Afiksoid czy półpień? Przyczynek do dyskusji nad pojęciem afiksoidu na przykładach z języka duńskiego
Andrzej Szubert
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w PoznaniuAbstrakt
Słowotwórstwo wydaje się dziedziną językoznawstwa, w której terminologia jest już
stabilna, jednak w świetle literatury przedmiotu tak zapewne nie jest. Termin afiksoid nie
jest nowy, jednak od lat trwa dyskusja o tym, czy stosowanie takiego terminu jest w ogóle
zasadne. Niewątpliwie istnieje obszar będący na pograniczu derywacji i złożenia. Istnieją
morfemy niedające się zaklasyfikować ani do podstaw słowotwórczych, ani do afiksów,
a w konsekwencji konstrukcje je zawierające nie są ani derywatami, ani złożeniami.
Artykuł stanowi przyczynek do tej dyskusji. Celem jest przedstawienie argumentów
przemawiających za zasadnością stosowania takiego pojęcia, jak również zaproponowanie
innej nazwy morfemów niebędących podstawami słowotwórczymi ani niedających się
sklasyfikować jako afiksy oraz konstrukcji je zawierających. Materiałem empirycznym
unaoczniającym zjawisko są przykłady z języka duńskiego.
Słowa kluczowe:
słowotwórstwo, derywacja, kompozycja, afiks, afiksoid, pień , półpieńBibliografia
Ascoop K. (2005): Affixoidhungrig? Skitbra! Status und Gebrauch von Affixoiden im Deutschen und Schwedischen. „Germanistische Mitteilungen“ 62, S. 17–28. Google Scholar
Barz I. (2006): Die Wortbildung. [In:] Duden. Die Grammatik. Mannheim et al., S. 641–772. Google Scholar
Bauer L. (2001): ʼCompounding’. [In:] Language Typology and Language Universals. M. Haspelmath, E. König, W. Oesterreicher, W. Raible (eds.). Berlin–New York, S. 695–707. Google Scholar
Booij G. (2009): Compounding and construction morphology. [In:] The Oxford handbook of compounding. R. Lieber, P. Štekauer (eds.). Oxford, S. 201–216. Google Scholar
Eichinger L.M. (2000): Deutsche Wortbildung. Eine Einführung. Tübingen. Google Scholar
Eisenberg P. (2006): Grundriss der deutschen Grammatik. Band 1: Das Wort. Stuttgart–Weimar.
Crossref
Google Scholar
Elsen H. (2004): Neologismen. Formen und Funktionen neuer Wörter in verschiedenen Varietäten des Deutschen. Tübingen. Google Scholar
Elsen H. (2009a): Affixoide: Nur was benannt wird, kann auch verstanden werden. „Deutsche Sprache: Zeitschrift für Theorie, Praxis, Dokumentation“ 37, S. 316–333.
Crossref
Google Scholar
Elsen H. (2009b): Komplexe Komposita und Verwandtes. „Germanistische Mitteilungen“ 69, S. 57–71. Google Scholar
Fandrych Ch. (1993): Wortart, Wortbildung und kommunikative Funktion. Am Beispiel der adjektivischen Privativ- und Possessivbildungen im heutigen Deutsch. Tübingen.
Crossref
Google Scholar
Fleischer W., Barz I. (1995): Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. 2. durchgesehene und ergänzte Aufl. Tübingen. Google Scholar
Grimm J. (1826): Deutsche Grammatik. Göttingen. Google Scholar
Hansen Aa. (1967): Moderne Dansk. Bd. II. København. Google Scholar
Henzen W. (1957): Deutsche Wortbildung. Heidelberg.
Crossref
Google Scholar
Jarvad P. (1995): Nye ord – hvorfor og hvordan?. København. Google Scholar
Koniuszaniec G. (1989): Beobachtungen zum Kompositionstyp Substantiv + „freundlich” im Vergleich mit dem Polnischen. „Studia Germanica Posnaniensia” XVI, S. 163–168.
