Polskie słownictwo drukarskie przełomu XIX i XX wieku. Postulaty badawcze
Beata Jarosz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieAbstrakt
Artykuł dotyczy fachowego słownictwa drukarskiego przełomu XIX i XX w., które nie stało
się dotychczas przedmiotem lingwistycznego opisu. Autorka wykazuje zasadność podjęcia
badań nad tym wycinkiem polskiej leksyki, szczegółowo określa zadania badawcze i przywołuje
liczne publikacje (specjalistyczne podręczniki, poradniki i periodyki) stanowiące
wartościowe źródła materiału empirycznego. Wskazuje ponadto przykładowe nazwy,
które zostały uwzględnione w dawnych leksykonach specjalistycznych (np. kolumna)
i we współczesnych słownikach polszczyzny ogólnej (np. korekta), co potwierdza funkcjonowanie
poszczególnych określeń w szerszym obiegu oraz stabilność części drukarskiej
nomenklatury. Autorka uwypukla także konieczność weryfikacji dotychczasowych ustaleń,
uzupełnienia danych leksykograficznych (np. uwzględnienia feminatywów typu linotypistka)
oraz stworzenia specjalistycznego słownika i korpusu tekstów z zakresu drukarstwa.
Słowa kluczowe:
socjolingwistyka, terminologia techniczna, język zawodowy, profesjolekt drukarski, drukarstwoBibliografia
Bączkowska A. (2018): Korpusy językowe w języku specjalistycznym medycznym jako narzędzie wspomagające przekład i nauczanie języka medycznego. „Conversatoria Linguistica” 12, s. 25–49. Google Scholar
Bień J. (2011): Podstawowe elementy tekstów elektronicznych. [W:] Różne formy, różne treści. Red. M. Bańko, D. Kopcińska. Warszawa, s. 17–24. Google Scholar
Bugajski M. (1977): Polska terminologia poligraficzna. Studium semantyczne na wybranych działach. Wrocław. Google Scholar
Bugajski M. (1978): Kształtowanie się słownictwa technicznego we współczesnej polszczyźnie. [W:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego. Red. M. Szymczak. Wrocław, s. 31–36. Google Scholar
Buttler D. (1973): Dyskusyjne zagadnienia opisu polskich gwar środowiskowych. [W:] Govornite formi i slovenskite literaturni jazici. Red. B. Koneski, B. Vidoeski, K. Tošhev. Skopje, s. 153–159. Google Scholar
Ciepłowski S. (1975): Czasopisma drukarzy warszawskich. „Biuletyn Poligraficzny” 4, s. 42–59. Google Scholar
Drabczyński M. (1964): Zecerstwo. Warszawa. Google Scholar
Golka B. (1971): Rozwój drukarstwa prasowego i układu graficznego prasy polskiej do roku 1939. „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 3, s. 277–302. Google Scholar
Gondek E. (2015): Zawód drukarza i technologia druku w bibliologii i poza jej zakresem. [W:] Teoretyczne zagadnienia bibliologii i informatologii: studia i szkice. Red. E. Gondek. Katowice, s. 53–74. Google Scholar
Grabias S. (1994/2019): Język w zachowaniach społecznych. Wyd. 4. Lublin. Google Scholar
Grucza F. (2002): Języki specjalistyczne – indykatory i/lub determinanty rozwoju cywilizacyjnego. [W:] Problemy technolingwistyki. Red. J. Lewandowski. Warszawa, s. 9–26. Google Scholar
Grucza S. (2007): Od lingwistyki tekstu do lingwistyki tekstu specjalistycznego. Warszawa. Google Scholar
Grucza S. (2008): Lingwistyka języków specjalistycznych. Warszawa. Google Scholar
Hajnicz E. (2011): Najbardziej znane korpusy tekstów. Opracowanie przeglądowe. Warszawa. Google Scholar
Horoszewicz M.T. (oprac.). (2010): Muzeum Drukarstwa Warszawskiego. „Almanach Muzealny” 6, s. 467–474. Google Scholar
Janasowa J. (1979): Słownictwo techniczne w akcie mowy. „Socjolingwistyka” 2, s. 183–195. Google Scholar
Jankowiak L.A. (2018): Odchodzenie synonimii z terminologii – na przykładzie polskiej terminologii medycznej przełomu XIX i XX wieku. „Linguistica Copernicana” 15, s. 227–243.
Crossref
Google Scholar
Jaros V. (2015): Studia nad językiem i stylem pism naukowych Joachima Lelewela. Częstochowa. Google Scholar
Jarosz B. (2015): O języku specjalistycznym w komentarzu sportowym (na przykładzie relacji z meczów siatkarskich). „Socjolingwistyka” 29, s. 269–282.
Crossref
Google Scholar
Jarosz B. (2018a): Forum internetowe jako źródło materiału socjolektalnego. Postulaty metodologiczne. [W:] Język a media. Wzory języka we współczesnych mediach. Red. B. Skowronek, A. Walecka-Rynduch, E. Horyń. Kraków, s. 20–32. Google Scholar
Jarosz B. (2018b): O (nie)tożsamości pojęć język specjalistyczny, język specjalny, język fachowy, język profesjonalny, język zawodowy, profesjolekt, technolekt. „Polonica” 38, s. 85–108.
Crossref
Google Scholar
Jarosz B. (2020): Język zawodowy polskich dziennikarzy jako problem badawczy. Uwagi wstępne. „Język Polski” 1, s. 122–133.
