The level of phonemic hearing in five-year-olds − A study among children from kindergartens in Olsztyn

Magdalena Osowicka-Kondratowicz

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-0447-4954


Abstract

The article is a research report on the level of phonemic hearing development in Olsztyn preschool children as compared to the average results of the reference group (the norm). 144 five-year-old children were assessed in the study. The level of development of phonemic hearing was determined with “The Phonemic Hearing Evaluation Sheet” (Pl. “Karta Oceny Słuchu Fonemowego” (KOSF), Gruba 2016). The level of the analysed phonological function was measured taking into account articulation (measured with “100-word Articulation Test,” Pl. “100 wyrazowy Test Artykulacyjny,” Krajna 2008) as well as lexis and grammar
(assessed using “The Language Development Test,” Pl. “Test Rozwoju Językowego (TRJ),”
Smoczyńska et al. 2015). Among the examined subsystems, the worst results were obtained
as regards phonemic hearing. There were not only more children whose level of phonemic
hearing proficiency was assessed as below the typical result for their age, but also there
were the fewest children who were above the average as regards this function. The order
of the best vs. the worst differentiated phonological oppositions provided by the analysed
children was different compared to the previously conducted research by Gruba (2012a:
81–85; 2016). Children from Olsztyn coped the worst with the opposition between oral
and nasal vowels (proszki vs. prążki), one of the easiest in Gruba’s (2012a) research.
Apart from that, a low level of phonemic hearing did not always correspond to a low level
of articulation development.




Bancerz M. (2022): Rozwój mowy dziecka na przykładzie pięciolatków z wybranych olsztyńskich przedszkoli. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn.   Google Scholar

Biernacka M. (2014): Słuch fonematyczny, fonologiczny czy mowny? Rozważania terminologiczne. [W:] Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców. Red. M. Gaze, K. Kubacka. Łódź, s. 31−37.
Crossref   Google Scholar

Bryndal M. (2015): Fonologiczna interpretacja procesów wymowy dziecięcej na tle współczesnych procesów fonologicznych. Gliwice.   Google Scholar

Ciżewska M. (2022): Poziom rozwoju mowy dzieci pięcioletnich z Przedszkola Miejskiego nr 36 w Olsztynie. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn.   Google Scholar

Domagała A., Mirecka U. (2001): Słuch fonemowy. Odkrywanie elementarnych jednostek systemu językowego. „Logopedia”. T. 29, s. 53−70.   Google Scholar

Domagała A., Mirecka U. (2002): Słuch fonemowy. W kierunku kompetencji fonologicznej. „Logopedia” nr 30, s. 7−26.   Google Scholar

Domagała A., Mirecka U. (2012): Słuch mowny. Klasyfikacja zjawiska. [W:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Red. S. Grabias, M. Kurkowski. Lublin, s. 129−164.   Google Scholar

Dukiewicz L. (1995): Fonetyka [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia. Red. H. Wróbel. Kraków, s. 9−103.   Google Scholar

Dumińska K. (2022): Z zagadnień akwizycji mowy. Na przykładzie dzieci pięcioletnich z wybranych olsztyńskich przedszkoli. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn.   Google Scholar

Dzikowska T. (2006): Rozwój kompetencji fonologicznej i fonetycznej a wady wymowy „Logopeda” 1(2), s. 31−45.   Google Scholar

Galińska-Grzelewska D. (2009): Percepcja fonemowa słów dzieci w wieku sześciu i siedmiu lat – osiągnięcia rozwojowe. Siedlce.   Google Scholar

Głowacka P. (2021): Stan rozwoju mowy dzieci w wieku przedszkolnym w badaniach ilościowych. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr hab. J. Panasiuk, prof. UWM. Olsztyn.   Google Scholar

Gruba J. (2012a): Ocena słuchu fonemowego u dzieci w wieku przedszkolnym. Katowice.   Google Scholar

Gruba J. (2012b): Test do badania słuchu fonemowego. Gliwice.   Google Scholar

Gruba J. (2016): Karty Oceny Słuchu Fonemowego. Test do oceny słuchu fonemowego dzieci w wieku od 3;0 do 7;6 lat. Gliwice.   Google Scholar

Hartmann R.R., Stork F.C. (1976): Dictionary of Language and Linguistics. Halsted Press.   Google Scholar

Kania J. (1982): Słuch fonematyczny. [W:] tegoż: Szkice logopedyczne. Warszawa, s. 77−103.   Google Scholar

Kościelniak N. (2022): Stan rozwoju mowy pięciolatków z Przedszkola Miejskiego nr 32 w Olsztynie. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn.   Google Scholar

Krajna E. (2008): 100-wyrazowy test artykulacyjny. Gliwice.   Google Scholar

Krasowicz-Kupis G., Wiejak K., Bogdanowicz K.M. (2015): Bateria Testów Fonologicznych. BTF IBE. Podręcznik. Warszawa.   Google Scholar

Kreutzer J.S., DeLuca J., Caplan B. (red.) (2011): Encyclopedia of Clinical Neuropsychology. Springer.
Crossref   Google Scholar

Kruczyńska A., Kurkowski Z.M. (2015): Diagnoza i usprawnianie słuchu fonematycznego i fonetycznego. „Nowa Audiofonologia” 4(4), s. 58−66.
Crossref   Google Scholar

Kurkowski Z.M. (2000): Audiogenne uwarunkowania zaburzeń mowy. „Logopedia”. T. 28, s. 105−115.   Google Scholar

Kurkowski Z.M. (2002): Rola kontroli słuchowej w procesie artykulacji. „Logopedia” 31,   Google Scholar

s. 257−262.   Google Scholar

Kurkowski Z.M. (2013): Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji językowej. Lublin.   Google Scholar

