Modyfikacje formalne jednostek z ogólnego zbioru polszczyzny w tekstach prawnych
Małgorzata Gębka-Wolak
Uniwersytet Mikołaja KopernikaAndrzej Moroz
Uniwersytet Mikołaja KopernikaAbstract
The paper describes the process of adapting general Polish lexicon for the purpose of creating legal texts in contemporary Polish. The aim of the article was to complete
the existing descriptions of formal mechanisms observed while modifying the original vocabulary. We distinguished and described two basic transformation types: 1) changes in the possible collocations, 2) formal transformations not resulting from a semantic change or being the result of a meaning shift.
Compared to the existing analyses, the paper has the advantage of having described transformations not related to meaning changes, which involve 1) replacing an element
of the original expression with a different lexical unit, 2) eliminating parts of the original expression, and 3) completing the original unit with a new lexical element, not existing in dictionaries of general Polish.
The paper shows that formal and semantic modifications of general Polish lexicon are an important factor allowing for the enrichment of legal vocabulary. They may also be an obstacle, making it difficult for non-specialists to decode legal texts.
Schlagworte:
językoznawstwo, leksykologia, język prawny, źródła leksyki prawnejLiteraturhinweise
Bogusławski A. (1976): O zasadach rejestracji jednostek języka. „Poradnik Językowy” 8, s. 356–364. Google Scholar
Bogusławski A. (1978): Jednostki języka a produkty językowe. Problem orzeczeń peryfrastycznych. [W:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego. Red. M. Szymczak. Wrocław, s. 17–30. Google Scholar
Bogusławski A.(1988a): Preliminaria gramatyki operacyjnej. „Polonica” 13, s. 163–223. Google Scholar
Bogusławski A. (1988b): Język w słowniku. Wrocław. Google Scholar
Bogusławski A. (1996): Jeszcze o delimitacji bilateralnych wielkości językowych. [W:] Symbolae Slavisticae. Dedykowane Pani Profesor Hannie Popowskiej-Taborskiej. Red. E. RzetelskaFeleszko. Warszawa, s. 47–55. Google Scholar
Bogusławski A., Danielewiczowa M. (2005): Verba Polona Abscondita. Sonda słownikowa III. Warszawa. Google Scholar
Bogusławski A., Wawrzyńczyk J. (1993): Polszczyzna, jaką znamy. Nowa sonda słownikowa. Warszawa. Google Scholar
Choduń A. (2007): Komunikatywność języka tekstów aktów prawnych. „Przegląd Legislacyjny” nr 2, s. 90–100. Google Scholar
Choduń A. (2009): Uwagi o komunikatywności tekstów aktów prawnych. [W:] Prawo i język. Red. A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec. Warszawa, s. 7–13. Google Scholar
Danielewiczowa M. (2012): W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne. Warszawa. Google Scholar
Danielewiczowa M. (2016): Dosięgnąć przedmiotu. Rzecz o Ferdynandzie de Saussurze. Warszawa. Google Scholar
Dobaczewski A. (1998): Cechy składniowe i semantyczne polskich dopowiedzeń potwierdzających. Warszawa. Google Scholar
Gębka-Wolak M. (2014): O interpretacji tekstu prawnego (z uwzględnieniem koncepcji kontekstu kulturalnego). [W:] Kulturowe konteksty języka. Red. B. Afeltowicz, J. Ignatowicz-Skowrońska. Szczecin, s. 93–106. Google Scholar
Gębka-Wolak M. (2014a): Wstępne uwagi o normie składniowej aktów prawnych. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”. T. 28, s. 25–37. DOI: 10.14746/psj.2014.28.2. Google Scholar
Gębka-Wolak M. (2015): Kierunki badań szyku w tekstach prawnych. [W:] Język, urząd, prawo. Red. M. Czachorowska. Bydgoszcz, s. 21–32. Google Scholar
Gębka-Wolak M. (2016): Kolokacje w tekstach prawnych – czyn zabroniony. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”. T. 31, s. 127–138. Google Scholar