Crossref
Google Scholar
Kaczorowski J. (2015): Analiza porównawcza polskiej i obcojęzycznej terminologii drukarskiej. Przyczynek do badań. „Acta Poligraphica” 6, s. 51–64. Google Scholar
Karwatowska M., Jarosz B. (2013): Specyfika komunikacji profesjonalnej. [W:] Komunikacja – tradycja i innowacje. Red. M. Karwatowska, A. Siwiec. Chełm, s. 102–116. Google Scholar
Klemensiewicz Z. (1956): Zagadnienia i założenia historii języka polskiego. „Pamiętnik Literacki” 3, s. 86–137. Google Scholar
Kuć J. (2011): Nowe profesjolektalne słownictwo polskie (na przykładzie języka zawodowego menedżerów i trenerów). [W:] Vidy jazyka a jazykovedy. Venovanú životnému jubileu doc. PhDr. Miloslavy Sokolovej, CSc. Red. M. Ološtiak, M. Ivanova, D. Slančova. Prešov, s. 348–360. Google Scholar
Kuśnierek I. (2018): Normalizacja terminologii chemicznej w pierwszej połowie XX wieku. „Słowo. Studia Językoznawcze” 9, s. 92–106.
Crossref
Google Scholar
Kwaśny A. (2002): DTP. Skład, tworzenie plików postscriptowych, druk. Gliwice. Google Scholar
Lukszyn J. (2005): Leksykon specjalistyczny jako nośnik wiedzy zawodowej. [W:] Teoria i praktyka upowszechniania nauki wczoraj i jutro. Red. F. Grucza, W. Wiśniewski. Warszawa, s. 111–118. Google Scholar
Lukszyn J. (2007): Tekst specjalistyczny pod lingwistyczną lupą. [W:] Teksty specjalistyczne jako nośniki wiedzy fachowej. Red. M. Kownacka. Warszawa, s. 51–70. Google Scholar
Markowski A. (2012): Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa. Google Scholar
Nowowiejski B. (2012): Pierwiastek onomastyczny w polskiej terminologii sportowej. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2, s. 21–30.
Crossref
Google Scholar
Oszczęda T. (2010): Z historii drukarstwa polskiego (na podstawie listów staropolskich i średniopolskich listów dedykacyjnych). „Językoznawstwo” 1(4), s. 65–75. Google Scholar
Ożdżyński J. (1996): Profesjonalizmy, subjęzyki i rejestry w ujęciu kognitywnym. [W:] Wokół społecznego zróżnicowania języka. Red. S. Kania. Szczecin, s. 125–140. Google Scholar
Paczkowski A. (1973): Czwarta władza. Prasa dawniej i dziś. Warszawa. Google Scholar
Pazdur J. (1978): Program poprawności języka fachowego w polskiej prasie technicznej (do 1918 r.). Warszawa. Google Scholar
Pietrzyk M. (2012): Drukarstwo inowrocławskie w XIX i XX wieku. Inowrocław. Google Scholar
Sagan-Bielawa M. (2014): Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej. Kraków. Google Scholar
Socha K. (2013): Wydawnictwa fachowe – polskie podręczniki drukarstwa, które ukazały się w XIX wieku. „Sztuka Edycji” 2, s. 67–80.
Crossref
Google Scholar
Sowiński J. (1996): Polskie drukarstwo. Historia drukowania typograficznego i sztuki typograficznej w Polsce w latach 1473–1939. Wyd. 2. Wrocław. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1974): „Przegląd Drukarski” Seweryna Baylego. „Roczniki Biblioteczne” 1, s. 373–382. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1977): „Czcionka” (1872–1876) – pierwsze czasopismo drukarskie w Polsce. „Roczniki Biblioteczne” 3/4, s. 749–799. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1979): Polskie czasopisma drukarskie XIX wieku. (Stan zachowania i stan badań, charakterystyka bibliograficzno-typograficzna). „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 2, s. 25–40. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1980): Problem kształcenia zawodowego drukarzy na łamach galicyjskich czasopism drukarskich z lat 1872–1900. „Ze Skarbca Kultury” 34, s. 113–124. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1982): Drukarstwo polskie drugiej połowy XIX wieku w świetle fachowych czasopism drukarzy z lat 1872–1900. Problematyka zawodowa i społeczna, Łódź. Google Scholar
Walczak B. (1995): Zarys dziejów języka polskiego. Poznań. Google Scholar
Walczak B. (2010): O językach, które odchodzą. [W:] Polskie języki. O językach zawodowych i środowiskowych. Materiały VII Forum Kultury Słowa. Gdańsk, 9–11 października 2008 roku. Red. M. Milewska-Stawiany, E. Rogowska-Cybulska. Gdańsk, s. 21–33. Google Scholar
Waniakowa J. (2003): Polska naukowa terminologia astronomiczna. Kraków. Google Scholar
Wąsik E. (2007): Język – narzędzie czy właściwość człowieka? Poznań. Google Scholar
Wierzbicka A. (1965/1967): O języku dla wszystkich. Wyd. 2. Warszawa. Google Scholar
Żmigrodzki P. (2013): O najważniejszych zadaniach polskiego językoznawstwa XXI wieku. „Polonica” 33, s. 15–23. Google Scholar
Żydek-Bednarczuk U. (1987): Sytuacja socjolingwistyczna w języku zawodowym na Śląsku. „Socjolingwistyka” 7, s. 92–105. Google Scholar
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.