Kontynuanty germańskich *p *t *k utrwalone w nazwiskach niemieckich i polskich genetycznie niemieckich
Abstract
Tekst skupia się na prawie Grimma opisującym zmiany dźwiękowe, którym uległy spółgłoski *p *t *k, wyznaczając podstawę klasyfikacji trzech obszarów dialektalnych Niemiec. W tym kontekście dokonano podziału nazwisk polskich genetycznie niemieckich, uwzględniając zmiany językowe oraz liczbę ich nosicieli w Polsce i Niemczech, a także region ich zamieszkania. Analiza wykazała, że w badanym materiale zachowane zostały wiernie kontynuanty drugiej staro-wysoko-niemieckiej przesuwki *p *t *k. Częściowo obszary dialektalne, zarówno polskie (biorąc pod uwagę kolonizację niemiecką na ziemiach polskich), jak i niemieckie, pokrywają się z występowaniem na ich terenie nazwisk, w których zaszły zmiany dźwiękowe według prawa Grimma. Analiza wskazuje również na kontynuanty germańskich *p *t *k bez przesuwki staro-wysoko-niemieckiej. Antroponimy poddane analizie występują rzadko. Największą liczbę nosicieli ma nazwisko Szulc // Schulz.
Schlagworte:
nazwiska niemieckie, nazwiska genetycznie niemieckie, prawo Grimma, zmiany dźwiękoweLiteraturhinweise
Abramowicz Z. (2007): Nazwy własne a symbolika narodowa. [W:] Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze. Kraków. Google Scholar
Boryś W. (2005): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków. Google Scholar
Dammel A., Duke J., Nübling D., Szczepaniak R. (2006): Historische Sprachwisenschaft des Deutschen. Eine Einführung in die Prinzipien des Sprachwandels. Tübingen. Google Scholar
Kaestner W. (1939): Die deutschen Lehnwörter im Polnischen. Bd. 1: Einleitung und Lautlehre. Leipzig. Google Scholar
Kaleta Z. (1998): Nazwisko w kulturze polskiej. Warszawa. Google Scholar
Kunze K. (2004): Der dtv-Atlas Namenkunde. Vor- und Familienamen im deutschen Sprachgebiet. München. Google Scholar
Lexer M. (1981): Mittelhochdeutsche Taschenwörterbuch. Stuttgart. Google Scholar
Lica Z. (2009): Sposoby adaptacji nazwisk pomorskich genetycznie niemieckich w polszczyźnie. Gdańsk. Google Scholar
Lica Z. (2020): O niemieckich nazwiskach współczesnych Polaków. Gdańsk. Google Scholar
Lübben A., Schiller K. (1875–1881): Mittelniederdeutsches Wörterbuch. Bd. I–VI. Bremen. Google Scholar
Mettke H. (1970): Mittelhochdeutsche Grammatik. Leipzig. Google Scholar
Nübling D., Kunze K. (2023): Kleiner deutscher Familiennamenatlas. Berlin–Boston.
Crossref
Google Scholar
Polański K. (red.) (1999): Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Putschke W. (1968): Ostmitteldeutsche Dialektologie. [W:] Germanische Dialektologie Festschrift für Walther Mitzka zum 80. Geburstag. Bd. 1. Wiesbaden. Google Scholar
Rychło M. (2014): Ślady prawa Grimma w angielszczyźnie w zestawieniu z polskimi wyrazami pokrewnymi: pie. *p > pgerm. *f. „Język Polski” XCIV(3), s. 200–211.
Crossref
Google Scholar
Rymut K. (1997): Der Personenname Eichler in der Polnischen Anthroponymie. „Namenkundliche Informationen”. Bd. 71/72. Leipzig.
Crossref
Google Scholar
Rymut K. (red.) (2003): Słownik nazwisk używanych w Polsce w XXI wieku. Kraków. Google Scholar
Schirmunski V. (2010): Deutsche Mundartkunde. Frankfurt am Main. Google Scholar
Wrede F. (1893): Pfund. „Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur” 19. Stuttgart. Google Scholar
Ziesemer W. (1924): Die ostpreußische Mundarten. Breslau. Google Scholar
Zoder R. (1968): Familiennamen in Ostfalen. Bd. 1–2. Hildesheim. Google Scholar
http://legacy.stoepel.net/en/?name, dostęp: 10.01.2025. Google Scholar
https://polskienazwiska.pl/, dostęp: 10.01.2025. Google Scholar
