Wyrażenie kryzys moralny i jego kontekstowe bliskoznaczniki w wypowiedziach użytkowników polszczyzny
Abstrakt
Cel artykułu stanowi próba dotarcia do przekonań użytkowników polszczyzny dotyczących tego, czym jest kryzys moralny. Materiał do badań zaczerpnięty z korpusu MoncoPL liczy 2714 konkordancji. Składają się na nie wypowiedzenia zawierające połączenia przymiotnika moralny z rzeczownikiem kryzys lub jego kontekstowymi bliskoznacznikami: bagno, bankructwo, błoto, degradacja, degrengolada, destrukcja, dno, erozja, gangrena, korozja, nihilizm, rozkład, rozpad, rozprężenie, ruina, spustoszenie, szambo, upadek, zepsucie, zgnilizna. Analiza tematów, które podjęte zostały w zgromadzonych wypowiedziach, pokazuje, że kryzys moralny najczęściej łączony jest z następującymi problemami: naruszanie reguł społecznych, problemy ekonomiczne, żądza władzy i złe decyzje polityczne, nadużycia i dewiacje seksualne, przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu, odejście od nauk Kościoła oraz kwestie związane ze środowiskiem LGBTQ+. Analiza specyfiki użycia poszczególnych wyrażeń pozwala m.in. stwierdzić, że połączenie kryzys moralny jest najczęściej wykorzystywane w wypowiedziach o funkcji perswazyjnej, nacechowane emocjonalnie związki wyrazowe dno moralne i bagno moralne – w wypowiedziach anonimowych internautów, połączenia zepsucie moralne i zgnilizna moralna cechują się najwyższym odsetkiem poświadczeń dotyczących przestępstw i dewiacji seksualnych oraz odnoszących się do osób LGBTQ+, a wyrażenie nihilizm moralny właściwe jest wypowiedziom dotyczącym czyichś poglądów.
Słowa kluczowe:
kryzys moralny, moralność, badania korpusowe, aksjolingwistyka, semantykaBibliografia
Adamski F. (1995): Sytuacja społeczno-moralna narodu u zarania Trzeciej Rzeczypospolitej i jej aspekty wychowawcze. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Pedagogiczne” 21: Wartości – społeczeństwo – wychowanie. Studia z pedagogiki społecznej, s. 9–19. Google Scholar
Budzyńska E. (2012): Rząd czy nierząd? Socjologiczna refleksja nad kondycją moralną społeczeństwa polskiego. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 40, s. 11–31. Google Scholar
CBOS (2022): Źródła zasad moralnych, , dostęp: 24.08.2023. Google Scholar
Drożdż A. (2011): „Homo supermercatus” poważnym wyzwaniem moralnym dla kaznodziejstwa. „Studia Pastoralne” 7, s. 131–147. Google Scholar
Eder M. (2016): Słowa znaczące, słowa kluczowe, słowozbiory – o statystycznych metodach wyszukiwania wyrazów istotnych. „Przegląd Humanistyczny” 3, s. 31–44. Google Scholar
Marczuk S. (2001): Orientacje wartościujące nauczycieli w III Rzeczypospolitej. Studium socjologii edukacji. Rzeszów. Google Scholar
Mariański J. (2015a): Anomia moralna. [W:] Leksykon socjologii moralności. Red. J. Mariański. Lublin. Google Scholar
Mariański J. (2015b): Bezład moralny. [W:] Leksykon socjologii moralności. Red. J. Mariański. Lublin. Google Scholar
Mariański J. (2020): Indywidualizacja jako proces społeczno-kulturowy a moralność. „Pedagogika. Studia i Rozprawy” 29, s. 11–33.
Crossref
Google Scholar
Michalczyk T. (2004): Nierówności społeczne a kryzys społeczno-moralny. „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy” 4, s. 9–26. Google Scholar
Pęzik P. (2020): Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL. „Forum Lingwistyczne” 7, s. 133–150.
Crossref
Google Scholar
Sztompka P. (2002): Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków. Google Scholar
Szymonik M. (2011): Współczesny kryzys państwa. „Częstochowskie Studia Teologiczne” XXXIX, s. 213–223. Google Scholar
Żmigrodzki P. (red.): Wielki słownik języka polskiego PAN, , dostęp: 24.08.2023. WSJP PAN Google Scholar
