Formy realizacji argumentu propozycjonalnego w rosyjskich zdaniach z czasownikiem mentalnym: przestrzeganie, kompresja, rozszczepienie
Aleksander Kiklewicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieАннотация
The focus of the article are mental verbs (verbs of knowledge, understanding
and thinking) in contemporary Russian language, viewed through the perspective
of syntactic valence. The author examines the grammatical realizations of the
propositional argument in sentences with mental verbs that represent predicate-
argument structure P (x, q). All forms of representation of the propositional
argument are divided into three types: one, in which the propositional argument
is represented in the structure, another, in which it is compressed, and yet
another, which involves splitting the propositional argument. The author shows
that the syntactic realizations of the three types are, respectively, an analogue
reflection of the propositional structure, a higher or lower compression of the
propositional argument, and, finally, its splitting and the doubling of syntactic
positions. The author takes into account the regularity with which each grammatical
pattern is implemented, providing the relevant quantitative data.
Ключевые слова:
składnia eksplikacyjna, walencja, struktura propozycjonalna (predykatowo- argumentowa), czasownik mentalny, reprezentacja syntaktyczna, współczesny język rosyjskiБиблиографические ссылки
Apresjan J. D. [= Апресян Ю. Д.] (2014b): Активный словарь русского языка. Том 2: В-Г. Москва. Google Scholar
Apresjan J. D. [= Апресян Ю. Д.] (red.) (2010): Теоретические проблемы русского синтаксиса. Взаимодействие грамматики и словаря. Москва. Google Scholar
Arutjunova, N. D. [= Арутюнова Н. Д.] (1973): Понятие пресуппозиции в лингвистике. [B:] ИАН ОЛЯ. 32/1, 84–89. Google Scholar
Babienko L. G. [= Бабенко Л. Г.] (2002): Русские глагольные предложения. Экспериментальный синтаксический словарь. Москва. Google Scholar
Banasiak J. (2010): Wbudowane pozycje argumentowe a intensjonalna zupełność propozycji. [W:] Meridionalis. 10, 13–22. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (1996): Wykłady z polskiej składni. Warszawa. Google Scholar
Karaułow J. N. [= Караулов Ю. Н.] (1976): Общая и русская идеография. Москва. Google Scholar
Karaułow J. N. [= Караулов Ю. Н.] (1981): Лингвистическое конструирование и тезаурус литературного языка. Москва. Google Scholar
Karolak S. (1984): Składnia wyrażeń predykatywnych. [W:] Topolińska Z. (red.): Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia. Warszawa, 11–212. Google Scholar
Karolak S. (2001): Od semantyki do gramatyki. Wybór rozpraw. Warszawa. Google Scholar
Karolak S. (2002): Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Karolak S. (2008): Semantyczna kategoria aspektu. Warszawa. Google Scholar
Kiklewicz A. (2004): Podstawy składni funkcjonalnej. Olsztyn. Google Scholar
Kiklewicz A. (2005): Semantyka i metaforyczna konceptualizacja strachu w języku polskim, rosyjskim i niemieckim. [W:] Slavia Orientalis. LIV/2, 283–308. Google Scholar
Kiklewicz A. (2006): O językowej konceptualizacji strachu. [W:] Sikorski D. K., Sucharski T. (red.): Przestrzenie lęku. Lęk w kulturze i sztuce XIX–XX wieku. Słupsk, 223–235. Google Scholar
Kiklewicz A. (2007): Tak zwane człony przyłączone a status referencyjny wypowiedzi. [W:] Poradnik Językowy. 9, 29–45. Google Scholar
