Synkretyzm gatunkowy i intermedialność wczesnonowożytnej poezji angielskiej – analiza utworu w perspektywie komunikacyjnej

Dorota Gładkowska

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie


Abstrakt

Artykuł przedstawia analizę tekstową poezji wczesnonowożytnej w perspektywie
interdyscyplinarnej. Rozważania dotyczące elegii Johna Donne’a pt. The Comparison
przebiegają w ramach komunikacyjnej teorii łączenia gatunków w dziele literackim i mają
na celu opis specyfiki ówczesnej wypowiedzi poetyckiej. Analiza prowadzi do wykrycia
wzorców tekstowych służących interakcji z odbiorcą oraz wielowymiarowości komunikatu
w obszarze jego funkcji. Odsłania misterny mechanizm ukształtowania poetyckiego
dzieła z wykorzystaniem cech i funkcji różnych form i sposobów komunikowania treści,
łączonych z obszarem literackim i pozaliterackim. Artykuł dowodzi, iż elegia Donne’a
nawiązuje swoją obrazowością do XV/XVI-wiecznych sztuk wizualnych, w tym określonych
dzieł malarstwa portretowego i rodzajowego z nurtu będącego przeciwwagą dla ogólnie
przyjętych form. Rozważania prowadzą do wniosku ogólnego, iż Donne wykorzystuje różne,
wówczas dostępne kanały komunikacji, aby zapewnić intermedialność swego przekazu,
a jego koncepcja wypowiedzi poetyckiej zakłada określone procesy poznawcze i twórcze po
stronie adresata. Ogląd utworu Donne’a w powyższych kategoriach wskazuje na aspekt
ówczesnej poezji dotychczas tylko fragmentarycznie opisany.


Słowa kluczowe:

poezja późnorenesansowa a sztuki wizualne, synkretyzm gatunkowy, intermedialność, groteska


Blavatsky H.P. (1888): The Secret Doctrine. Vol. I. London.   Google Scholar

Boczkowska M. (2014): Opowieść transmedialna – znak naszych czasów. „Postscriptum Polonistyczne” 14.2, pp. 125–37.   Google Scholar

Boire G.A. (1980): John Donne’s Cure of Love: ‘The Comparison’ Reconsidered. „Concerning Poetry” 13, pp. 55–8.   Google Scholar

Borysławski R. (2004): The Old English Riddles and the Riddlic Elements of Old English Poetry. Frankfurt am Main.   Google Scholar

Brown L. (ed.) (1993): The New Shorter Oxford English Dictionary on Historical Principles. Vol. I. Oxford.   Google Scholar

Chen Y., Steipe B. (2017): Phenomenological Comparison: Pursuing Husserl’s ‘Time-consciousness’ in Poems by Wang Wei, Paul Celan and Santoka Taneda. „Comparative and Continental Philosophy” 9.3, pp. 241–59.
Crossref   Google Scholar

Cirlot J.E. (1971): A Dictionary of Symbols. Sage trans. London.   Google Scholar

Clarke M. (2010): The Concise Oxford Dictionary of Art Terms. Oxford.
Crossref   Google Scholar

Copleston F. (2003): A History of Philosophy. Vol. III. New York.   Google Scholar

Du Plooy G.M. (2002): Communication Research. Techniques, Methods and Applications. Lansdowne.   Google Scholar

Ellrodt R. (1984): John Donne and Mannerism. [In:] Litterae et Lingua. J. Nowakowski (ed.). Wrocław, pp. 113–21.   Google Scholar

Evett D. (1986): Donne’s Poems and the Five Styles of Renaissance Art. „John Donne Journal” 5, pp. 101–31.   Google Scholar

Frantz D.O. (1989): Festum Voluptatis: A Study of Renaissance Erotica. Columbus.   Google Scholar

Gardner H. (ed.) (1982): The Metaphysical Poets. Aylesbury.   Google Scholar

Genesis 1:2. [In:] Holy Bible. New International Version, , accessed: 16.11.2019.   Google Scholar

Gosson S. (1841): The schoole of abuse. London [1579].   Google Scholar

Guthrie W.K.C. (2000): A History of Greek Philosophy. Vol. I. Cambridge.   Google Scholar

Harper D. (ed.) (2001–21): Online Etymology Dictionary, , accessed: 27.06.2022.   Google Scholar

Hill J.P., Caracciolo-Trejo E. (eds) (1975): Baroque Poetry. London.   Google Scholar

