Trzy wymiary znaku językowego i trzy typy schizofazji
Tomasz Woźniak
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniehttps://orcid.org/0000-0002-6745-9639
Abstract
Celem artykułu jest typologia zaburzeń językowych występujących w przebiegu psychozy schizofrenicznej. Analizy wypowiedzi osób cierpiących na schizofrenię dowodzą, że mamy do czynienia z różnymi typami zjawisk powodujących niespójność tekstu. Interpretacja korpusu tekstów schizofatycznych, dokonana w perspektywie refleksji lingwistycznej, w powiązaniu z wnioskami z badań klinicznych, pozwala wyróżnić trzy podstawowe typy zaburzeń zachowań językowych w schizofrenii – typ zdezorganizowany, typ urojeniowy i typ schizofatycznego zubożenia tekstu. Ponadto praktyka wykazuje istnienie typów mieszanych schizofazji, we wszystkich wariantach kombinatorycznych pomiędzy trzema wymienionymi, co jest zjawiskiem analogicznym do problemów obserwowanych w przypadku diagnozy i klasyfikacji afazji. Wnioski lingwistyczne znajdują potwierdzenie w badaniach nad czynnością i funkcjonowaniem poszczególnych obszarów mózgu, przy uwzględnieniu lokalizacji miejsca zaburzeń językowych w danym zespole schizofrenicznym.
Schlagworte:
schizofazja, schizofrenia, diagnoza zaburzeń mowy, spójność tekstu, znak i system językaLiteraturhinweise
Andreasen N. (1979a): Thought, language, and communication disorders. I: Clinical assessment, definition of terms, and evaluation of their reliability. „Archives of General Psychiatry” 36, s. 1315–1321.
Crossref
Google Scholar
Andreasen N. (1979b): Thought, language, and communication disorders. II: Diagnostic significance. „Archives of General Psychiatry” 36, s. 1325–1330.
Crossref
Google Scholar
Andreasen N. (1980): Scale of the Assesment of Thought, Language, and Communication (TLC). Iova City. Google Scholar
Andreasen N., Grove W. (1986): Thought, language, and communication in schizophrenia: Diagnosis and prognosis. „Schizophrenia Bulletin” 12, s. 348–358.
Crossref
Google Scholar
Andreasen N., Olsen S. (1982): Negative vs positive schizophrenia. „American Journal of Psychiatry” 39, s. 789–794.
Crossref
Google Scholar
American Psychiatric Association (2013): Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. (DSM-5). Washington DC.
Crossref
Google Scholar
Czernikiewicz A. (1998): Językowy wymiar przewlekłej schizofrenii. Lublin. Google Scholar
Czernikiewicz A. (2004): Przewodnik po zaburzeniach językowych w schizofrenii. Warszawa. Google Scholar
Czernikiewicz A., Woźniak T. (2001): Schizofazja. „Logopedia” 29, s. 7–36. Google Scholar
Czernikiewicz A., Woźniak T. (2012): Diagnoza psychogennych zaburzeń mowy. [W:] Diagnoza logopedyczna. Red. S. Milewski, E. Czaplewska. Gdańsk, s. 415–480. Google Scholar
Czernikiewicz A., Woźniak T. (2023): Teksty schizofatyczne. Zagadnienia diagnozy zaburzeń mowy w schizofrenii. Lublin. Google Scholar
de Sausurre F. (2002): Kurs językoznawstwa ogólnego. Przekład K. Kasprzyk. Warszawa. Google Scholar
Feldmann H. (1989): Aspekte der Wahndynamik. „Fortsschritte der Neurologie, Psychiatries” 1, 67, s. 14–21.