Kiklewicz A. (2014): Nowe gatunki – nowa składnia? Realizacja podstawowych struktur zdaniowych w tekstach forów internetowych (na przykładzie zdań z verba cogitandi). [W:] Scheller-Boltz D. (Hrsg.): Die polnische Sprache – 25 Jahre nach der Wende. Hildesheim / Zürich / New York, 285–310. Google Scholar
Kiklewicz A. (2015): Синтаксическая информация в лексикографическом описании слова (на примере ментальных глаголов). [B:] Kamalova A. (red.): Русская лексикография вчера, сегодня, завтра. Olsztyn, 33–57. Google Scholar
Kiklewicz A. (2016a): Русский язык в модели экспликативного синтаксиса. [W:] Przegląd Wschodnioeuropejski. VII/1, 133–152. Google Scholar
Kiklewicz A. (2016b): Синтаксические характеристики русских и польских интернет-форумов (на материале простых и сложных предложений с ментальными предикатами). [W:] Tosović B., Wonisch A. (Hrsg.): Interaktion von Internet und Stilistik, Internet und Stil. Graz, 93–110. Google Scholar
Kiklewicz A., Korytkowska M. (red.) (2010): Podstawowe struktury zdaniowe języków słowiańskich: białoruski, bułgarski, polski. Olsztyn. Google Scholar
Kiklewicz A., Korytkowska M. (2012): Экспликативный синтаксис как информационная база лексико-графического описания глаголов (на материале польского и русского языков). [B:] Acta Linguistica Petropolitana. VIII/3, 279–297. Google Scholar
Kiklewicz A., Korytkowska M. (2013a): Modelowanie płaszczyzny syntaktycznej a segmentacja hasła słownikowego (na przykładzie języków słowiańskich). [W:] Biuletyn PTJ. LXVIII, 49–68. Google Scholar
Kiklewicz A., Korytkowska M. (2013b): Моделирование синтаксической структуры как основа сегментации словарной статьи. [W:] Lubocha-Kruglik J., Borek M. (red.): Konfrontacje składniowe. Nowe fakty, nowe idee. Katowice, 159–170. Google Scholar
Kokot-Góra K. (2015a): Łączliwość leksykalna jako realizacja struktury semantycznej wyrazu (na przykładzie kolokacji rzeczownika nagroda). W: Kosek I., Makarewicz R., Zawilska K. (red.): Nowe zjawiska w języku, tekście i komunikacji, t. 5. Olsztyn, 114–125. Google Scholar
Kokot-Góra K. (2015b): Nagroda and nagradzanie (reward and awarding a prize) in a semantic syntax model. [W:] Prace Językoznawcze. VII/4, 24–40. Google Scholar
Korytkowska M. (1992): Typy pozycji predykatowo-argumentowych. Warszawa. Google Scholar
Korytkowska M., Kiklewicz A. (2013): O modelu składni semantycznej w perspektywie opisu leksykograficznego czasowników (na materiale języka bułgarskiego i polskiego). W: Krumova-Cvetkova L. et al. (red.): 70 Years Bulgarian Academic Lexicography. Sofia, 124–132. Google Scholar
Korytkowska M., Kiklewicz A. (2016): Opis właściwości walencyjnych czasowników na podstawie teorii składni eksplikacyjnej – problemy konfrontatywne i leksykograficzne (na przykładzie języka bułgarskiego, polskiego i rosyjskiego). [W:] Skwarska K., Kaczmarska, E. (red.): Výzkum slovesné valency ve slovanských zemích. Praha, 291–304. Google Scholar
Korytkowska M., Małdżiewa V. (2002): Od zdania złożonego do zdania pojedynczego (nominalizacja argumentu propozycjonalnego w języku polskim i bułgarskim. Toruń. Google Scholar
Korytkowska M., Mazurkiewicz-Sułkowska J. (2014): O konfrontatywnym badaniu polskich i bułgarskich czasowników mentalnych. [W:] Rocznik Slawistyczny. 63, 47–76. Google Scholar
Kuzniecowa E. W. [= Кузнецова Э. В.] (1980): Русская лексика как система. Свердловск. Google Scholar
