Ukraińskie czasowniki poliprefiksalne w mowie współczesnych mieszkańców wsi Jarzeń
Mirosława Czetyrba-Piszczako
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0001-5270-3822
Abstrakt
Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule są formacje czasowników wieloprefiksalnych
zachowane w gwarze nadsańskiej mieszkańców wsi Jarzeń, położonej w północnej
części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie braniewskim, w przygranicznej
gminie Lelkowo. Artykuł ma na celu identyfikację typów słowotwórczych derywatów
poliprefiksalnych i zbadanie ich produktywności w mowie mieszkańców badanej wsi.
Formacje czasownikowe uwzględnione w procesie analizy zostały wyekscerpowane
z wypowiedzi respondentów, które były nagrane i zapisane podczas eksploracji terenowych.
Klasyfikacja przeprowadzona w oparciu o formanty prefiksalne wykazała, że liczniej reprezentowane
są derywaty czasownikowe z dwoma formantami przedrostkowymi niż formacje
wielokrotnej derywacji prefiksalnej. Produktywność w derywowaniu nowych czasowników
od podstaw już prefigowanych przejawia przedrostek po- (по-), nieco mniejszą aktywność
wykazuje prefiks na- (на-). W analizowanych formacjach załączenie przedrostka wtórnego
do czasownika determinuje jego funkcję semantyczną do wyrażania „kumulatywności”,
„mnogości” oraz skierowania czynności na wiele obiektów.
Słowa kluczowe:
dialektologia, derywaty poliprefiksalne, czasownik, gwara nadsańska, słowotwórstwoBibliografia
Chodurska H. (1978): Uwagi o morfologii czasownika w gwarach Półwyspu Kolskiego. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny” z. 64: Prace Rusycystyczne 5, s. 187–196. Google Scholar
Czech M. (1992): Problemy asymilacji ludności ukraińskiej na ziemiach północnych i zachodnich. „Borussia” 3–4, s. 75–83. Google Scholar
Czetyrba B. (2003): Język polski i gwary ukraińskie (naddniestrzańska i nadsańska) w mowie mieszkańców wsi Jarzeń. Olsztyn [praca magisterska 19002/Fp/M]. Google Scholar
Kołodyńska T. (2010a): Kalki językowe w ukraińskich gwarach nadsańskich. „Linguistica Copernica” 2 (4), s. 287–296. Google Scholar
Kołodyńska T. (2010b): Z badań nad derywacją rzeczownika w ukraińskich gwarach nadsańskich. „Slavia Orientalis” 59, nr 2, s. 253–265. Google Scholar
Kołodyńska T. (2010c): Zapożyczenia leksykalne w ukraińskich gwarach nadsańskich w Polsce. „Acta Polono-Ruthenica” 1 (XV), s. 257–263. Google Scholar
Kołodyńska T. (2015): Z badań nad słownictwem ukraińskich gwar nadsańskich w Polsce. „Teka Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych O.L. PAN” X, s. 115–120. Google Scholar
Maciejewski W. (2014): Czasowniki plurakcyjne w języku polskim? „Slovo. Journal of Slavic Languages, Literatures and Cultures” nr 55, s. 110–117. Google Scholar
Piechnik A. (2013): Przemiany językowo-kulturowe wsi na przykładzie ekspresywizmów określających dzieci. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”. T. LIX, s. 227–236. Google Scholar
Rieger A. J. (2017): Atlas ukraińskich gwar nadsańskich. Warszawa. Google Scholar
Аркушин Г. (2005): Принципи аналізу суфіксації в діалектологічних дослідженнях. „Волинь – Житомирщина: історико-філологічний зб. з регіональних проблем” 14, c. 64–74. Google Scholar
Ачилова О. Л. (2011): Український префікс попо-: специфіка аспектуального значення. „Філологічні студії. Науковий вісник Криворізького державного педагогічного університету”. Вип. 6, c. 14–21. Google Scholar
Верхратський І. (1900): Про говір долівський. „Записки Наукового Товариства ім. Шевченка”. Т. XXXV–XXXVI. Львів. Google Scholar
Лесів М. (1997): Українські говірки у Польщі. Варшава, c. 151–222. Google Scholar
Соколова С. (2011): Поліпрефіксація як засіб вираження множинності в сучасній українській мові порівняно з російською та білоруською. „Категории глагольной множественности в славянских и неславянских языках синхронии и диахронии. Сборник статей”. Охрид. , dostęp: 10.03.2020. Google Scholar
Мединська Н. М. (2000): Структура семантичного поля дієслів багатократно-дистрибутивної дії. Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня кандидата філологічних наук. Київ. Google Scholar
Пшепюрська М. (1938): Надсянський говір. Варшава. Google Scholar
Пшепюрська-Овчаренко М. (2007): Мова українців Надсяння. Перемишль. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0001-5270-3822
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