Crossref
Google Scholar
Grabias S. (1996): Typologie zaburzeń mowy. Narastanie refleksji logopedycznej. „Logopedia” 23, s. 79–90. Google Scholar
Grabias S. (2015): Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii. [W:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak. Lublin, s. 13–35. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (2004): Wykłady z polskiej składni. Warszawa. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (2007): Wstęp do językoznawstwa. Warszawa. Google Scholar
Jakobson R. (1989): Znak i system języka. [W:] tegoż: W poszukiwaniu istoty języka 1. Wybór pism. Red. M.R. Mayenowa. Warszawa, s. 141–149. Google Scholar
Kaczmarek L. (1975): Korelacyjna klasyfikacja zaburzeń słownego i pisemnego porozumiewania się. „Logopedia” 12, s. 5–13. Google Scholar
Kapur S. (2003): Psychosis as a state of aberrant salience: a framework linking biology, phenomenology, and pharmacology in schizophrenia. „American Journal of Psychiatry” 160, s. 13–23.
Crossref
Google Scholar
Kuperberg G.R. (2010): Language in schizophrenia. Part 1: An Introduction. „Language and Lingustics Compass” 4(8), s. 576–589.
Crossref
Google Scholar
Liddle P. (1987): The symptoms of chronic schizophrenia. A reexamination of negative-positive dichotomy. „British Journal of Psychiatry” 151, s. 145–151.
Crossref
Google Scholar
Liddle P. (1996): Syndromes in schizophrenia and their neuropsychological and neuroanatomical correlates. [W:] Schizophrenia: A neuropschological perspective. Red. C. Pantelis, H. Nelson, T. Barnes. New York, s. 299–316. Google Scholar
Lipski W. (2017): Wieloznaczność rozumienia terminu „konotacja” i jego aplikatywność w badaniach nad zaburzeniami mowy. „Logopedia Silesiana” 6, s. 57–72. Google Scholar
Lipski W. (2018): Zaburzenia konotacji w schizofrenii. Lublin. Google Scholar
Morris Ch.W. (1938): Foundations of the theory of signs. [W:] International encyclopedia of unified science. Vol. I. No. 2. Red. O. Neurath, R. Carnap, Ch.W. Morris. Chicago, s. 1–59. Google Scholar
Panasiuk J., Woźniak T. (2001): Pojęcie tekstu a zaburzenia mowy. [W:] Zaburzenia mowy. Mowa – Teoria – Praktyka. T. 1. Red. S. Grabias, Lublin, s. 108–132. Google Scholar
Ricoeur P. (1989): Język, tekst, interpretacja. Przekład P. Graff, K. Rosner. Warszawa. Google Scholar
Sims A. (1995): Speech and Language Disorders in Psychiatry. London. Google Scholar
Styczek I. (1979): Logopedia. Warszawa. Google Scholar
Toomey R., Kremen W., Simpson J., Samson J., Seidman L., Lyons M., Faraone S., Tsuang M. (1997): Revisiting the factor structure for positive and negative symptoms: Evidence from large heterogeneous group of psychiatric patients. „American Journal of Psychiatry” 154, s. 371–377.
Crossref
Google Scholar
van Dijk T.A. (2001): Badania nad dyskursem. [W:] Dyskurs jako struktura i proces. Red. T. van Dijk. Przekład G. Grochowski. Warszawa, s. 9–44. Google Scholar
Von Knorring L., Linstrom E. (1995): Principal components and further possibilities with the PANSS. „Acta Psychiatrica Scandinavica. Supplementum” 388, s. 5–10.
Crossref
Google Scholar
Woźniak T. (2000): Zaburzenia języka w schizofrenii. Lublin. Google Scholar
Woźniak T. (2005): Narracja w schizofrenii. Lublin. Google Scholar
Woźniak T. (2008): Standard postępowania logopedycznego w schizofazji. „Logopedia” 37, s. 227–234. Google Scholar
de Boer N.J., van Hoogdalem M., Mandl R.C.W, Voppel A.E., Begemann M.J.H., van Dellen E., Wijnen F.N.K., Sommer I.E.C. (2020): Language in schizophrenia: relation with diagnosis, symptomatology and white matter tracts. „Schizophrenia” 6 (10); , dostęp: 12.09.2023.
Crossref
Google Scholar
ICD-11, , dostęp: 10.09.2023 Google Scholar
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0002-6745-9639