Chrematonimy użytkowe o podłożu gwarowym jako komercyjny sposób pozyskiwania regionalnego odbiorcy
Аннотация
Artykuł dotyczy roli chrematonimów użytkowych o podstawie gwarowej w procesie pozyskiwania
regionalnego (górnośląskiego) odbiorcy. Znaczeniu nazw owej kategorii nie
poświecono do tej pory wystarczającej uwagi, dlatego stały się one przedmiotem dociekań
badawczych. Za cel artykułu przyjęto: 1) opis marketingowych sposobów (modelu) translokowania
funkcjonalno-kategorialnych aspektów gwary do przestrzeni nazewniczej;
2) wytypowanie strukturalno-semantycznych wariantów nazewniczych, łącznie z próbą
uchwycenia zjawisk i znamiennych tendencji powiązanych z aktami nominacji. Przedmiotem
omówienia uczyniono dwie podkategorie chrematonimów użytkowych: chrematonimy
ideacyjne i chrematonimy społecznościowe; okazjonalnie także mieszczące się poza dokonaną
klasyfikacją typy nazewnicze. Semantyczno-funkcjonalna analiza nazw pokazuje,
że w procesach nominacyjnych gwarę górnośląską wyzyskuje się jako waloryzujące narzędzie
onimiczne oraz niezwykłą popularność nazewniczą kilku leksemów gwarowych
(bajtel, gryfny, maszkety). Owe gwaryzmy: 1) wartościują nazwy i jako elementy kolokacji
z innymi jednostkami języka tworzą komercyjne określenia o czytelnych znaczeniach
dla lokalnych odbiorców oraz 2) wartościują przestrzeń górnośląską i mikrowspólnotę ją
zamieszkującą. Szczególna popularność tych leksemów w aktach nazewniczych powoduje,
że możemy mówić o powtarzalności schematu kreacyjnego oraz o zjawisku mody onimicznej
na określone jednostki gwarowe.
Ключевые слова:
chrematonimy użytkowe, regionalność, glokalizacja, nośnik promocji, Górny ŚląskБиблиографические ссылки
Barker Ch. (2004): Glocalization. [W:] The SAGE Dictionary of Cultural Studies. Red. Ch. Barker. London–Thousand Oaks–New Delhi. Google Scholar
Bartmiński J. (2003): Miejsce wartości w językowym obrazie świata. [W:] Język w kręgu wartości. Studia semantyczne. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 59–86. Google Scholar
Biolik M. (2015): Funkcja kumulatywna nazw własnych a etniczne stereotypy językowe. [W:] Funkcje nazw własnych w kulturze i komunikacji. Red. I. Sarnowska-Giefing, M. Balowski, M. Graf. Poznań, s. 51–62. Google Scholar
Breza E. (1998): Nazwy obiektów i instytucji związanych z nowoczesną cywilizacją (chrematonimy). [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Kraków, s. 342–362. Google Scholar
Bruce S., Yearley S. (2006): Globalisation. [W:] The Sage Dictionary of Sociology. Red. S. Bruce, S. Yearley. London–Thousand Oaks–New Delhi. Google Scholar
Cieślikowa A. (1996): Metody w onomastycznych badaniach różnych kategorii nazw własnych. „Onomastica” XLI, s. 5–19. Google Scholar
Gałkowski A. (2007): Socjoideonimy a chrematonimy – miejsce nazw organizacji i inicjatyw społecznych w dynamice onimicznej języka. [W:] Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze. Red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek. Kraków, s. 495–508. Google Scholar
Gałkowski A. (2011a): Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź. Google Scholar
Gałkowski A. (2011b): Chrematoonomoastyka jako autonomizująca się subdyscyplina nauk onomastycznych. [W:] Chrematonimia jako fenomen współczesności. Red. M. Biolik, J. Duma. Olsztyn, s. 181–193. Google Scholar
Gałkowski A. (2012): Propozycje a rozstrzygnięcia terminologiczno-pojęciowe dotyczące chrematonimii. [W:] W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi. Red. I. Łuc, M. Pogłódek. Katowice, s. 189–200. Google Scholar
Gałkowski A. (2014): Motywacja w procesach tworzenia chrematonimii marketingowej. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”. T. 27: Przestrzenie językoznawstwa. Prace dedykowane Profesor Irenie Sarnowskiej-Giefing. Red. M. Graf. Poznań, s. 63–72. Google Scholar
Grabias S. (1999): Uwagi o wartościowaniu w socjolektach. [W:] Wartościowanie w dyskursie edukacyjnym. Studia Logopedyczne 5. Red. J. Ożdżyński, S. Śmiatkowski. Kraków, s. 53–67. Google Scholar
Jaracz M. (2002): Uwagi na temat mody językowej w wybranych systemach nazw własnych. [W:] Moda jako problem lingwistyczny. Red. K. Wojtczuk. Siedlce, s. 177–287. Google Scholar
Kaleta Z. (1998): Teoria nazw własnych. [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa–Kraków, s. 15–36. Google Scholar