Lipińska A. (1987): O definicjach słuchu fonematycznego. Notatki z lektury. [W:] Materiały dydaktyczne dla logopedów. Red. J. Wójtowicz. Warszawa, s. 91−101.   Google Scholar

Lipowska M. (2001): Profil rozwoju kompetencji fonologicznej dzieci w wieku przedszkolnym. Kraków.   Google Scholar

Lorenc A. (2016): Wymowa normatywna polskich samogłosek nosowych i spółgłoski bocznej. Warszawa.   Google Scholar

Łobacz (1996): Świadomość fonologiczna dzieci. „Biuletyn PTJ”. T. LII, s. 165−180.   Google Scholar

Łobacz P. (1997): Nabywanie systemu fonologicznego a świadomość fonologiczna dzieci. [W:] Rozwój poznawczy i rozwój językowy dzieci z trudnościami w komunikacji werbalnej – diagnozowanie i postępowanie usprawniające. Red. H. Mierzejewska, M. Przybysz-Piwko. Warszawa, s. 26−40.   Google Scholar

Łobacz P. (2005): Prawidłowy rozwój mowy dziecka. [W:] Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki. Red. T. Gałkowski, E. Szeląg i G. Jastrzębowska. Opole, s. 231−268.   Google Scholar

Majak J., Senderski A., Wiskirska-Woźnica B., Śliwińska-Kowalska M. (2023): Diagnostyka i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci. „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 12(2), s. 9−19.
Crossref   Google Scholar

Maurer A. (2007): Świadomość fonologiczna jako predyktor postępów w nauce czytania i pisania. „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Folia 41. Studia Psychologica II”. Kraków, s. 119−141.   Google Scholar

Milewski S. (1999): Lingwistyczne i dydaktyczne aspekty analizy fonemowej. Lublin 1999.   Google Scholar

Milewski S. (2011): Mowa dorosłych kierowana do niemowląt. Studium fonostatyczno-fonotaktyczne. Gdańsk.   Google Scholar

Osowicka-Kondratowicz M. (2016): Tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny. [W:] Logopedia artystyczna. Red. B. Kamińska, S. Milewski. Gdańsk, s. 144−167.   Google Scholar

Osowicka-Kondratowicz M. (2023): Z problemów rozwoju mowy. Na przykładzie dzieci pięcioletnich z miasta Olsztyna. „Prace Językoznawcze” XXV/4, s. 53–64.
Crossref   Google Scholar

Osowicka-Kondratowicz M. (2024): Narzędzia do badania funkcji słuchowych w zakresie percepcji mowy. „Forum Logopedy” nr 62, s. 12−18.   Google Scholar

Ostaszewska D., Tambor J. (2012): Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Warszawa.   Google Scholar

Polewczyk I. (2013): Percepcja słuchowa − przedmiot badań i narzędzia diagnozy. [W:] Profilaktyka logopedyczna w praktyce edukacyjnej. T. 2. Red. K. Węsierska, N. Moćko. Katowice, s. 161−186.   Google Scholar

Prusakowska W. (2022): Diagnoza poziomu rozwoju językowego na przykładzie dzieci pięcioletnich z wybranych olsztyńskich przedszkoli. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn.   Google Scholar

Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G. (1985): Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa.   Google Scholar

Rocławski B. (2010): Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka. Wyd. IV. Gdańsk.   Google Scholar

Sawicka I. (1995): Fonologia. [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia. Red. H. Wróbel. Kraków, s. 105−195.   Google Scholar

Smoczyńska M., Haman E., Czaplewska E., Maryniak E., Krajewski G., Banasik N., Kochańska M., Łuniewska M., Morstin M. (2015): Test Rozwoju Językowego TRJ. Warszawa.   Google Scholar

Sobańska J., Studzińska-Gregorczyk K. (2019): Słuch fonemowy uczniów I klasy integracyjnej rozpoczynających naukę czytania i pisania. „Nowa Audiofonologia” nr 8(3), s. 49–57.
Crossref   Google Scholar

Styczek I. (1982): Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego. Warszawa.   Google Scholar

Szczech A. (2022): Stan rozwoju mowy pięciolatków na przykładzie dzieci z wybranych olsztyńskich przedszkoli. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn.   Google Scholar

Szeląg E., Szymaszek A. (2006): Test do badania słuchu fonematycznego u dzieci i dorosłych. Gdańsk.   Google Scholar

Szpilman M., Morawski K., Lewandowska I., Jerzak K., Sosnowska-Wieczorek I. (2016): Ocena słuchu fonemowego u dzieci jedno- i dwujęzycznych w wieku przedszkolnym. „Otorynolaryngologia” 15(3), s. 2−8.   Google Scholar

Szpyra-Kozłowska J. (2002a): Inwentarze fonemów języka polskiego i ich konsekwencje. „Logopedia” nr 31, s. 7−26.   Google Scholar

Szpyra-Kozłowska J. (2002b): Wprowadzenie do współczesnej fonologii. Lublin.   Google Scholar

Tatarczuk S. (2022): Diagnoza rozwoju mowy. Na przykładzie dzieci pięcioletnich z Niepublicznego Przedszkola „Patryk” w Olsztynie. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn.   Google Scholar

Wolańska E. (2019): System grafematyczny współczesnej polszczyzny na tle innych systemów pisma. Warszawa.   Google Scholar


Published
2024-11-30

Cited by

Osowicka-Kondratowicz, M. (2024). The level of phonemic hearing in five-year-olds − A study among children from kindergartens in Olsztyn. Prace Językoznawcze, 26(4), 93–109. https://doi.org/10.31648/pj.10590

Magdalena Osowicka-Kondratowicz 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-0447-4954