An introduction to cognitive linguistic analysis of novel name-based derivatives in the current political discourse in Poland
Iwona Góralczyk
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0003-2845-7267
Joanna Paszenda
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowiehttps://orcid.org/0000-0002-6741-0579
Аннотация
Niniejszy artykuł przedstawia teoretyczne i metodologiczne założenia do analizy najnowszych
nominalnych derywatów sufiksalnych w języku polskim, które tworzone są od nazw
własnych, i które funkcjonują w aktualnym dyskursie politycznym. Zarysowane zostały
kluczowe aspekty opisu słowotwórstwa w oparciu o założenia językoznawstwa kognitywnego,
a w szczególności jednego z modeli przyjętych w obrębie tego paradygmatu, morfologii
konstrukcji. Pokazano, że wyrazy złożone i schematy derywacyjne mogą być traktowane
jako konstrukcje, które mogą być kategoriami polisemicznymi, i których znaczenia mogą
być motywowane przez metonimię i metaforę. Z przeprowadzonych rozważań wynika,
że metonimia konceptualna motywuje proces konwersji, derywaty z ucięciem, i różnego
typu skrótowce, jednak derywacja sufiksalna jest potencjalnie metonimiczna tylko wówczas,
gdy współwystępuje z rozszerzeniem znaczenia podstawy słowotwórczej albo sufiksu
lub gdy przesunięciu semantycznemu ulega derywat jako całość.
Ключевые слова:
derywat odonimiczny, konstrukcja morfologiczna, motywacja, metonimia, metafora, neologizm, okazjonalizmБиблиографические ссылки
Barcelona, A. (2009): Motivation of construction meaning and form: The roles of metonymy and inference. [In:] Metonymy and Metaphor in Grammar. K.-U. Panther, L .L. Thornburg & A. Barcelona (eds). Amsterdam/Philadelphia, pp. 363–401. Google Scholar
Bauer, L. (2001): Morphological Productivity. Cambridge. Google Scholar
Bierwiaczonek, B. (2013): Metonymy in Language, Thought and Brain. Sheffield. Google Scholar
Bierwiaczonek, B. (2017): What kinds of constructions? – typology and beyond. [In:] Route 66: from Deep Structures to Surface Meanings. A Festschrift for Henryk Kardela on his 66th Birthday. P. Łozowski & A. Głaz (eds). Lublin, pp. 317–333. Google Scholar
Booij, G. (2007): Construction morphology and the lexicon. [In:] Selected Proceedings of the 5th Décembrettes: Morphology in Toulouse. F. Montermini, G. Boyé & N. Hathout (eds). Somerville, pp. 34–44. Google Scholar
Booij, G. (2010): Construction morphology. “Language and Linguistics Compass” 3.1, pp. 543–555. Google Scholar
Booij, G. (2013): Morphology in Construction Grammar. [In:] The Oxford Handbook of Construction Grammar. T. Hoffmann & G. Trousdale (eds). Oxford/ New York, pp. 255–273. Online: , accessed 10.01.2019. Google Scholar
Booij, G. (2017): The construction of words. [In:] The Cambridge Handbook of Cognitive Linguistics. B. Dancygier (ed.). Cambridge, pp. 229–246. Google Scholar
Brdar, M. (2017): Metonymy and Word-Formation: Their Interactions and Complementation. Cambridge. Google Scholar
Brdar, M., Brdar-Szabó, R. (2007): When Zidane i s n ot simply Zidane, and Bill Gates is not just Bill Gates: Some thoughts on the construction of metaphtonymic meanings of proper names. [In:] Aspects of Meaning Construction. G. Radden, K.-M. Köpcke, T. Berg & P. Siemund (eds). Amsterdam/ Philadelphia, pp. 125–142. Google Scholar
Brdar, M., Brdar-Szabó, R. (2013): Some reflections on metonymy and word-formation. “Explorations in English Language and Linguistics” 1.1, pp. 40–62. Google Scholar
Croft, W. (2001): Radical Construction Grammar: Syntactic Theory in Typological Perspective. Oxford. Google Scholar
Croft, W., Cruse, A. D. (2004): Cognitive Linguistics. Cambridge. Google Scholar
Dirven, R. (1999): Conversion as a Conceptual Metonymy of Event Schemata. [In:] Metonymy in Language and Thought. K.-U. Panther & G. Radden (eds). Amsterdam/ Philadelphia, pp. 275–287. Google Scholar
