Logopedia XXI wieku – własna metodologia, nowe perspektywy badawcze
Jolanta Panasiuk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniehttps://orcid.org/0000-0002-5666-4899
Abstrakt
W ciągu swojej sześćdziesięcioletniej historii polska logopedia stała się nauką transdyscyplinarną, obejmuje osobną przestrzeń wiedzy, ma wyodrębniony przedmiot badań, posługuje się swoistym aparatem terminologiczno-pojęciowym, wypracowała standardy postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, czyni starania o to, by stać się samodzielną dyscypliną wiedzy, logopedzi aspirują do regulacji ich zawodu w systemie prawa. Dla polskiej logopedii druga połowa XX w. była okresem budowania struktur akademickich, tworzenia programów kształcenia logopedów, integracji środowiska zawodowego, a przede wszystkim kształtowania się odrębnej metodologii badawczej. Cechą wszystkich opracowań naukowych jest projekcja pewnej sfery rzeczywistości w perspektywie przyjętej metodologii dokumentowana dowodami teoretycznymi i/lub empirycznymi. W artykule zaprezentowane zostaną ograniczenia wynikające z dotychczasowych badań nad zaburzeniami mowy i możliwości badawcze, które otwiera teoria interakcji przyjęta jako paradygmat badawczy logopedii XXI w.
Słowa kluczowe:
zachowania językowe, zaburzenia mowy, kompetencja językowa, sprawność językowa, interakcjaBibliografia
Bernstein B. (1980): Odtwarzanie kultury. Przekład Z. Bokszański. Warszawa. Google Scholar
Chomsky N. (1982): Zagadnienia teorii składni. Przekład I. Jakubczak. Wrocław. Google Scholar
Grabias S. (1997a): Język w zachowaniach społecznych. Lublin. Google Scholar
Grabias S. (1997b): Mowa i jej zaburzenia. „Audiofonologia” X, s. 9−36. Google Scholar
Grabias S. (2001): Perspektywy opisu zaburzeń mowy. [W:] Mowa. Teoria. Praktyka. T. 1: Zaburzenia mowy. Red. S. Grabias. Lublin, s. 1143. Google Scholar
Grabias S. (2007): Język, poznanie, interakcja. [W:] Mowa. Teoria – Praktyka. T. 2: Język, interakcja, zaburzenia mowy. Metodologia badań. Red. T. Woźniak, A. Domagała. Lublin, s. 355−377. Google Scholar
Grabias S. (2010/2011): Logopedia – nauka o biologicznych uwarunkowaniach języka i zachowaniach językowych. „Logopedia” 39/40, s. 9−34. Google Scholar
Grabias S. (2012): O ostrość refleksji naukowej. Przedmiot logopedii i procedury logopedycznego postępowania. [W:] Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki. Red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray. Gdańsk, s. 56−69. Google Scholar
Grabias S., Panasiuk J., Woźniak T. (2015): Wprowadzenie. [W:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak. Lublin, s. 9–11. Google Scholar
Habermas J. (1999): Teoria działania komunikacyjnego (uwagi wyjaśniające). „Kultura i Społeczeństwo” 30(3), s. 21–44. Google Scholar
Heinz A. (1988): Język i językoznawstwo. Warszawa. Google Scholar
Hymes D. (1980): Socjolingwistyka i etnografia mówienia. Przekład K. Biskupski. [W:] Język i społeczeństwo. Red. M. Głowiński. Warszawa, s. 46–54. Google Scholar
Jakobson R. (1989): W poszukiwaniu istoty języka. Cz. 1. Przekład M.R. Mayenowa. Warszawa. Google Scholar
Kaczmarek L. (1988): Nasze dziecko uczy się mowy. Lublin. Google Scholar
Michalik M. (2015): Transdyscyplinarność logopedii – między metodologiczną koniecznością a teoretyczną utopią. [W:] Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki. Red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray. Gdańsk, s. 32–46. Google Scholar
Michalik M. (2023): Logopedia jako nauka sensu largo a logopedia jako nauka sensu stricto. Różnicowa refleksja metalogopedyczna. [W:] Logopedia jako nauka 1: Przedmiot i metodologia badań. Red. J. Panasiuk. Warszawa, s. 13−34. Google Scholar
Mystkowska H. (1970): Właściwości mowy dziecka sześcio-, siedmioletniego. Warszawa. Google Scholar
Panasiuk J. (2012): Afazja a interakcja. TEKST – metaTEKST – konTEKST. Lublin. Google Scholar
Panasiuk J. (red.) (2023a): Logopedia jako nauka 1: Przedmiot i metodologia badań. Warszawa. Google Scholar
Panasiuk J. (2023b): Logopedia dziś – wczoraj – jutro. „Wielkopolski Przegląd Logopedyczny” 1(20), s. 9−17. Google Scholar
Panasiuk J. (2023c): Jestem normalny/jestem normalna, czyli… Norma, normalność i neuroróżnorodność. [W:] Edukacja dla równości. Przewodnik dla nauczycielek i nauczycieli. Red. U. Majcher-Legawiec. Kraków, s. 10−29. Google Scholar
Patočka J. (1993): Filozofia kryzysu nauki według Edmunda Husserla i jego koncepcji fenomenologii „świata przeżywanego. Przekład J. Zychowicz. [W:] Świat przeżywany. Fenomenologia i nauki społeczne. Red. Z. Krasnodębski, K. Nellen. Warszawa, s. 25–47. Google Scholar
Peirce C.S. (1997): Wybór pism semiotycznych. Przekład R. Mirek, A. Nowak. Warszawa. Google Scholar
Pruszewicz A. (red.) (1992): Foniatria kliniczna. Warszawa. Google Scholar
Schütz A. (1984): Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania. Przekład D. Lachowska. [W:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej 1. Red. E. Mokrzycki. Warszawa, s. 137–192. Google Scholar
Styczek I. (1970): Zarys logopedii. Warszawa. Google Scholar
Tarkowski Z., Janas-Kaszczyk J. (1991): O metodologii logopedii. Wprowadzenie do badań nad teorią i metodą logopedii. Lublin. Google Scholar
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0002-5666-4899
