Afiksoid czy półpień? Przyczynek do dyskusji nad pojęciem afiksoidu na przykładach z języka duńskiego

Andrzej Szubert

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu


Abstrakt

Słowotwórstwo wydaje się dziedziną językoznawstwa, w której terminologia jest już
stabilna, jednak w świetle literatury przedmiotu tak zapewne nie jest. Termin afiksoid nie
jest nowy, jednak od lat trwa dyskusja o tym, czy stosowanie takiego terminu jest w ogóle
zasadne. Niewątpliwie istnieje obszar będący na pograniczu derywacji i złożenia. Istnieją
morfemy niedające się zaklasyfikować ani do podstaw słowotwórczych, ani do afiksów,
a w konsekwencji konstrukcje je zawierające nie są ani derywatami, ani złożeniami.
Artykuł stanowi przyczynek do tej dyskusji. Celem jest przedstawienie argumentów
przemawiających za zasadnością stosowania takiego pojęcia, jak również zaproponowanie
innej nazwy morfemów niebędących podstawami słowotwórczymi ani niedających się
sklasyfikować jako afiksy oraz konstrukcji je zawierających. Materiałem empirycznym
unaoczniającym zjawisko są przykłady z języka duńskiego.


Słowa kluczowe:

słowotwórstwo, derywacja, kompozycja, afiks, afiksoid, pień , półpień


Ascoop K. (2005): Affixoidhungrig? Skitbra! Status und Gebrauch von Affixoiden im Deutschen und Schwedischen. „Germanistische Mitteilungen“ 62, S. 17–28.   Google Scholar

Barz I. (2006): Die Wortbildung. [In:] Duden. Die Grammatik. Mannheim et al., S. 641–772.   Google Scholar

Bauer L. (2001): ʼCompounding’. [In:] Language Typology and Language Universals. M. Haspelmath, E. König, W. Oesterreicher, W. Raible (eds.). Berlin–New York, S. 695–707.   Google Scholar

Booij G. (2009): Compounding and construction morphology. [In:] The Oxford handbook of compounding. R. Lieber, P. Štekauer (eds.). Oxford, S. 201–216.   Google Scholar

Eichinger L.M. (2000): Deutsche Wortbildung. Eine Einführung. Tübingen.   Google Scholar

Eisenberg P. (2006): Grundriss der deutschen Grammatik. Band 1: Das Wort. Stuttgart–Weimar.
Crossref   Google Scholar

Elsen H. (2004): Neologismen. Formen und Funktionen neuer Wörter in verschiedenen Varietäten des Deutschen. Tübingen.   Google Scholar

Elsen H. (2009a): Affixoide: Nur was benannt wird, kann auch verstanden werden. „Deutsche Sprache: Zeitschrift für Theorie, Praxis, Dokumentation“ 37, S. 316–333.
Crossref   Google Scholar

Elsen H. (2009b): Komplexe Komposita und Verwandtes. „Germanistische Mitteilungen“ 69, S. 57–71.   Google Scholar

Fandrych Ch. (1993): Wortart, Wortbildung und kommunikative Funktion. Am Beispiel der adjektivischen Privativ- und Possessivbildungen im heutigen Deutsch. Tübingen.
Crossref   Google Scholar

Fleischer W., Barz I. (1995): Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. 2. durchgesehene und ergänzte Aufl. Tübingen.   Google Scholar

Grimm J. (1826): Deutsche Grammatik. Göttingen.   Google Scholar

Hansen Aa. (1967): Moderne Dansk. Bd. II. København.   Google Scholar

Henzen W. (1957): Deutsche Wortbildung. Heidelberg.
Crossref   Google Scholar

Jarvad P. (1995): Nye ord – hvorfor og hvordan?. København.   Google Scholar

Koniuszaniec G. (1989): Beobachtungen zum Kompositionstyp Substantiv + „freundlich” im Vergleich mit dem Polnischen. „Studia Germanica Posnaniensia” XVI, S. 163–168.
Crossref   Google Scholar

Krasnova E. (2007): Sammensatte ord i dansk. [In:] 11. Møde om Udforskningen af Dansk Sprog. Århus 2006. P. Widell, U. Dalvad Berthelsen (eds.). Århus, S. 154–158.   Google Scholar