Dirven, R., Verspoor, M. (2004): Cognitive Exploration of Language and Linguistics. Amsterdam/Philadelphia. Google Scholar
Geeraerts, D., Cuyckens, H. (2007): Introducing Cognitive Linguistics. [In:] The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. D. Geeraerts & H. Cuyckens (eds). Oxford/ New York, pp. 3–21. Google Scholar
Goldberg, A. (1995): Constructions: A Construction Grammar Approach to Argument Structure. Chicago/ London. Google Scholar
Goldberg, A. (2006): Constructions at Work: The Nature of Generalization in Language. Oxford/ New York. Google Scholar
Goldberg, A. (2013). Constructionist approaches. [In:] The Oxford Handbook of Construction Grammar. T. Hoffmann & G. Trousdale (eds). Oxford/ New York, pp. 15–31. Google Scholar
Góralczyk, I., Paszenda, J. (2017): The proper name Misiewicz as nomen appellativum in the current political discourse in Poland. “Acta Neophilologica” XIX (2), pp. 65–76. Google Scholar
Góralczyk, I., Paszenda, J. (forthcoming): Name-based derivatives suffixed with -izm /-yzm in the current political discourse in Poland. “Prace Językoznawcze” XXII (4). Google Scholar
Grzegorczykowa, R. (1979): Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe. Warszawa. Google Scholar
Grzegorczykowa, R., Puzynina, J. (1999): Rzeczownik. [In:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski & H. Wróbel (eds). Warszawa, pp. 349–468. Google Scholar
Hilpert, M. (2014): Construction Grammar and Its Application to English. Edinburg. Google Scholar
Hoffmann, T., Trousdale, G. (2013a): Construction Grammar: Introduction. [In:] The Oxford Handbook of Construction Grammar. T. Hoffmann & G. Trousdale (eds). Oxford/ New York, pp. 1–14. Google Scholar
Hoffmann, T., Trousdale, G. (eds) (2013b): The Oxford Handbook of Construction Grammar. Oxford/ New York. Google Scholar
Hohenhaus, P. (2005): Lexicalization and institutionalization. [In:] Handbook of Word-Formation. P. Štekauer & R. Lieber (eds). Dordrecht, pp. 353–373. Google Scholar
Idzo, M. (2015): Ekspresywizacja nazw własnych we współczesnych mediach polskich. “LingVaria” 2.20, pp.123–134. Google Scholar
Jadacka, H. (2001): System słowotwórczy polszczyzny (1945−2000). Warszawa. Google Scholar
Janda, L. A. (2011): Metonymy in word-formation. “Cognitive Linguistics” 22.2, pp. 359–392. Google Scholar
Janda, L. A. (2014): Metonymy and word-formation revisited. “Cognitive Linguistics” 25.2, pp. 341–349. Google Scholar
Jurafsky, D. (1996): Universal tendencies in the semantics of the diminutive. “Language” 72.3, pp. 533–578. Google Scholar
Kamińska-Szmaj, I. (2006): Apelatywizacja nazw własnych w inwektywach politycznych. [In:] Onimizacja i apelatywizacja. Z. Abramowicz & E. Bogdanowicz (eds). Białystok, pp. 103–112. Google Scholar
Kardela, H. (2014): Blends, acronyms, and nonce words: a Cognitive Grammar account. [In:] From Sound to Meaning in Context. Studies in Honour of Piotr Ruszkiewicz. A. Witalisz (ed.). Frankfurt am Main, pp. 129−145. Google Scholar
Kövecses, Z. (2002): Metaphor. A Practical Introduction. Cambridge. Google Scholar
Kudra, B. (2001): Kreatywność leksykalna w dyskursie politycznym polskiej prasy lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Łodź. Google Scholar
Lakoff, G., Johnson M. (1980[2003]): Metaphors We Live By. Second ed. with a new afterword. Chicago/London. Google Scholar
Langacker, R. W. (1987): Foundations of Cognitive Grammar. Vol. 1: Theoretical Prerequisites. Stanford, California. Google Scholar
Langacker, R. W. (2005): Integration, grammaticization, and constructional meaning. [In:] Grammatical Constructions: Back to the Roots. M. Fried & H. C. Boas (eds). Amsterdam/Philadelphia, pp. 157–189. Google Scholar
Langacker, R. W. (2008): Cognitive Grammar: A Basic Introduction. New York. Google Scholar
