Derywaty z przyrostkiem -izm/-yzm motywowane osobową nazwą własną w najnowszym dyskursie politycznym w Polsce
Iwona Góralczyk
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0003-2845-7267
Joanna Paszenda
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowiehttps://orcid.org/0000-0002-6741-0579
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza w świetle językoznawstwa kognitywnego derywatów z przyrostkiem
-izm/-yzm motywowanych nazwiskami polityków i osób publicznych, używanych
obecnie w dyskursie politycznym w Polsce (np. jakizm, cejrowskizm, erdoganizm, petruizmy).
Badanie opatrzone jest przykładami użyć takich derywatów w oparciu o korpus
ponad stu leksemów ‒ w większości okazjonalizmów ‒ poświadczonych w tekstach internetowych
o charakterze nieformalnym i półformalnym. W artykule przedstawiono cechy
morfologiczno-składniowe takich derywatów, a także ich opis semantyczno-pragmatyczny.
W zasadniczej części analizy wskazano metonimie i metafory, które stanowią motywację
dla badanych leksemów oraz mają wpływ na rozkładalność ich znaczeń
Słowa kluczowe:
dyskurs polityczny, przyrostek -izm/-yzm w języku polskim, osobowe nazwy własne, okazjonalizm, rozkładalność znaczeń, motywacja kognitywnaBibliografia
Bauer, L. (1983): English Word Formation. Cambridge. Google Scholar
Bierwiaczonek, B. (2013): Metonymy in Language, Thought and Brain. Sheffield. Google Scholar
Booij, G. (2017): The construction of words. [In:] The Cambridge Handbook of Cognitive Linguistics. B. Dancygier (ed.). Cambridge, pp. 229–246. Google Scholar
Brdar, M., Brdar-Szabo, R. (2013): Some reflections on metonymy and word-formation. „Explorations in English Language and Linguistics” 1.1, pp. 40–62. Google Scholar
Cetnarowska, B. (2019): Compound Nouns and Phrasal Nouns in English and Polish. Katowice. Google Scholar
Góralczyk, I., Paszenda, J. (2020): An introduction to a cognitive linguistic analysis of novel name-based derivatives in the current political discourse in Poland. „Prace Językoznawcze” XXII/3, pp. 91–113. Google Scholar
Grabias, St. (1981): O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo. Lublin. Google Scholar
Grzegorczykowa, R., Puzynina, J. (1998): Rzeczownik. [In:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski & H. Wróbel (eds). Warszawa, pp. 349–468. Google Scholar
Hoffmann, T., Trousdale, G. (eds.) (2013): The Oxford Handbook of Construction Grammar. Oxford/ New York. Google Scholar
Huddlestone, R., Pullum, G. K. (eds.) (2002): The Cambridge Grammar of the English Language. Cambridge/ New York. Google Scholar
Jadacka, H. (2001): System słowotwórczy polszczyzny (1945−2000). Warszawa. Google Scholar
Janda, L. A. (2011): Metonymy in word-formation. „Cognitive linguistics” 22.2, pp. 359–392. Google Scholar
Janda, L. A. (2014): Metonymy and word-formation revisited. „Cognitive linguistics” 25.2, pp. 341–349. Google Scholar
Kamińska-Szmaj, I. (2006): Rzeczowniki z przyrostkiem -izm//-yzm w dyskursie politycznym. [In:] „Rozprawy Komisji Językowej” XXXIII, pp. 205‒210. Google Scholar
Kövecses, Z. (2002): Metaphor. A Practical Introduction. Cambridge. Google Scholar
Langacker, R. (2013): Essentials of Cognitive Grammar. Oxford/ New York. Google Scholar
Nagórko, A. (2007): Zarys gramatyki polskiej. Warszawa. Google Scholar
Panther, K.-U., Thornburg, L. L. (2003): The roles of metaphor and metonymy in English -er nominals. [In:] Metaphor and Metonymy in Comparison and Contrast. R. Dirven & R. Pörings (eds). Berlin/ New York, pp. 279–319. Google Scholar
Panther, K.-U., Thornburg, L. L. (2005): Inference in the construction of meaning: The role of conceptual metonymy. [In:] Metonymy-Metaphor Collage. E. Górska & G. Radden (eds). Warszawa, pp. 37–57. Google Scholar
Piela, A. (2001): Osobowe nomina propria jako podstawy słowotwórcze derywatów. „Poradnik Językowy” 8, pp. 28–40. Google Scholar
Radden, G., Dirven, R. (2007): Cognitive English Grammar. Amsterdam/ Philadelphia. Google Scholar
Radden, G., Panther, K.-U. (2004): Introduction: Reflections on motivation. [In:] Studies in linguistic motivation. G. Radden, K.-U. Panther (eds). Berlin/ New York, pp. 1−46. Google Scholar
Ruiz de Mendoza, F. J., Mairal Usón, R. (2007): High-level metaphor and metonymy in meaning construction. [In:] Aspects of Meaning Construction. G. Radden, K.-M. Köpcke, T. Berg & P. Siemund (eds). Amsterdam/ Philadelphia, pp. 33–51. Google Scholar
Ruiz de Mendoza, F.J., Galera Masegosa, A. (2014): Cognitive modelling. A linguistic perspective. Amsterdam/ Philadelphia. Google Scholar
Szymanek, B. (1989): Introduction to Morphological Analysis. Warszawa. Google Scholar
Wanot-Miśtura, M. (2013): Paradygmaty słowotwórcze rzeczowników polskich. Opis gniazdowy. Warszawa. Google Scholar
Waszakowa, K. (1994): Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne obce. Warszawa. Google Scholar
Waszakowa, K. (2001): System słowotwórczy.[In:] Język polski. S. Gajda. (ed.). Opole, pp. 88−107. Google Scholar
Waszakowa, K. (2005): Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny. Warszawa. Google Scholar
Waszakowa, K. (2017): Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa: Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim. Warszawa. Google Scholar
Wikisłownik [https://pl.wiktionary.org/] Google Scholar
NKJP [http://nkjp.pl/] Google Scholar
SJP PWN [https://sjp.pwn.pl/] Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.