Leuschner T., Wante E. (2009): Personale Suffixoide im Deutschen und Niederländischen. Methode und Ergebnisse einer vergleichenden Korpusstudie. „Germanistische Mitteillungen“ 70, S. 59–73.   Google Scholar

Lohde M. (2006): Wortbildung des modernen Deutschen. Ein Lehr – und Übungsbuch. Tübingen.   Google Scholar

Marchand H. (1969): The Categories and Types of Present-Day English Word-Formation: a synchronic-diachronic Approach. München.   Google Scholar

Motsch W. (1996): Affixoide. Sammelbezeichnung für Wortbildungsphänomene oder linguistische Kategorie?. „Deutsch als Fremdsprache“ 33, S. 160–168.
Crossref   Google Scholar

Naumann B. (1972): Wortbildung in der deutschen Gegenwartssprache. Tübingen.   Google Scholar

Olsen S. (1986): „Argument-Linking“ und unproduktive Reihen bei deutschen Adjektivkomposita. „Zeitschrift für Sprachwissenschaft“ 5.1, S. 5–24.
Crossref   Google Scholar

Paul H. (1937): Prinzipien der Sprachgeschichte. Halle.   Google Scholar

Petermann H. (1971): Semantische Veränderungen erster Kompositionsglieder im Grenzbereich zwischen Zusammensetzungen und Präfixbildungen. „Deutsch als Fremdsprache“ 8, S. 108–113.   Google Scholar

Schmidt G.D. (1987): Das Affixoid. Zur Notwendigkeit und Brauchbarkeit eines beliebten Zwischenbegriffs der Wortbildung. [In:] Deutsche Lehnwortbildung. G. Hoppe, A. Kirkness, E. Link, I. Nortmeyer, W. Rettig, G.D. Schmidt (eds.). Tübingen, S. 53–101.   Google Scholar

Stevens Ch.M. (2005): Revisiting the Affixoid Debate. On the Grammaticalization of the Word. [In:] Grammatikalisierung im Deutschen. T. Leuschner, T. Mortelmans, S. De Groodt (eds.). Berlin, S. 72–83.   Google Scholar

Stopyra J. (1998): Die Verstärkungen im Bereich der nominalen Wortbildungskonstruktionen im Deutschen und Dänischen (= Germanica Wratislaviensia 120). Wrocław.   Google Scholar

Stopyra J. (2008): Nominale Derivation im Deutschen und Dänischen (= Germanica Wratislaviensia 128). Wrocław.   Google Scholar

Szubert A. (2012): Zur internen Semantik der substantivischen Komposita im Dänischen. Poznań.   Google Scholar

Szubert A. (2016a): Bildungen mit -venlig im Dänischen und ihre polnischen Äquivalente. „Scripta Neophilologica Posnaniensia“ XVI, S. 145–155.
Crossref   Google Scholar

Szubert A. (2016b): Er øko et konfiks eller er det igen blevet til en rod?. „Folia Scandinavica Posnaniensia“ 20, S. 265–274.
Crossref   Google Scholar

Tellenbach E. (1985): Wortbildungsmittel im Wörterbuch. Zum Status der Affixoide. „Linguistische Studien / ZISW A 122“, S. 266–315.   Google Scholar

Vögeding J. (1981): Das Halbsuffix „-frei“. Zur Theorie der Wortbildung. Tübingen.   Google Scholar

Wilmanns W. (1899): Deutsche Grammatik. Gotisch, Alt-, Mittel-, und Neuhochdeutsch. Zweite Abteilung: Wortbildung. Straßburg.   Google Scholar

Duden.de, , Zutritt: 17.07.2021.   Google Scholar

Den Danske Ordbog, , Zutritt: 17.07.2021.   Google Scholar

Nye Ord i Dansk, , Zutritt: 17.07.2021.   Google Scholar

Ordbog over det danske Sprog, , Zutritt: 17.07.2021.   Google Scholar

Korpus Danish Web 2017 (da Ten Ten 17), , Zutritt: 17.05.2021.   Google Scholar


Opublikowane
2022-09-30

Cited By /
Share

Szubert, A. (2022). Afiksoid czy półpień? Przyczynek do dyskusji nad pojęciem afiksoidu na przykładach z języka duńskiego. Prace Językoznawcze, 24(3), 189–203. https://doi.org/10.31648/pj.7916

Andrzej Szubert 
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu