Semiotyczne aspekty komunikacji wizualnej: od semantyki do pragmatyki

Aleksander Kiklewicz

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-6140-6368


Abstrakt

Autor, nawiązując do tradycji opisu języków naturalnych, rozważa semantyczne i pragmatyczne aspekty wizualnych znaków ikonicznych. Za najważniejsze charakterystyki znaków ikonicznych uważa brak drugiej artykulacji (czyli podziału obrazu na elementy nieznaczące), a także brak przyporządkowania formy wizualnej określonej reprezentacji mentalnej. W ujęciu autora znak ikoniczny ukazuje to, o czym odbiorca może myśleć w związku z tym, co wie o tym, co jest podobne do tego, co odbiorca widzi. Autor rozróżnia dwa rodzaje inferencji: identyfikacyjną i kompletywną, a także pokazuje, w jaki sposób na interpretację obrazów wizualnych wpływa intencja semantyczna użytkownika. Autor opisuje poza tym dwa rodzaje wykorzystania znaków kontrfaktycznych: w pierwszym wypadku mamy do czynienia z manipulacją, w drugim wypadku – z implikacją pragmatyczną.


Słowa kluczowe:

komunikacja wizualna, znak ikoniczny, semantyka, inferencja, kontrfaktyczność, manipulacja, implikacja pragmatyczna


Awdiejew A. (1999): Standardy semantyczne w gramatyce komunikacyjnej (teoria i zastosowanie). [W:] Gramatyka komunikacyjna. Red. A. Awdiejew. Warszawa–Kraków, s. 33–68.   Google Scholar

Awdiejew A. (2004): Gramatyka interakcji werbalnej. Kraków.   Google Scholar

Bateson G. (1985): Mind and nature. A necessary unity. Fontana.   Google Scholar

Bernstein I.H., Bissonnette V., Vyas A. et al. (1989): Semantic priming: Subliminal perception or context. “Perception & Psychophysics” 45(2), p. 153–161.
Crossref   Google Scholar

Brandom R. (1994): Making it explicit: Reasoning, representing, and discursive commitment. Cambridge.
Crossref   Google Scholar

Bubenhofer N. (2018): Visual Linguistics: Plädoyer für ein neues Forschungsfeld. [In:] Visualisierung sprachlicher Daten. Visual Linguistics – Praxis – Tools. Hrsg. N. Bubenhofer, M. Kupietz. Heidelberg, s. 25–62.   Google Scholar

Burkart R. (1995): Kommunikationswissenschaft. Grundlagen und Problemfelder. Umrisse einer interdisziplinären Sozialwissenschaft. Wien–Köln–Weimar.   Google Scholar

Chaplin E. (1994): Sociology and Visual Representation. London.   Google Scholar

Chesney R., Citron D. (2019): Deepfakes and the new disinformation war: The coming age of post-truth geopolitics. “Foreign Affairs” 98(1), p. 147–55.   Google Scholar

Dirven R. (2001): The Metaphoric in Recent Cognitive Approaches to English Phrasal Verbs, https://www.metaphorik.de/de/journal/01/metaphoric-recent-cognitive-approaches-englishphrasal-verbs.html.   Google Scholar

Eco U. (2003): Nieobecna struktura. Przekład A. Weinsberg, P. Bravo. Warszawa.   Google Scholar

Eco U. (2009): Teoria semiotyki. Przekład M. Czerwiński. Kraków.   Google Scholar

Fleischer M. (2007): Ogólna teoria komunikacji. Przekład M. Burnecka, M. Fleischer. Wrocław.   Google Scholar

Fodor J. (2011): Język myśli. Lot 2. Przekład W.M. Hensel. Warszawa.   Google Scholar

Grice H. P. (1975): Logic and conversation. [In:] Syntax and semantics. Vol. 3. Eds. P. Cole, J.L. Morgan. New York, p. 41–58.
Crossref   Google Scholar

Jakobson R. (1989), W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism. 1. Warszawa.   Google Scholar

Jameson F. (1992): Postmodernism: Or, the Cultural Logic of Late Capitalism. Durham.
Crossref   Google Scholar

Jaszczołt K. (2006): Pomiędzy semantyką a pragmatyką. [W:] Metodologie językoznawstwa: podstawy teoretyczne. Red. P. Stalmaszczyk. Łódź, s. 131–154.   Google Scholar

