Cyfrowe archiwum społeczne jako przedmiot badań dyskursologicznych. Prolegomena
Bernadetta Ciesek-Ślizowska
Uniwersytet Śląski w KatowicachBeata Duda
Uniwersytet Śląski w KatowicachEwa Ficek
Uniwersytet Śląski w KatowicachJoanna Przyklenk
Uniwersytet Śląski w KatowicachKatarzyna Sujkowska-Sobisz
Uniwersytet Śląski w KatowicachAbstract
Autorki artykułu dokonały wstępnego rozpoznania fenomenu, który określa się dziś
mianem cyfrowego archiwum społecznego. Ogląd tego obiektu dociekań (interesującego
poznawczo, choć jednocześnie pomijanego dotąd w lingwistycznie i/lub dyskursologicznie
sprofilowanych rozważaniach nad pamięcią zbiorową albo jednostkową, kulturą pamięci,
dyskursami pamięci itd.) poprzedziły uzgodnienia definicyjne. Badaczki uzupełniły go
także o: 1) omówienie społeczno-kulturowego tła obecnej archiwistyki; 2) przedstawienie
naukowego zaplecza roztrząsań oraz wstępne dookreślenie założeń i metod opisu;
3) ocenę możliwości i ograniczeń związanych z eksploracją zarysowanego pola analiz,
a także wskazanie uobecniających się w tych granicach problemów badawczych (tożsamość podmiotów odbijających się w zwierciadle archiwum społecznego/cyfrowego; aksjologiczne
i ideologiczne aspekty re/konstruowanych przez aktorów społecznych obrazów przeszłości;
płaszczyzna przedmiotowa i dyskursywny obraz świata; dyskurs prywatności a/i dyskurs
publiczny wobec archiwistyki społecznej oraz − szerzej – usytuowanie archiwum we współczesnej
przestrzeni komunikacyjnej). Zdaniem autorek przestrzenie archiwalne powinny
spotkać się z większym zainteresowaniem dyskursologów − przede wszystkim z uwagi na
ważką rolę społeczną, jaką pełnią one zarówno w humanistyce, jak i we współczesnym
myśleniu partycypacyjnym (obywatelskim czy wspólnototwórczym).
Schlagworte:
archiwum społeczne, dyskurs, lingwistyczna analiza dyskursu, pamięć, digitalizacjaLiteraturhinweise
Berger P.L. (1995): Zaproszenie do socjologii. Przeł. J. Stawiński. Warszawa. Google Scholar
Biskupska K. (2011): Pamięć społeczna w zwierciadle języka. Analiza dyskursu pokolenia przełomu. Opole. Google Scholar
Biskupska K. (2014): O medialnych obrazach pamięci społecznej na przykładzie Śląska Opolskiego [W:] Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy. Red. M. Czyżewski, K. Franczak, M. Nowicka i J. Stachowiak. Warszawa, s. 291–311. Google Scholar
Borzyszkowska-Szewczyk M. (2017): Kilka refleksji o dynamice i porządku dyskursu pamięcioznawczego. „Studia Kulturoznawcze” 1(11), s. 13–41. Google Scholar
Cornelissen C. (2014): Czym jest kultura pamięci? Pojęcie – metody – perspektywy. [W:] (Kon)teksty pamięci. Antologia. Red. K. Kończal. Warszawa, s. 247–264. Google Scholar
Csaky M. (2014): Historia i pamięć. Pamiętanie i strategie pamięci w narracji historycznej: przykład Europy Centralnej. [W:] (Kon)teksty pamięci. Antologia. Red. K. Kończal. Warszawa, s. 205–224. Google Scholar
Czachur W. (2011): Dyskursywny obraz świata – kilka refleksji. „Tekst i Dyskurs. Text und Diskurs” 4, s. 79–97. Google Scholar
Czachur W. (2018): Lingwistyka pamięci. Założenia, zakres badań i metody analizy. [W:] Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne. Red. W. Czachur. Warszawa, s. 7–55.
Crossref
Google Scholar
Czachur W. (2020): Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy. Wrocław. Google Scholar
Czarnota T. (2012): Archiwa społeczne w badaniach i dydaktyce uniwersyteckiej w Polsce. [W:] Archiwistyka społeczna. Red. K. Ziętal. Warszawa, s. 4–46. Google Scholar
Czarnota T. (2014): O archiwach społecznych i ich znaczeniu dla polskiego dziedzictwa narodowego oraz tożsamości lokalnej. „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 5(7), s. 125–143.
Crossref
Google Scholar
„Definicja” , dostęp: 10.09.2018. Google Scholar
Derrida J. (2016): Gorączka archiwum. Impresja freudowska. Tłum. J. Momro. Warszawa. Google Scholar
Foucault M. (2002): Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970. Przeł. M. Kozłowski. Gdańsk. Google Scholar
Habrajska G. (2008): Przeżywanie ideologii. [W:] Oblicza komunikacji 1. Ideologia w słowach i obrazach. Red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa. Wrocław, s. 56–64. Google Scholar
Halbwachs M. (1969): Społeczne ramy pamięci. Tłum. M. Król. Warszawa. Google Scholar
Jankowska M. (2017): Od Redakcji. „Studia Kulturoznawcze” 1(11), s. 7–9.