Langacker, R. W. (2011): Semantic motivation of the English auxiliary. [In:] Motivation in Grammar and the Lexicon. K.-U. Panther & G. Radden (eds). Amsterdam/ Philadelphia, pp. 29–47. Google Scholar
Lehrer, A. (2003): Polysemy in derivational affixes. [In:] Polysemy: Flexible Patterns of Meaning in Mind and Language. B. Nerlich, Z. Todd, V. Herman & D.D. Clarke (eds). Berlin/ New York, pp. 217–232. Google Scholar
Mattiello, E. (2017): Analogy in Word-Formation: A Study of English Neologisms and Occasionalisms. Berlin/ Boston. Google Scholar
Nagórko, A. (2007): Zarys gramatyki polskiej. Warszawa. Google Scholar
Panther, K.-U., Radden, G. (2011): Reflections on motivation revisited. [In:] Motivation in Grammar and the Lexicon. K.-U. Panther & G. Radden (eds.). Amsterdam/ Philadelphia, pp. 1–26. Google Scholar
Panther, K.-U., Radden, G. (eds) (2011): Motivation in Grammar and the Lexicon (Human Cognitive Processing 27). Amsterdam/ Philadelphia. Google Scholar
Panther, K.-U., Thornburg, L. L. (2003): The roles of metaphor and metonymy in English -er nominals. [In:] Metaphor and Metonymy in Comparison and Contrast. R. Dirven & R. Pörings (eds). Berlin/ New York, pp. 279–319. Google Scholar
Paszenda, J. (2011): Bare verbalization in English: the event-schema metonymy revisited. [In:] Syntax in Cognitive Grammar. B. Bierwiaczonek, B. Cetnarowska & A. Turula (eds). Częstochowa, pp. 55–79. Google Scholar
Paszenda, J., Góralczyk, I. (2018): Metonymic motivations behind paragonic uses of proper names in political discourse: a cognitive linguistic approach. “Linguistica Silesiana” 39, pp. 211–235. Google Scholar
Peirsman, Y., Geeraerts, D. (2006): Metonymy as a prototypical category. “Cognitive Linguistics” 17.3, pp. 269–315. Google Scholar
Piela, A. (2001): Osobowe nomina propria jako podstawy słowotwórcze derywatów. “Poradnik Językowy” 8, pp. 28–40. Google Scholar
Quirk, R., Greenbaum, S., Leech, G., Svartvik, J. (1985): A Comprehensive Grammar of the English Language. London/ New York. Google Scholar
Radden, G. (2003): How metonymic are metaphors? [In:] Metaphor and Metonymy in Comparison and Contrast. R. Dirven & R. Pörings (eds). Berlin/ New York, pp. 407–434. Google Scholar
Radden, G., Kövecses, Z. (1999): Towards a theory of metonymy. [In:] Metonymy in Language and Thought. K.-U. Panther & G. Radden (eds). Amsterdam/ Philadelphia, pp. 17–59. Google Scholar
Radden, G., Panther, K.-U. (2004): Introduction: Reflections on motivation. [In:] Studies in Linguistic Motivation (Cognitive Linguistic Research 28). G. Radden & K.-U. Panther (eds). Berlin/ New York, pp. 1–46. Google Scholar
Radden, G., Panther, K.-U. (eds) (2004): Studies in Linguistic Motivation (Cognitive Linguistic Research 28). Berlin/ New York. Google Scholar
Ruiz de Mendoza, F., Díez Velasco, O. (2003): Patterns of conceptual interaction. [In:] Metaphor and Metonymy in Comparison and Contrast. R. Dirven & R. Pörings (eds). Berlin/New York, pp. 489–532. Google Scholar
Schmid, H.-J. (2011): English Morphology and Word-Formation: An Introduction. Berlin. Google Scholar
Sękowska, E. (2012): Neologizmy słowotwórcze we współczesnej polszczyźnie (wybrane tendencje). “Eslavistica Complutense” 12, pp. 97–103. Google Scholar
Szymanek, B. (1989): Introduction to Morphological Analysis. Warszawa. Google Scholar
Szymanek, B. (2010): A Panorama of Polish Word-Formation. Lublin. Google Scholar
Waszakowa, K. (1994): Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne obce. Warszawa. Google Scholar
Waszakowa, K. (2001): Różnorodność i intensywność procesów przejmowania elementów obcych w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny. “Poradnik Językowy” 6, pp. 2–14. Google Scholar
Waszakowa, K. (2005): Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny. Warszawa. Google Scholar
Waszakowa K. (2017): Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa: Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim. Warszawa. Google Scholar
