Koniunkcja i zdanie z czasownikiem egzystencjalnym – o quasi-tautologicznej konstrukcji typu Są przyjaciele i przyjaciele

Magdalena Żabowska

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
https://orcid.org/0000-0002-7046-7293


Abstract

Artykuł przedstawia opis quasi-tautologicznej konstrukcji jest (bywa) _i i _i, którego egzemplifikację stanowi zdanie Są przyjaciele i przyjaciele. W odróżnieniu od wcześniejszych prac, analiza koncentruje się na autentycznych wypowiedziach mówionych. W artykule analizuję właściwości semantyczne takich konstrukcji na tle funkcji koniunkcji i zdania egzystencjalnego. Dla tego celu wykorzystano paradygmat językoznawstwa strukturalnego jako rygorystycznego model opisu znaczenia. Artykuł prezentuje, w jaki sposób można wykorzystać do opisu analizowanej konstrukcji semantyczne funkcje koniunkcji i reiteracji. Jak wykazano, opisywana konstrukcja (i) nie konstytuuje ani zdania egzystencjalnego (quasi-ontologicznego), ani zdania uniwersalnego; (ii) jej funkcją jest kontrastowanie obiektów pojęciowych. Uzasadniam, że konsekwencją tej funkcji analizowanej konstrukcji jest ograniczony zestaw wchodzących w jej skład czasowników (por. jest, bywa), a także stała liczba iterowanych elementów (wyłącznie dwa). Ponadto operacja kontrastowania może wywoływać pragmatyczny efekt hierarchizowania składników. Na podstawie tych spostrzeżeń, ze względu na to, że wszystkie wskazane własności można sprowadzić do właściwości semantycznych koniunkcji i repetycji, uznaję tę konstrukcję za produkt językowy, a nie za leksykalną jednostkę języka.


Keywords:

quasi-tautology, reiteration, conjunction, existential clause


Bobran M. (1996): Semantyka i składnia trybu składniowego języka polskiego i rosyjskiego. Rzeszów.   Google Scholar

Bogusławski A. (1977): Deviance and reiteration. „Linguistica Silesiana” 2, s. 7–22.   Google Scholar

Bogusławski A. (2000): Pytanie o iterację podsegmentów jednostek składniowych. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” XVIII. Sectio FF. Philologiae, s. 49–57.   Google Scholar

Bogusławski A. (2009): Myśli o gwiazdce i o regule. Warszawa.   Google Scholar

Bogusławski A., Danielewiczowa M. (2005): Verba Polona Abscondita: sonda słownikowa III. Warszawa.   Google Scholar

Bogusławski A., Wawrzyńczyk J. (1993): Polszczyzna, jaką znamy: nowa sonda słownikowa. Warszawa.   Google Scholar

Dobaczewski A. (2006): O pewnych konstrukcjach opartych na reiteracji (wprowadzenie do opisu). „Polonica” 26−27, s. 161−169.   Google Scholar

Dobaczewski A. (2009): Operacje iterujące w języku polskim (wprowadzenie do opisu). „Poradnik Językowy” 9, s. 26−36.   Google Scholar

Dobaczewski A. (2013): Repetycja składnika jako produkt operacji semantycznej. „Prace Filologiczne” 64 (1), s. 35−48.   Google Scholar

Dobaczewski A., Sobotka P., Żurowski S. (2018): Słownik reduplikacji i powtórzeń polskich: od zleksykalizowanych podwojeń do regularnych układów repetycyjnych. Toruń.   Google Scholar

Feleszko K. (1981): O pewnych cechach zdań słowiańskich konstytuowanych przez tzw. czasowniki egzystencjalne. [W:] Budowa, semantyka i łączliwość czasowników w języku rosyjskim i polskim (Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Instytut Rusycystyki UW, Warszawa 29−30 X 1979 r.). „Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej”. T. 10. Red. A. Bartoszewicz, J. Wajszczuk. Warszawa, s. 29−31.   Google Scholar

Grochowski M. (1991): Frazy nominalne generyczne w zdaniach ogólnych i w zdaniach analitycznych. [W:] Problemy opisu gramatycznego języków słowiańskich. Red. M. Grochowski. Warszawa, s. 69−74.   Google Scholar

Grochowski M. (2008): Rola dewiacji w uzasadnianiu hipotez semantycznych: wprowadzenie do problematyki. „Biuletyn PTJ” 64, s. 25−36.   Google Scholar

Grzegorczykowa R. (1990): Problemy referencji. [W:] tejże: Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa, s. 120−133.   Google Scholar

Karolak S. (1972): Zagadnienia składni ogólnej. Warszawa.   Google Scholar

Karolak S. (2001): O kwantyfikatorach i metazdaniach. [W:] tegoż: Od semantyki do gramatyki: wybór rozpraw. Warszawa, s. 209−232.   Google Scholar

Kiklewicz A. et. al. (2010): A. Kiklewicz, M. Korytkowska, J. Mazurkiewicz-Sułkowska, A. Zatorska, T. Ramza: Podstawowe struktury zdaniowe współczesnych języków słowiańskich: białoruski, bułgarski, polski. Red. A. Kiklewicz, M. Korytkowska. Olsztyn.   Google Scholar

TLFi: Trésor de la langue française informatisé. Online: , dostęp: 21.08.2019.   Google Scholar

Topolińska Z. (2008): Wtórna kopula to w polskim języku literackim. [W:] tejże: Z Polski do Macedonii. Studia językoznawcze. T. 1: Problemy predykacji. Kraków, s. 36−41.   Google Scholar

Wajszczuk J. (1997): System znaczeń w obszarze spójników polskich: wprowadzenie do opisu. Warszawa.   Google Scholar

Wierzbicka A. (1969): Struktura głęboka koniunkcji. [W:] tejże: Dociekania semantyczne. Wrocław, s. 113−131.   Google Scholar

Żabowska M. (2017): Niedookreślenie, dekonkretyzacja i zmienne językowe – o quasi-tautologicznych układach typu ten i ten, to i to, tak a tak. „LingVaria” (1) 23, s. 115−129.   Google Scholar


Published
2020-07-31

Cited by

Żabowska, M. (2020). Koniunkcja i zdanie z czasownikiem egzystencjalnym – o quasi-tautologicznej konstrukcji typu Są przyjaciele i przyjaciele. Prace Językoznawcze, 22(3), 245–259. https://doi.org/10.31648/pj.5722

Magdalena Żabowska 
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
https://orcid.org/0000-0002-7046-7293



License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Dostęp do wydania elektronicznego czasopisma jest otwarty (Open Access), zgodnie z licencją CC BY 4.0 (Uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowe), szczegóły na temat licencji dostępne są pod tym adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/