programów informacyjnych. Uwagi metodologiczne. W: Churska-Nowak, Karolina i Drobczyński, Sławomir (red.). Profesjonalizacja i mediatyzacja kampanii politycznych w Polsce. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, 184–193.   Google Scholar

Polskie Radio (2022). Tusk vs. fake newsy nt. rtęci w Odrze. "Zapomniał, że powinien raczej milczeć, niż pouczać", [online]. Polskie Radio. Dostęp: https://polskieradio24.pl/5/1222/artykul/3019244,tusk-vs-fake-newsy-nt-rteci-w-odrze-zapomnial-ze-powinien-raczej-milczec-niz-pouczac [4.11.2023].   Google Scholar

Polskie Radio (2023). "10 kłamstw, manipulacji i insynuacji". Schreiber punktuje wystąpienie Tuska, [online]. Dostęp: https://polskieradio24.pl/5/1222/artykul/2996585,10-klamstw-manipulacji-i-insynuacji-schreiber-punktuje-wystapienie-tuska [4.11.2023].   Google Scholar

Press.pl. (b.d.). Dlaczego dziennikarze kochają clickbaity. Piąty punkt cię zaszokuje, [online]. Press.pl. Dostęp: https://www.press.pl/tresc/69443,oto-dlaczego-dziennikarstwo-kocha-clickbaity_-piaty-punkt-cie-zaszokuje [11.06.2023].   Google Scholar

Rogoziński, Piotr (2022). Prof. Antoni Dudek wylicza. Tych tematów Jarosław Kaczyński unika, [online]. Onet.pl. Dostęp: https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/prof-antoni-dudek-pis-zaczyna-szorowac-prog-30-proc-poparcia/5bd5lr3 [1.06.2023].   Google Scholar

Sidorowicz, Jarosław i Błaszkiewicz, Aleksandra (2022). Prezes Kaczyński o sklepie w amerykańskim stylu, który miał stworzyć Obajtek. Ale w Pcimiu nikt o nim nic nie wie, [online]. Kraków Wyborcza. Dostęp: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,28709580,prezes-kaczynski-o-sklepie-w-amerykanskim-stylu-ktory-stworzyc.html [4.11.2023].   Google Scholar

Skowronek, Bogusław (2016). Współczesny dyskurs polityczny a zjawisko nowomowy. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, (210), 110–118.   Google Scholar

Szpunar, Magdalena (2012). Nowe-stare medium. Internet między tworzeniem nowych modeli komunikacyjnych a reprodukowaniem schematów komunikowania masowego. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.   Google Scholar

Sztompka, Piotr (1975). Metodologiczne podstawy socjologii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.   Google Scholar

TVN 24.pl (2022a). Kaczyński ukarany za słowa o dawaniu w szyję, [online]. TVN24.pl. Dostęp: https://tvn24.pl/polska/jaroslaw-kaczynski-prezes-pis-ukarany-nagana-za-slowa-o-dawaniu-w-szyje-przez-sejmowa-komisje-etyki-6479087 [4.11.2023].   Google Scholar

TVN 24.pl (2022b). Tusk: ta władza nie tylko lekceważy Polaków, ale robi wszystko, aby coś ukryć, [online]. TVN24.pl. Dostęp: https://tvn24.pl/polska/odra-skazenie-katastrofa-ekologiczna-donald-tusk-o-dzialaniach-rzadu-6075816 [4.11.2023].   Google Scholar

TVN Białystok (2022). Kaczyński: jeżeli utrzyma się taki stan, że młode kobiety piją tyle samo co ich rówieśnicy, to dzieci nie będzie, [online]. TVN Białystok. Dostęp: https://tvn24.pl/bialystok/elk-jaroslaw-kaczynski-mowil-ze-jesli-mlode-kobiety-beda-pily-tyle-samo-co-ich-rowiesnicy-to-nie-bedzie-dzieci-6195715 [4.11.2023].   Google Scholar

TVP Info (2022a). Hipokryzja TVN. Alarmowali o kobietach i alkoholu. Teraz kpią [WIDEO], [online]. TVP Info. Dostęp: https://www.tvp.info/64382031/tvn-wiele-razy-alarmowal-o-alkoholizmie-kobiet-sa-oburzeni-gdy-o-sprawie-wspomnial-jaroslaw-kaczynski-z-pis [4.11.2023].   Google Scholar

TVP Info (2022b). Premier o fake newsie Tuska: Chwyty poniżej pasa, [online]. TVP Info. Dostęp: https://www.tvp.info/61944458/premier-mateusz-morawiecki-o-rteci-w-odrze-i-fake-newsie-donalda-tuska [4.11.2023].   Google Scholar

TVP Info (2022c). Szokujące kłamstwo Tuska. Twierdzi, że nie strzelali do górników [WIDEO], [online]. TVP Info. Dostęp: https://www.tvp.info/64438740/donald-tusk-twierdzi-ze-za-rzadow-platformy-obywatelskiej-nie-strzelano-do-gornikow [4.11.2023].   Google Scholar

WPolityce.pl (2022). Tusk i rzekoma rtęć w Odrze. Niemiecka narracja posypała się? Burza na Twitterze! „Udaje że nic się nie stało?”, [online]. WPolityce.pl. Dostęp: https://wpolityce.pl/polityka/610415-tusk-i-rzekoma-rtec-w-odrze-udaje-ze-nic-sie-nie-stalo [4.11.2023].   Google Scholar

Wiadomości WP (2022). „Będziemy drugą Japonią”. Kaczyński na poważnie powtórzył słowa Wałęsy, [online]. Wiadomości WP. Dostęp: https://wiadomosci.wp.pl/polska-tuz-po-japonii-kaczynski-o-wysokosci-plac-dostalo-sie-walesie-6818663741807424a [4.11.2023].   Google Scholar

Wojewódzki&Kędzierski (2023). Sławomir Sierakowski: Dzisiaj polityk musi być terapeutą, [online]. YouTube. Dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=RA4FHO1rFus [5.06.2023].   Google Scholar

YouTube (2022a). Jarosław Kaczyński – spotkanie w Ełku, [online]. YouTube. Dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=LOyPtVg_xEw [12.06.2023].   Google Scholar

YouTube (2022b). Top 10 kłamstw, manipulacji i insynuacji Donalda Tuska (konwencja z Radomia), [online]. YouTube. Dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=7uvxyJ5dy6c [4.11.2023].   Google Scholar


Opublikowane
2024-07-02

Cited By /
Share

Wroński, K. (2024). Specyfika dziennikarstwa internetowego. Fake newsy w przekazach wybranych polskich polityków w 2022 roku. Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, (20). https://doi.org/10.31648/mcsc.9382

Kamil Wroński 
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
https://orcid.org/0000-0003-0095-0762