Kardela H. (1999): Ogdena i Richardsa trójkąt uzupełniony, czyli co bada gramatyka kognitywna. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 15–38.   Google Scholar

Kędra J. (2017): Does the journalistic photograph need a context? Rethinking contextual interpretation. “Studies in Visual Arts and Communication: an international journal” 4(2), p. 1–11.   Google Scholar

Kiklewicz A. (2004): Podstawy składni funkcjonalnej. Olsztyn   Google Scholar

Kiklewicz A. (2011): Pragmatyka bez semantyki. [W:] Język poza granicami języka 2. Semantyka a pragmatyka: spór o pierwszeństwo. T. 1: Aspekty lingwistyczno-semiotyczne. Red. A. Kiklewicz. Olsztyn, s. 25–70.
Crossref   Google Scholar

Kiklewicz A. (2012): Czwarte królestwo. Język a kontekst w dyskursach współczesności. Warszawa.   Google Scholar

Kiklewicz A., Kusse H. (2022): Psychologiczne prawo bliskości w perspektywie semiotycznej i lingwistycznej. „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs” 16, s. 89–113.
Crossref   Google Scholar

Košelev A.D. (2015): O referencial’nom podchode k leksičeskoj polisemii. [In:] Jazyk i mysl’: sovremennaja kognitivnaja lingvistika. Red. A.A. Kibrik. Moskva, s. 287–349.   Google Scholar

Machtyl K. (2017): Semiotyka obrazu. Reprezentacje i przedmioty. Poznań.   Google Scholar

Martinet A. (1960): Éléments de linguistique générale. Paris.   Google Scholar

Meier S. (2009): Bild und Frame – Eine diskursanalytische Perspektive auf visuelle Kommunikation und deren methodische Operationalisierung. [In:] Globalization, Discourse, Media: In a Critical Perspective. Eds. A. Duszak, J. House, Ł. Kumięga. Warszawa, p. 369–389.   Google Scholar

Ogden C.K., Richards I.A. (1969): The Meaning of Meaning. A Study of The Influence of Language upon Thought and of The Science of Symbolism. London.   Google Scholar

Ożóg K. (2007): Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów.   Google Scholar

Piekot T. (2006): Dyskurs polskich wiadomości prasowych. Karków.   Google Scholar

Pink S. (2009): Etnografia wizualna. Obrazy, media i przedstawienie w badaniach. Przekład M. Skiba. Kraków.   Google Scholar

Quintieri R. (2021): Dolls, Photography and the Late Lacan: Doubles Beyond the Uncanny. London–New York.
Crossref   Google Scholar

Russel B. (1967): Deskrypcje. [W:] Logika i język. Red. J. Pelc. Warszawa, s. 277–293.   Google Scholar

Sartori G. (1999): Homo videns. Telewizja i postmyślenie. Przekład J. Uszyński. Warszawa.   Google Scholar

Searle J. (1975): Indirect speech acts. [In:] Syntax and semantics. Vol. 3. Eds. P. Cole, J.L. Morgan. New York, p. 59–82.
Crossref   Google Scholar

Searle J. (1979): Metaphor. [In:] Metaphor and Thought. Ed. A. Ortony. London–New York– Melbourne, p. 92–123.
Crossref   Google Scholar

Skudrzyk A. (2005): Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabetyzmie funkcjonalnym. Katowice.   Google Scholar

Sperber D., Wilson D. (1995): Relevance: Communication and Cognition. Cambridge, Massachusetts.   Google Scholar

Vega E.A.A., Orozco A.L.S., Villalba J.J.G. et al. (2018): Digital Images Authentication Technique Based on DWT, DCT and Local Binary Patterns. “Sensors” 18, 3372. URL: https://www.mdpi.com/1424-8220/18/10/3372
Crossref   Google Scholar

Wolny-Zmorzyński K. (2011): Systematyka fotograficznych gatunków dziennikarskich. [W:] Fotografia dziennikarska. Teoria – praktyka – prawo. Red. K. Wolny-Zmorzyński, E. Nowińska, K. Groń i in. Warszawa, s. 11–49.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-06-30

Cited By /
Share

Kiklewicz, A. (2024). Semiotyczne aspekty komunikacji wizualnej: od semantyki do pragmatyki. Prace Językoznawcze, 26(2), 165–184. https://doi.org/10.31648/pj.10144

Aleksander Kiklewicz 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-6140-6368