The level of phonemic hearing in five-year-olds − A study among children from kindergartens in Olsztyn
Magdalena Osowicka-Kondratowicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0002-0447-4954
Abstract
The article is a research report on the level of phonemic hearing development in Olsztyn preschool children as compared to the average results of the reference group (the norm). 144 five-year-old children were assessed in the study. The level of development of phonemic hearing was determined with “The Phonemic Hearing Evaluation Sheet” (Pl. “Karta Oceny Słuchu Fonemowego” (KOSF), Gruba 2016). The level of the analysed phonological function was measured taking into account articulation (measured with “100-word Articulation Test,” Pl. “100 wyrazowy Test Artykulacyjny,” Krajna 2008) as well as lexis and grammar
(assessed using “The Language Development Test,” Pl. “Test Rozwoju Językowego (TRJ),”
Smoczyńska et al. 2015). Among the examined subsystems, the worst results were obtained
as regards phonemic hearing. There were not only more children whose level of phonemic
hearing proficiency was assessed as below the typical result for their age, but also there
were the fewest children who were above the average as regards this function. The order
of the best vs. the worst differentiated phonological oppositions provided by the analysed
children was different compared to the previously conducted research by Gruba (2012a:
81–85; 2016). Children from Olsztyn coped the worst with the opposition between oral
and nasal vowels (proszki vs. prążki), one of the easiest in Gruba’s (2012a) research.
Apart from that, a low level of phonemic hearing did not always correspond to a low level
of articulation development.
References
Bancerz M. (2022): Rozwój mowy dziecka na przykładzie pięciolatków z wybranych olsztyńskich przedszkoli. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn. Google Scholar
Biernacka M. (2014): Słuch fonematyczny, fonologiczny czy mowny? Rozważania terminologiczne. [W:] Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców. Red. M. Gaze, K. Kubacka. Łódź, s. 31−37.
Crossref
Google Scholar
Bryndal M. (2015): Fonologiczna interpretacja procesów wymowy dziecięcej na tle współczesnych procesów fonologicznych. Gliwice. Google Scholar
Ciżewska M. (2022): Poziom rozwoju mowy dzieci pięcioletnich z Przedszkola Miejskiego nr 36 w Olsztynie. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn. Google Scholar
Domagała A., Mirecka U. (2001): Słuch fonemowy. Odkrywanie elementarnych jednostek systemu językowego. „Logopedia”. T. 29, s. 53−70. Google Scholar
Domagała A., Mirecka U. (2002): Słuch fonemowy. W kierunku kompetencji fonologicznej. „Logopedia” nr 30, s. 7−26. Google Scholar
Domagała A., Mirecka U. (2012): Słuch mowny. Klasyfikacja zjawiska. [W:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Red. S. Grabias, M. Kurkowski. Lublin, s. 129−164. Google Scholar
Dukiewicz L. (1995): Fonetyka [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia. Red. H. Wróbel. Kraków, s. 9−103. Google Scholar
Dumińska K. (2022): Z zagadnień akwizycji mowy. Na przykładzie dzieci pięcioletnich z wybranych olsztyńskich przedszkoli. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn. Google Scholar
Dzikowska T. (2006): Rozwój kompetencji fonologicznej i fonetycznej a wady wymowy „Logopeda” 1(2), s. 31−45. Google Scholar
Galińska-Grzelewska D. (2009): Percepcja fonemowa słów dzieci w wieku sześciu i siedmiu lat – osiągnięcia rozwojowe. Siedlce. Google Scholar
Głowacka P. (2021): Stan rozwoju mowy dzieci w wieku przedszkolnym w badaniach ilościowych. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr hab. J. Panasiuk, prof. UWM. Olsztyn. Google Scholar
Gruba J. (2012a): Ocena słuchu fonemowego u dzieci w wieku przedszkolnym. Katowice. Google Scholar
Gruba J. (2012b): Test do badania słuchu fonemowego. Gliwice. Google Scholar
Gruba J. (2016): Karty Oceny Słuchu Fonemowego. Test do oceny słuchu fonemowego dzieci w wieku od 3;0 do 7;6 lat. Gliwice. Google Scholar
Hartmann R.R., Stork F.C. (1976): Dictionary of Language and Linguistics. Halsted Press. Google Scholar
Kania J. (1982): Słuch fonematyczny. [W:] tegoż: Szkice logopedyczne. Warszawa, s. 77−103. Google Scholar
Kościelniak N. (2022): Stan rozwoju mowy pięciolatków z Przedszkola Miejskiego nr 32 w Olsztynie. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn. Google Scholar
Krajna E. (2008): 100-wyrazowy test artykulacyjny. Gliwice. Google Scholar
Krasowicz-Kupis G., Wiejak K., Bogdanowicz K.M. (2015): Bateria Testów Fonologicznych. BTF IBE. Podręcznik. Warszawa. Google Scholar
Kreutzer J.S., DeLuca J., Caplan B. (red.) (2011): Encyclopedia of Clinical Neuropsychology. Springer.
Crossref
Google Scholar
Kruczyńska A., Kurkowski Z.M. (2015): Diagnoza i usprawnianie słuchu fonematycznego i fonetycznego. „Nowa Audiofonologia” 4(4), s. 58−66.