Crossref
Google Scholar
Jóźwik A. (2017): Wstęp. [W:] Archiwistyka społeczna. Diagnoza i wyzwania. Warszawa, s. 5–13. Google Scholar
Kamińska-Szmaj I., Piekot T., Poprawa M. (2008): Wstęp. [W:] Oblicza komunikacji 1. Ideologia w słowach i obrazach. Red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa. Wrocław, s. 7–9. Google Scholar
Kapralska Ł. (2017): Digitalizacja przeszłości i dziedzictwa kulturowego w społecznościach lokalnych – znaczenie i funkcje. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica” 9(1), s. 123–135. Google Scholar
Karwat M. (2008): Cechy myślenia ideologicznego. [W:] Oblicza komunikacji 1. Ideologie w słowach i obrazach. Red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa. Wrocław, s. 42–48. Google Scholar
Kaźmierska K. (2012): Współczesna pamięć komunikacyjna i kulturowa. Refleksja inspirowana koncepcją Jana Assmanna. [W:] Kultura jako pamięć. Posttradycjonalne znaczenie przeszłości. Red. E. Hałas. Warszawa, s. 43–62. Google Scholar
Kopacka K. (2006): Lokalna partycypacja medialna a kształtowanie się społeczeństwa obywatelskiego. [W:] Nowe media. Nowe w mediach (2). Red. I. Borkowski, A. Woźny. Wrocław, s. 71–78. Google Scholar
Kordys J. (2006): Kategorie antropologiczne i tożsamość narracyjna. Szkice z pogranicza neurosemiotyki i historii. Kraków. Google Scholar
Kotnis-Górka E. (2014): Elektroniczne media lokalne jako les lieux de memoire (miejsca pamięci). Rola lokalnych mediów w utrwalaniu pamięci zbiorowej na przykładzie projektu fotograficznego „Poznaj Olkusz, jakiego już nie ma”. [W:] Sieć pamięci. Cyfrowe postaci Google Scholar
pamięci społecznej. Red. A. Fiń, Ł. Kapralska. Kraków, s. 113–125. Google Scholar
Kula M. (2002): Nośniki pamięci historycznej. Warszawa. Google Scholar
Kurz I. (2014): Archiwum. [W:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba. Warszawa, s. 45–51. Google Scholar
Laskowska E. (2008): Przywoływanie ideologii w dyskursie. [W:] Oblicza komunikacji 1. Ideologie w słowach i obrazach. Red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa. Wrocław, s. 49–55. Google Scholar
Nowak J. (2011): Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej. Kraków. Google Scholar
Sobczak A., Kudosz M. (2016): Charakterystyka archiwów społecznych i ich zbiorów. [W:] Archiwa społeczne w Polsce. Stan obecny i perspektywy. Red. K. Ziętal. Warszawa, s. 6−18. Google Scholar
Spiess C. (2010): Lingwistyczna analiza dyskursu jako analiza wielopoziomowa: przyczynek do problematyki wielowymiarowego opisu dyskursów z perspektywy praktyczno-naukowej. Tłum. P. Wozniczka. „Tekst i Dyskurs. Text und Diskurs” 3, s. 199–220. Google Scholar
Szacka B. (2006): Czas przeszły, pamięć, mit. Warszawa. Google Scholar
Szacka B. (2012): Historia, pamięć zbiorowa i connertowska pamięć kulturowa. [W:] Tradycje dla współczesności (6). Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej. Red. J. Adamowski, M. Wójcicka. Lublin, s. 13–20. Google Scholar
Szpociński A. (2008): Miejsca pamięci (lieux de mémoire). „Teksty Drugie” 4, s. 11–20. Google Scholar
Wancerz-Gluza A. (red.) (2014): Ruch archiwów społecznych. Warszawa. Google Scholar
Wilkowski M. (2013): Wprowadzenie do historii cyfrowej. Gdańsk. Google Scholar
Wilkowski M. (2014): Oddolna digitalizacja i emancypacja historyczna. [W:] Nowe media, nowa partycypacja. Red. P. Celiński. Lublin. Online: , dostęp: 5.10.2018. Google Scholar
Wiśniewska M. (2013): Postmodernizm a archiwa społeczne. „Archiwista Polski” 2, s. 25–29. Google Scholar
Wiśniewska-Drewniak M. (2016): Cyfrowe Archiwum Łodzian Miastograf.pl i Bronowickie Archiwum Społeczne – studium porównawcze dwóch cyfrowych archiwów społecznych. „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 7(9), s. 91–111.
Crossref
Google Scholar
Witosz B. (2009): Dyskurs i stylistyka. Katowice. Google Scholar
Witosz B. (2010): O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej. „Tekst i Dyskurs. Text und Diskurs” 3, s. 9–27. Google Scholar
Witosz B. (2012): Badania nad dyskursem we współczesnym językoznawstwie polonistycznym. [W:] Oblicza komunikacji 5. Analiza dyskursu. Centrum – peryferie. Red. T. Piekot, M. Poprawa. Wrocław, s. 61–76. Google Scholar
Witosz B. (2014): O ideologizacji przekonań i postaw estetycznych (wokół publicznego sporu na temat artystycznej instalacji „Tęcza” na placu Zbawiciela w Warszawie). „Forum Lingwistyczne” 1, s. 27–36. Google Scholar
Witosz B. (2016): Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej. [W:] Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne. Red. W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga. Kraków, s. 19–39. Google Scholar
Wójcicka M. (2014): Pamięć zbiorowa a tekst ustny. Lublin. Google Scholar
Ziętal K. (2014): Wstęp. [W:] Archiwistyka społeczna. Red. K. Ziętal. Warszawa, s. 7–13. Google Scholar
Ziętal K. (2016): Wstęp. [W:] Archiwa społeczne w Polsce. Stan obecny i perspektywy. Red. K. Ziętal. Warszawa, s. 3–5. Google Scholar
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Lizenz
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.