„Jaka jest twoja ortografia?” Szkic o pisowni polskiej do połowy XIX wieku

Renata Makarewicz

doi:10.31648/pj.7918

‘What is your orthography like?’ An essay on Polish spelling up to the mid-19th c.

Renata Makarewicz

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

DOI: https://doi.org/10.31648/pj.7918

Abstract

The article primarily concerns an approach to the core of conventionalised rules of spelling
contained within the pronouns twoja (‘your(s)’) and nasza (‘our(s)’). The former symbolises
a convention reached by a single person, usually the author of the published rules
of spelling him- or herself. The latter is plural, which suggests that the convention was
agreed upon by multiple persons, and thus, the published spelling should also be used by
multiple persons. The aim of this article is to prove that Polish orthography only truly
began after the 1830 publication of Rozprawy i wnioski o ortografii polskiej (‘Studies and Conclusions Regarding Polish Orthography’). The article takes an essay form and
describes the situation in Polish spelling before the publication of Rozprawy i wnioski,
which is a collection of theoretical articles written by the authorities of that period.
The article also discusses the role that the dictionary edited by Samuel Bogumił Linde
played in solidifying a single model of spelling of the registered lexemes. Furthermore,
it provides short biographies of the authors of each study included in Rozprawy i wnioski
and an overview of the core arrangements regarding non-conventionalised spelling. Each
section of the article includes a commentary of its author.

Keywords:

Polish orthography, language education specialization, national awareness

References

Awramiuk E. (2021): Zapisać mowę. Wybrane zagadnienia graficznej reprezentacji tekstów polskich. Białystok. Google Scholar

Bajerowa I. (1986): Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja. T. I: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia. Katowice. Google Scholar

Bohomolec F. (1752): De Lingua Polonica colloquium a selectis Oratoriæ Facultatis Alumnis Institutum… Warszawa. Online: ,dostęp: 30.03.2022. Google Scholar

Brodziński K. (1844): Dzieła. T. VIII. Wilno. Online: , dostęp: 10.04.2022. Google Scholar

Bronk Z., Saloni Z. (2018): Kłopotliwy wyjątek – w/pod Zakopanem. „Język Polski” XCVIII/1, s. 18–34.
Crossref Google Scholar

Brückner A. (1913): Dzieje języka polskiego. Lwów. Online: , dostęp: 20.03.2020. Google Scholar

Dąbrowska A. (2004): Język polski. Seria „A to Polska właśnie”. Wrocław. Google Scholar

Feliński A. (1816): Pisma własne i przekładania wierszem. T. 1. Warszawa. Online: , dostęp: 02.05.2022. Google Scholar

Maciejewska I., Zawilska K. (oprac.) (2016): „Gdybym Cię, moje Serce, za męża nie miała, żyć bym nie mogła”. Listy Magdaleny z Czapskich do Hieronima Floriana Radziwiłła z lat 1744–1759. Olsztyn. Google Scholar

Jodłowski S. (1979): Losy polskiej ortografii. Warszawa. Google Scholar

Klemensiewicz Z. (1969): Ze studiów nad językiem i stylem. Warszawa. Google Scholar

Klemensiewicz Z. (1985): Historia języka polskiego. Warszawa. Google Scholar

Kopczyński O. (1778): Gramatyka dla szkół narodowych. Online: , dostęp: 18.03.2022. Google Scholar

Króliński K. (1907a): Dyktaty polskie dla szkół ludowych oparte na zasadach pisowni, z dodaniem pytań i wskazówek metodycznych. Lwów. Google Scholar

Króliński K. (1907b): Pisownia polska ze słownikiem podług gramatyki prof. Kryńskiego i Komitetu Językowej Akademii Umiejętności tudzież Zjazdu Rejowskiego. Lwów. Google Scholar

Króliński K. (1907c): Gramatyka języka polskiego podług X wydania Gramatyki prof. Małeckiego z uwidocznieniem ważniejszych różnic Gramatyki Kryńskiego i uchwał Zjazdu Rejowskiego. Online: Google Scholar

/#info:metadata>, dostęp: 18.03.2022. Google Scholar

Kucała M. (1985): Jakuba Parkosza Traktat o ortografii polskiej. Warszawa. Online: , dostęp: 02.04.2022. Google Scholar

Linde S.B. (1807): Słownik języka polskiego. Online: , dostęp: 30.03.2022. Google Scholar

Łoś J. (1917): Pisownia polska w przeszłości i obecnie. Zagadnienia i wnioski. Kraków. Google Scholar

Makarewicz R. (2020): O „dobrem piśmie”, czyli dydaktyce pisowni w perspektywie historycznej. „Prace Językoznawcze” XXII/4, s. 85–101.
Crossref Google Scholar

Malinowski M. (2011): Ortografia polska od II połowy XVIII wieku do współczesności. Kodyfikacja, reformy, recepcja. Katowice. Online: , dostęp: 15.03.2022. Google Scholar

Rozprawy i wnioski o ortografii polskiej przez Deputacyą od Królewskiego Towarzystwa warszawskiego Przyjaciół Nauk wyznaczoną, w Warszawie 1830. Online: , dostęp: 18.03.2022. Google Scholar

Szober S. (1959): Wybór pism. Warszawa. Google Scholar

Taszycki W. (1975): Najdawniejsze zabytki języka polskiego. Wrocław. Google Scholar

Tokarski J. (1978): Traktat o ortografii polskiej. Warszawa. Google Scholar

Walczak B. (1995): Zarys dziejów języka polskiego. Poznań. Google Scholar

Download

PDF (Język Polski)

Published

2022-09-30

Cited by

Makarewicz, R. (2022). ‘What is your orthography like?’ An essay on Polish spelling up to the mid-19th c. Prace Językoznawcze, 24(3), 5–16. https://doi.org/10.31648/pj.7918