Crossref
Google Scholar
Kurkowski Z.M. (2000): Audiogenne uwarunkowania zaburzeń mowy. „Logopedia”. T. 28, s. 105−115. Google Scholar
Kurkowski Z.M. (2002): Rola kontroli słuchowej w procesie artykulacji. „Logopedia” 31, Google Scholar
s. 257−262. Google Scholar
Kurkowski Z.M. (2013): Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji językowej. Lublin. Google Scholar
Lipińska A. (1987): O definicjach słuchu fonematycznego. Notatki z lektury. [W:] Materiały dydaktyczne dla logopedów. Red. J. Wójtowicz. Warszawa, s. 91−101. Google Scholar
Lipowska M. (2001): Profil rozwoju kompetencji fonologicznej dzieci w wieku przedszkolnym. Kraków. Google Scholar
Lorenc A. (2016): Wymowa normatywna polskich samogłosek nosowych i spółgłoski bocznej. Warszawa. Google Scholar
Łobacz (1996): Świadomość fonologiczna dzieci. „Biuletyn PTJ”. T. LII, s. 165−180. Google Scholar
Łobacz P. (1997): Nabywanie systemu fonologicznego a świadomość fonologiczna dzieci. [W:] Rozwój poznawczy i rozwój językowy dzieci z trudnościami w komunikacji werbalnej – diagnozowanie i postępowanie usprawniające. Red. H. Mierzejewska, M. Przybysz-Piwko. Warszawa, s. 26−40. Google Scholar
Łobacz P. (2005): Prawidłowy rozwój mowy dziecka. [W:] Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki. Red. T. Gałkowski, E. Szeląg i G. Jastrzębowska. Opole, s. 231−268. Google Scholar
Majak J., Senderski A., Wiskirska-Woźnica B., Śliwińska-Kowalska M. (2023): Diagnostyka i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci. „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 12(2), s. 9−19.
Crossref
Google Scholar
Maurer A. (2007): Świadomość fonologiczna jako predyktor postępów w nauce czytania i pisania. „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Folia 41. Studia Psychologica II”. Kraków, s. 119−141. Google Scholar
Milewski S. (1999): Lingwistyczne i dydaktyczne aspekty analizy fonemowej. Lublin 1999. Google Scholar
Milewski S. (2011): Mowa dorosłych kierowana do niemowląt. Studium fonostatyczno-fonotaktyczne. Gdańsk. Google Scholar
Osowicka-Kondratowicz M. (2016): Tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny. [W:] Logopedia artystyczna. Red. B. Kamińska, S. Milewski. Gdańsk, s. 144−167. Google Scholar
Osowicka-Kondratowicz M. (2023): Z problemów rozwoju mowy. Na przykładzie dzieci pięcioletnich z miasta Olsztyna. „Prace Językoznawcze” XXV/4, s. 53–64.
Crossref
Google Scholar
Osowicka-Kondratowicz M. (2024): Narzędzia do badania funkcji słuchowych w zakresie percepcji mowy. „Forum Logopedy” nr 62, s. 12−18. Google Scholar
Ostaszewska D., Tambor J. (2012): Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Polewczyk I. (2013): Percepcja słuchowa − przedmiot badań i narzędzia diagnozy. [W:] Profilaktyka logopedyczna w praktyce edukacyjnej. T. 2. Red. K. Węsierska, N. Moćko. Katowice, s. 161−186. Google Scholar
Prusakowska W. (2022): Diagnoza poziomu rozwoju językowego na przykładzie dzieci pięcioletnich z wybranych olsztyńskich przedszkoli. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn. Google Scholar
Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G. (1985): Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa. Google Scholar
Rocławski B. (2010): Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka. Wyd. IV. Gdańsk. Google Scholar
Sawicka I. (1995): Fonologia. [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia. Red. H. Wróbel. Kraków, s. 105−195. Google Scholar
Smoczyńska M., Haman E., Czaplewska E., Maryniak E., Krajewski G., Banasik N., Kochańska M., Łuniewska M., Morstin M. (2015): Test Rozwoju Językowego TRJ. Warszawa. Google Scholar
Sobańska J., Studzińska-Gregorczyk K. (2019): Słuch fonemowy uczniów I klasy integracyjnej rozpoczynających naukę czytania i pisania. „Nowa Audiofonologia” nr 8(3), s. 49–57.
Crossref
Google Scholar
Styczek I. (1982): Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego. Warszawa. Google Scholar
Szczech A. (2022): Stan rozwoju mowy pięciolatków na przykładzie dzieci z wybranych olsztyńskich przedszkoli. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn. Google Scholar
Szeląg E., Szymaszek A. (2006): Test do badania słuchu fonematycznego u dzieci i dorosłych. Gdańsk. Google Scholar
Szpilman M., Morawski K., Lewandowska I., Jerzak K., Sosnowska-Wieczorek I. (2016): Ocena słuchu fonemowego u dzieci jedno- i dwujęzycznych w wieku przedszkolnym. „Otorynolaryngologia” 15(3), s. 2−8. Google Scholar
Szpyra-Kozłowska J. (2002a): Inwentarze fonemów języka polskiego i ich konsekwencje. „Logopedia” nr 31, s. 7−26. Google Scholar
Szpyra-Kozłowska J. (2002b): Wprowadzenie do współczesnej fonologii. Lublin. Google Scholar
Tatarczuk S. (2022): Diagnoza rozwoju mowy. Na przykładzie dzieci pięcioletnich z Niepublicznego Przedszkola „Patryk” w Olsztynie. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr M. Osowickiej-Kondratowicz. Olsztyn. Google Scholar
Wolańska E. (2019): System grafematyczny współczesnej polszczyzny na tle innych systemów pisma. Warszawa. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-0447-4954