Kosyl C. (1993): Chrematonimy. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Wrocław, s. 447–452. Google Scholar
Lech-Kirstein D. (2015): Zwrot kulturowy w badaniach onomastycznych. [W:] Pogranicza językoznawstwa polonistycznego. Prace dedykowane Profesorowi Zygmuntowi Zagórskiemu i Karolowi Zierhofferowi dla uczczenia odnowienia doktoratów po pięćdziesięciu latach. Red. M. Rybka, P. Wiatrowski. Poznań, s. 85–95. Google Scholar
Łuc I. (2015): Gry onimiczne jako modna strategia reklamowa. [W:] Kulturowy obraz mód społecznych. Red. J. Bujak-Lechowicz. Szczecin, s. 129–142. Google Scholar
Łuc I. (2018): Komercyjna waloryzacja gwary śląskiej w reklamowej narracji. „Białostockie Archiwum Językowe” nr 18 [w druku]. Google Scholar
Łuc I. (2019a): Gwara śląska jako wartościujący determinant reklamowy. „Słowo. Studia Językoznawcze” nr 9 [w druku]. Google Scholar
Łuc I. (2019b): Chrematonimy marketingowe o podstawie gwarowej jako nośnik wartościowania przestrzeni Górnego Śląska [w druku]. Google Scholar
Młynarczyk E. (2010): Metaforyczne związki wyrazowe w nazwach placówek usługowo-handlowych we współczesnej polszczyźnie. „Język Polski” z. 4–5, s. 277–285. Google Scholar
Młynarczyk E. (2016): Modne nazwy firmowe (na przykładzie nazw salonów kosmetycznych). „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 32, s. 117–125. Google Scholar
Mrózek R. (2004): Nazwy własne jako przedmiot badawczy onomastyki. [W:] Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej. Red. R. Mrózek. Katowice, s. 9–19. Google Scholar
Mrózek R. (2007): Regionalizacja w badaniach onomastycznych. [W:] Region w świetle nazw miejscowych. W setną rocznicę urodzin Profesora Stanisława Rosponda i w dwudziestą rocznicę śmierci Profesora Henryka Borka. Red. S. Gajda. Opole, s. 71–78. Google Scholar
Mrózek R. (2016): Sfera onimiczna języka i jej właściwości kategorialno-funkcjonalne. Kraków. Google Scholar
Ożóg K. (2001): Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów. Pelcowa H. (2010): Specyfika i tożsamość gwarowa regionu. [W:] Studia Dialektologiczne IV. Red. H. Kurek, A. Tyrpa, J. Wronicz. Kraków, s. 63–70. Google Scholar
Pelcowa H. (2013): Gwara jako nośnik lokalnego i regionalnego dziedzictwa kulturowego. [W:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona. Red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin–Warszawa, s. 219–229. Google Scholar
Piętkowa R. (1991): O aksjologizacji przestrzeni w języku i poezji. [W:] „Język a Kultura”. T. 2: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne. Red. J. Puzynina, J. Bartmiński. Wrocław, s. 187–196. Google Scholar
Przybylska R. (2003): Wstęp do nauki o języku polskim. Kraków. Google Scholar
Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa. Google Scholar
Puzynina J. (2004): Problemy wartościowania w języku i w tekście. [W:] Etnolingwistyka: problemy języka i kultury. T. 16. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 179–189. Google Scholar
Rutkowski M. (2007): Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji. Olsztyn. Google Scholar
Rutkowski M. (2012): Słownik metafor i konotacji nazw własnych. Olsztyn. Google Scholar
Rybka P. (2017): Gwarowa wymowa mieszkańców Górnego Śląska w ujęciu akustycznym (w oparciu o autorską metodę badawczą). Katowice [rozprawa doktorska]. Google Scholar
Rzetelska-Feleszko E. (2004): Kontynuacja i innowacyjność w nazewnictwie doby współczesnej. [W:] Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej. Red. R. Mrózek. Katowice, s. 131–139. Google Scholar
Rzetelska-Feleszko E. (2007): Onomastyka kulturowa. [W:] Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze. Red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek. Kraków, s. 57–62. Google Scholar
Wronicz J. (2013): Gwara jako element regionalnego dziedzictwa kulturowego. [W:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona. Red. J. Adamowski, K. Smyk. Lublin–Warszawa, s. 231–237. Google Scholar
Żebrowska B. (2016): W krainie dzieciństwa – nazwy krakowskich przedszkoli. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria językoznawcza”. Vol. 23 (43), nr 2, s. 263–281. Google Scholar
, dostęp: 15.02.2019. Google Scholar
, dostęp: 15.02.2019. Google Scholar
, dostęp: 15.02.2018. Google Scholar