Gębka-Wolak M., Moroz A. (2016a): Kolokacje w tekstach prawnych – problemy proceduralne. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”. T. 31, s. 113–125. Google Scholar
Gębka-Wolak M., Moroz A. (2016b): Słownik kolokacji prawnych – wybrane problemy metodologiczne. [W:] System – Tekst – Człowiek. Studia nad dawnymi i współczesnymi językami słowiańskimi. Red. M. Gębka-Wolak, I. Kaproń-Charzyńska, J. Kamper-Warejko. Toruń, s. 221–242. Google Scholar
Gębka-Wolak M., Moroz A. (2018): O pojęciu jednostki tekstu prawnego. „Polonica” 38, s. 1−18. Google Scholar
Grochowski M. (1982): Zarys leksykologii i leksykografii. Toruń. Google Scholar
Grochowski M. (2012a): Główne kierunki badań syntaktycznych w Polsce w drugiej połowie XX wieku i na początku XXI wieku. [W:] Językoznawstwo w Polsce. Kierunki badań i perspektywy rozwoju. Red. M. Grochowski. Warszawa, s. 139–155. Google Scholar
Grochowski M. (2012b): Słownik i gramatyka – centrum języka i językoznawstwa. Wprowadzenie do problematyki. [W:] Horyzonty humanistyki. Red. S. Gajda. Opole, s. 85–104. Google Scholar
Grzelak J. (2010): Skutki niskiej kompetencji komunikacyjnej prawodawcy. „Kwartalnik Językoznawczy” nr 2, s. 10–19. Google Scholar
Hałas B. (1995): Terminologia języka prawnego. Zielona Góra. Google Scholar
Inny słownik języka polskiego (2000). Red. M. Bańko. Warszawa. Google Scholar
Jadacka H. (2010): Dlaczego nie wszyscy mogą rozumieć teksty prawne. [W:] Prawo, język, etyka. Red. A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec. Warszawa, s. 27–30. Google Scholar
Karolak S. (2002): Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Kącka-Rodak M., Wichrowska W. (2011): Poprawność językowa aktów normatywnych – rola redaktora językowego w procesie legislacyjnym. [W:] Prawo, język, media. Red. A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec. Warszawa, s. 131–138. Google Scholar
Malinowski A. (2006): Polski język prawny. Wybrane zagadnienia. Warszawa. Google Scholar
Moroz A. (2014a): Lingwistyczne sposoby kształtowania kulturowego dystansu władzy na przykładzie tekstów prawnych. [W:] Kulturowe konteksty języka. Red. B. Afeltowicz, J. Ignatowicz-Skowrońska. Szczecin, s. 211–221. Google Scholar
Moroz A. (2014b): Granice błędu – norma językowa a teksty prawne. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”. T. 28, s. 93–107. DOI: 10.14746/psj.2014.28.2. Google Scholar
Moroz A. (2015a): Eliptyczność tekstów prawnych. [W:] Język, urząd, prawo. Red. M. Czachorowska. Bydgoszcz, s. 113–124. Google Scholar
Moroz A. (2015b): Językowe aspekty trudności w interpretacji tekstów prawnych. „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 3, s. 7–25. Google Scholar
Moroz A. (2016): Kolokacje w tekstach prawnych – wykonanie orzeczenia. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze””. 31, s.139–149. Google Scholar
Nieciecka K. (2014): Kilka uwag o problematyce komunikatywności tekstów prawnych. „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” nr 16, s. 107–124. Google Scholar
Preshov K. (2013): Les collocations dans le discours juridique russe. „Travaux de Slavistique”. T. 25, s. 175–186. Google Scholar
Stępień M. (2014): Wyrażenia parentetyczne w strukturze wypowiedzi. Właściwości semantyczne, składniowe, prozodyczne. Warszawa. Google Scholar
Tietiajew-Różańska A. (oprac.) (2007): Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa. Warszawa. Google Scholar
Wielki słownik języka polskiego. Red. P. Żmigrodzki, , dostęp: 04.12.2017. Google Scholar
Zieliński M. (1999): Języki prawne i prawnicze. [W:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Red. W. Pisarek. Kraków, s. 50–74. Google Scholar
Zieliński M. (2004): Język prawny, język administracyjny, język urzędowy. [W:] Język – Prawo – Społeczeństwo. Red. E. Malinowska. Opole, s. 9–18. Google Scholar
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