Crossref
Google Scholar
Krasnova E. (2007): Sammensatte ord i dansk. [In:] 11. Møde om Udforskningen af Dansk Sprog. Århus 2006. P. Widell, U. Dalvad Berthelsen (eds.). Århus, S. 154–158. Google Scholar
Leuschner T., Wante E. (2009): Personale Suffixoide im Deutschen und Niederländischen. Methode und Ergebnisse einer vergleichenden Korpusstudie. „Germanistische Mitteillungen“ 70, S. 59–73. Google Scholar
Lohde M. (2006): Wortbildung des modernen Deutschen. Ein Lehr – und Übungsbuch. Tübingen. Google Scholar
Marchand H. (1969): The Categories and Types of Present-Day English Word-Formation: a synchronic-diachronic Approach. München. Google Scholar
Motsch W. (1996): Affixoide. Sammelbezeichnung für Wortbildungsphänomene oder linguistische Kategorie?. „Deutsch als Fremdsprache“ 33, S. 160–168.
Crossref
Google Scholar
Naumann B. (1972): Wortbildung in der deutschen Gegenwartssprache. Tübingen. Google Scholar
Olsen S. (1986): „Argument-Linking“ und unproduktive Reihen bei deutschen Adjektivkomposita. „Zeitschrift für Sprachwissenschaft“ 5.1, S. 5–24.
Crossref
Google Scholar
Paul H. (1937): Prinzipien der Sprachgeschichte. Halle. Google Scholar
Petermann H. (1971): Semantische Veränderungen erster Kompositionsglieder im Grenzbereich zwischen Zusammensetzungen und Präfixbildungen. „Deutsch als Fremdsprache“ 8, S. 108–113. Google Scholar
Schmidt G.D. (1987): Das Affixoid. Zur Notwendigkeit und Brauchbarkeit eines beliebten Zwischenbegriffs der Wortbildung. [In:] Deutsche Lehnwortbildung. G. Hoppe, A. Kirkness, E. Link, I. Nortmeyer, W. Rettig, G.D. Schmidt (eds.). Tübingen, S. 53–101. Google Scholar
Stevens Ch.M. (2005): Revisiting the Affixoid Debate. On the Grammaticalization of the Word. [In:] Grammatikalisierung im Deutschen. T. Leuschner, T. Mortelmans, S. De Groodt (eds.). Berlin, S. 72–83. Google Scholar
Stopyra J. (1998): Die Verstärkungen im Bereich der nominalen Wortbildungskonstruktionen im Deutschen und Dänischen (= Germanica Wratislaviensia 120). Wrocław. Google Scholar
Stopyra J. (2008): Nominale Derivation im Deutschen und Dänischen (= Germanica Wratislaviensia 128). Wrocław. Google Scholar
Szubert A. (2012): Zur internen Semantik der substantivischen Komposita im Dänischen. Poznań. Google Scholar
Szubert A. (2016a): Bildungen mit -venlig im Dänischen und ihre polnischen Äquivalente. „Scripta Neophilologica Posnaniensia“ XVI, S. 145–155.
Crossref
Google Scholar
Szubert A. (2016b): Er øko et konfiks eller er det igen blevet til en rod?. „Folia Scandinavica Posnaniensia“ 20, S. 265–274.
Crossref
Google Scholar
Tellenbach E. (1985): Wortbildungsmittel im Wörterbuch. Zum Status der Affixoide. „Linguistische Studien / ZISW A 122“, S. 266–315. Google Scholar
Vögeding J. (1981): Das Halbsuffix „-frei“. Zur Theorie der Wortbildung. Tübingen. Google Scholar
Wilmanns W. (1899): Deutsche Grammatik. Gotisch, Alt-, Mittel-, und Neuhochdeutsch. Zweite Abteilung: Wortbildung. Straßburg. Google Scholar
Duden.de, , Zutritt: 17.07.2021. Google Scholar
Den Danske Ordbog, , Zutritt: 17.07.2021. Google Scholar
Nye Ord i Dansk, , Zutritt: 17.07.2021. Google Scholar
Ordbog over det danske Sprog, , Zutritt: 17.07.2021. Google Scholar
Korpus Danish Web 2017 (da Ten Ten 17), , Zutritt: 17.05.2021. Google Scholar
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.