Kuzniecowa E. W. [= Кузнецова Э. В.] (1982): Лексикология русского языка. Москва. Google Scholar
Kuzniecowa E. W. [= Кузнецова Э. В.] (1983): Язык в свете системного подхода. Свердловск. Google Scholar
Kuzniecowa E. W. [= Кузнецова Э. В.] (1988): Лексико-семантические группы русских глаголов. Учебный словарь-справочник. Свердловск. Google Scholar
Kuzniecowa E. W. [= Кузнецова Э. В.] (1989): Лексико-семантические группы русских глаголов. Иркутск. Google Scholar
Kuzniecowa E. W. [= Кузнецова Э. В.] (red.) (1979): Классы слов и их взаимодействие. Свердловск. Google Scholar
Matwiejewa N. S. [= Матвеева Н. С.] (2011): Опыт выявления таксономических категорий в семантическом поле ментальных глаголов. [W:] Acta Linguistica Petropolitana. VII/3, 129–135. Google Scholar
Mazurkiewicz-Sułkowska J. (2008): Wyrażanie kategorii inchoatywności w językach polskim, bułgarskim i białoruskim. Łódź. Google Scholar
Mielczuk I. A. [= Мельчук И. А.] (2013): Опыт теории лингвистических моделей «Смысл – текст». Москва. Google Scholar
Nikołowska W. [= Николовска B.] (2012): Полска семантичка синтакса. [B:] Прилози (Contributions). XXXVI (1–2), 235–254. Google Scholar
Norman B. J. [= Норман Б. Ю.] (1994): Грамматика говорящего. Санкт-Петербург. Google Scholar
Paduczewa E. W. [= Падучева E. B.]: Выводима ли способность подчинять косвенный вопрос из семантики слова? W: Арутюнова Н. Д. (ред.): Логический анализ языка. Знание и мнение. Москва, 33–46. Google Scholar
Papierz M. (2013): Podstawowe struktury składniowe współczesnego języka słowackiego. Kraków. Google Scholar
Płotnikow B. A. [= Плотников Б. А.] (1979): Дистрибутивно-статистический анализ лексических значений. Минск. Google Scholar
Płotnikow B. A. [= Плотников Б. А.] (1984): Основы семасиологии. Минск. Google Scholar
Seliwierstowa O. N. [= Селиверстова О. Н.] (red.) (1982): Семантические типы предикатов. Москва. Google Scholar
Siatkowski S. (1965): О принципах классификации простого предложения в современном русском языке. [B:] Русский язык в школе. 3, 3–11. Google Scholar
Stiepanow J. S. [= Степанов Ю. С.] (1982): Семантические типы предикатов. Москва. Google Scholar
Szwiedowa N. J. [= Шведова Н. Ю.] (1983): Лексическая классификация русского глагола (на фоне чешской семантико-компонентной классификации). [B:] Бернштейн С. Б. (ред.): Славянское языкознание. IX международный съезд славистов. Москва, 306–323. Google Scholar
Taylor J. R. (2007): Gramatyka kognitywna. Kraków. Google Scholar
Wasiliew L. M. [=Васильев Л. М.] (1971): Семантические классы глаголов чувства, мысли и речи. [B:] Васильев Л. Ь. (ред.): Очерки по семантике русского глагола. Уфа, 38–310. Google Scholar
Wasiliew L. M. [=Васильев Л. М.] (1981): Семантика русского глагола. Москва. Google Scholar
Wasiliew L. M. [=Васильев Л. М.] (1990): Современная лингвистическая семантика. Москва. Google Scholar
Zatorska A. (2013): Polskie i słoweńskie predykatory kauzatywne z parafrazą przymiotnikową. Łódź. Google Scholar
Zołotowa G. A. [= Золотова Г. А.] (1988): Синтаксический словарь. Репертуар элементарных единиц русского синтаксиса. Москва. Google Scholar
Zołotowa G. A. [= Золотова Г. А.] (2007): О «Коммуникативной грамматике» и ее возможностях. [W:] Fontański H., Lubocha-Kruglik J. (red.): Gramatyka a tekst. Katowice, 7–19. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