Hurley A.H. (2005): John Donne’s Poetry and Early Modern Visual Culture. Selinsgrove.   Google Scholar

Iser W. (1974): The Reading Process: A Phenomenological Approach. [In:] New Directions in Literary History. R. Cohen (ed.). Baltimore, pp. 125–46.
Crossref   Google Scholar

Jenkins H. (2006): Convergence Culture. Where Old and New Media Collide. New York.   Google Scholar

Jakobson R. (1960): Linguistics and Poetics. [In:] Style in Language. T.A. Sebeok (ed.). Cambridge, pp. 350–77.   Google Scholar

Kirk G.S. et al. (1983): The Presocratic Philosophers. Cambridge.
Crossref   Google Scholar

LaBranche A. (1975): ‘Blanda Elegeia’: the Background to Donne’s Elegies. [In:] Essential Articles for the Study of John Donne’s Poetry. J.R. Roberts (ed.). Hamden, pp. 399–410.   Google Scholar

Leslie L.Z. (2018): Communicative Research Methods in Postmodern Culture. A Revisionist Approach. New York.
Crossref   Google Scholar

Liddell H.G., Scott R. (eds) (1940): A Greek-English Lexicon. Oxford.   Google Scholar

Lotman J. (1977): The Structure of the Artistic Text. Lenhoff and Vroon trans. Michigan.   Google Scholar

Marotti A.F. (1986): John Donne, Coterie Poet. Madison.   Google Scholar

Moorton R.F. Jr. (2001): Hesiod as Precursor to the Presocratic Philosophers, , accessed: 12.03.2022.   Google Scholar

Norford D.P. (1977): Microcosm and Macrocosm in 17th-Century Literature. „Journal of the History of Ideas” 38.3, pp. 409–28.
Crossref   Google Scholar

Nycz R. (1990): Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy. „Pamiętnik Literacki” 81/2, pp. 95–116.   Google Scholar

Patrides C.A. (ed.) (1988): The Complete English Poems of John Donne. London.   Google Scholar

Poulet G. (1966): The Metamorphoses of the Circle. Dawson and Coleman trans. Baltimore.   Google Scholar

Rieke A.R. (1984): Donne’s Riddles. „The Journal of English and Germanic Philology” 83.1, pp. 1–20.   Google Scholar

Riesner A.-M., Danneck M. (2015): Blending, Mixture, Hybridisation – Theoretical Approaches to Genre Blending. „Journal of Literary Theory online” 11.01, pp. 1–8. urn:nbn:de:0222-002777   Google Scholar

Siebel K. (2007): Mixing Genres: Levels of Contamination and the Formation of Generic Hybrids. [In:] Gattungstheorie und Gattungsgeschichte. M. Gymnich et al. (eds). Trier, pp. 137–52.   Google Scholar

Sloane T.O. (2006): Dr. Donne and the Image of Christ. „Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric” 24 (2), pp. 187–216.
Crossref   Google Scholar

Stein A. (1951): Structures of Sound in Donne’s Verse. „The Kenyon Review” 13, pp. 256–78.   Google Scholar

Stringer G.A. et al. (eds) (2000): The Variorum Edition of the Poetry of John Donne. Vol. 2. Bloomington.   Google Scholar

Stringer G.A. et al. (eds) (2017): The Variorum of the Poetry of John Donne. Vol. 4.1. Bloomington.   Google Scholar

Tabakowska E. (2006): Ikoniczność znaku: słowo – przedmiot – obraz – gest. [In:] Ikoniczność znaku: słowo – przedmiot – obraz – gest. E. Tabakowska (ed.). Kraków, pp. 7–13.   Google Scholar

Wasilewska-Chmura M. (2011): Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki. Kraków.   Google Scholar

Willis P. (2001): The ‘Things Themselves’ in Phenomenology. „Indo-Pacific Journal of Phenomenology” 1:1, pp. 1–12.
Crossref   Google Scholar

Wolf W. (1999): The Musicalization of Fiction. A Study in the Theory and History of Intermediality. Amsterdam.   Google Scholar


Opublikowane
2022-09-30

Cited By /
Share

Gładkowska, D. (2022). Synkretyzm gatunkowy i intermedialność wczesnonowożytnej poezji angielskiej – analiza utworu w perspektywie komunikacyjnej. Prace Językoznawcze, 24(3), 205–221. https://doi.org/10.31648/pj.7903

Dorota Gładkowska 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie