Between self-promotion and self-depreciation – Joachim Lelewel’s linguistic means of self-presentation in his emigrant correspondence addressed to friends and acquaintances

Violetta Jaros

Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
https://orcid.org/0000-0003-0479-2503


Abstract

The article concerns a description of Joachim Lelewel’s ways of self-presentation in the correspondence addressed to his friends and acquaintances, which the scholar-politician wrote in exile in the years 1831–1860. Linguistic observations offered in the article refer to the sender’s ways of revealing himself (self-presentation indices) and self-presentation actions. The basic research assumption of the study is a thesis that the tendency to reveal self-presentational styles and the choice of linguistic means that refer back to the text are individual in nature.


Keywords:

latter, Joachim Lelewel, self-presentation, self-promotion, self-depreciation


Awdiejew A. (1991): Strategie konwersacyjne (próba typologii). „Socjolingwistyka” XI, s. 7–20.   Google Scholar

Goffman E. (1981): Człowiek w teatrze życia codziennego. Przekład H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak. Warszawa.   Google Scholar

Jaros V. (2017): Wybrane zachowania grzecznościowe w dziewiętnastowiecznej polszczyźnie nieoficjalnej na podstawie listów Joachima Lelewela (formuły służące zamykaniu kontaktu). [W:] Przeszłość w języku zamknięta. In memoriam Andreae Bańkowski. Red. U. Wójcik, V. Jaros przy udziale I. Kuśnierek, P. Piaseckiej. Częstochowa, s. 183–207.
Crossref   Google Scholar

Jaros V. (2018): Wybrane zachowania grzecznościowe w dziewiętnastowiecznej polszczyźnie nieoficjalnej na podstawie listów Joachima Lelewela. [W:] W kręgu dawnej polszczyzny. T. 3. Red. M. Mączyński, E. Horyń, E. Zmuda. Kraków, s. 35–50.   Google Scholar

Jones E.E. (1964): Ingratiation: A social psychologist analysis. New York.   Google Scholar

Kałkowska A. (1982): Struktura składniowa listu. Wrocław.   Google Scholar

Kawczyńska-Butrym Z. (2019): Zdrowie migrantów i drenaż białego personelu. Lublin.   Google Scholar

Kiklewicz A. (2004): Podstawy składni funkcjonalnej. Olsztyn.   Google Scholar

Klauzińska K. (2006): Autoprezentacja bezpośrednia i przewrotna. „Poradnik Językowy” z. 6, s. 17–28.   Google Scholar

Kozłowska A. (2011): O stylistycznym zróżnicowaniu idiolektu (na przykładzie tekstów Karola Wojtyły – Jana Pawła II). [W:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś. Red. U. Sokólska. Białystok, s. 89–108.   Google Scholar

Lalewicz J. (1983): Retoryka kategorii osobowych. Zarys problematyki. [W:] Tekst i zdanie. Zbiór studiów. Red. T. Dobrzyńska i E. Janus. Wrocław, s. 267–280.   Google Scholar

Leary M. (2007): Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji. Przekład A. Kacmajor, M. Kacmajor. Gdańsk.   Google Scholar

Loewe I. (2016): Autoprezentacja i autopromocja w kilku historycznych odsłonach. [W:] Dyskurs autopromocyjny dawniej i dziś. T. 2. Red. A. Kalisz, E. Tyc. Katowice, s. 23–30.   Google Scholar

Majewska-Wójcik A. (2021): „Zwykle traktuję siebie albo zbyt pochlebnie, albo mieszam z błotem” – strategie autoprezentacyjne stosowane przez Czesława Miłosza w listach do Jarosława Iwaszkiewicza. [W:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga   Google Scholar

jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. Red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki. Kraków, s. 515–526.   Google Scholar

Miczka T. (2016): Od id w kulturze tradycyjnej do ID w sieci. Dyskurs autopromocyjny w badaniach kulturoznawczych. [W:] Dyskurs autopromocyjny dawniej i dziś. T. 2. Red. A. Kalisz, E. Tyc. Katowice, s. 11–21.   Google Scholar

Muecke D.C. (2002): Ironia: podstawowe klasyfikacje. [W:] Ironia. Red. M. Głowiński. Przekład G. Cendrowska. Gdańsk, s. 46–47.   Google Scholar

Nowakowska-Kempna I. (1986): Konstrukcje zdaniowe z leksykalnymi wykładnikami predykatów uczuć. Katowice.   Google Scholar

Schlenker B. (1980): Impression management: The self-concept, social identity, and interpersonal relations. Monterey.   Google Scholar

Szmajke A. (2001): Autoprezentacja: niewinny spektakl dla innych i siebie. [W:] Złudzenia, które pozwalają żyć. Red. M. Kofta i T. Szustrowa. Warszawa, s. 146–175.   Google Scholar

Tymiakin L. (2017): O triadzie komunikacyjnej: wartościowanie – emocje – ekspresja. „Annales Universitas Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia Sectio N”. Vol. VII, s. 199–216.
Crossref   Google Scholar

Warchala J. (2003): Kategoria potoczności w języku. Katowice.   Google Scholar

Wielki słownik języka polskiego. Red. P. Żmigrodzki, https://wsjp.pl/   Google Scholar

Więckowska H. (1949): Wstęp. [W:] Listy emigracyjne Joachima Lelewela. Wyd. i wstęp H. Więckowska. T. I (1831–1835). Kraków, s. I–XXXII.   Google Scholar

Wojciszke B. (2001): Autopromocja i autodeprecjacja. Kwestionariusz Stylów Autoprezentacji. „Psychologia Jakości Życia” 1, s. 145–171.   Google Scholar

Wojtach R. (2002): Paradygmat romantyczny jako składnik autostereotypu Polaka. „Poradnik Językowy” z. 1, s. 11–17.   Google Scholar

Zielińska K. (2016): Druga twarz tabloidu? Językowe działania autoprezentacyjne podejmowane przez dzienniki Fakt i BILD-Zeitung jako przedmiot badań mediolingwistyki porównawczej. Warszawa.   Google Scholar

Zielińska K. (2018): Autoprezentacja 2.0. O sposobach (re)konstruowania wizerunku w przekazach multimodalnych – przyczynek do opisu zjawiska. „Socjolingwistyka” XXXII, s. 123–150.
Crossref   Google Scholar


Published
2025-03-22

Cited by
Crossref
0
Scopus
0

Jaros, V. (2025). Between self-promotion and self-depreciation – Joachim Lelewel’s linguistic means of self-presentation in his emigrant correspondence addressed to friends and acquaintances. Prace Językoznawcze, 27(1), 299–314. https://doi.org/10.31648/pj.10960

Violetta Jaros 
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
https://orcid.org/0000-0003-0479-2503