Aborcja w polskim dyskursie publicznym w świetle badań korpusowych. Ujęcie porównawcze
Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz
Uniwersytet ŁódzkiАннотация
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jak – w świetle badań korpusowych
– przedstawiają się różnice w konstruowaniu dyskursu na temat aborcji w Polsce na
przestrzeni trzydziestu lat – od lat 90. XX w. do roku 2021. Do badań wykorzystano dwa
korpusy referencyjne (NKJP do 2010 r., MoncoPL od 2010) oraz dwa korpusy celowe
(tygodniki: „Polityka”, „Tygodnik Powszechny”: 2020/2021). Analizie ilościowej i jakościowej
zostały poddane kolokacje leksemu aborcja oraz słowa klucze charakteryzujące współczesne
dyskursy prasowe. Badanie korpusów referencyjnych pokazało stopniowy wzrost liczby
użyć środków polaryzujących i ekspresywizujących dyskurs oraz będących znacznikami
światopoglądu jego uczestników. Badanie korpusów celowych wykazało, iż podstawowa
różnica między nimi, która rzutuje na wszystkie inne, jest związana z wysoką rangą
tekstową i dyskursywną leksemu prawo w „Polityce” oraz leksemu kościół w „Tygodniku
Powszechnym”, a dyskurs aborcyjny z ostatnich miesięcy koncentruje się wokół działań
jego podmiotów (protest, wyrok), a nie tematu aborcji sensu stricto.
Ключевые слова:
dyskurs aborcyjny, lingwistyka korpusowa, słowa klucze, kolokacja, preferencja semantycznaБиблиографические ссылки
Binnebesel J., Baczała D., Błajet P. (2019): Eugenika – aspekty historyczne, biologiczne i edukacyjne. „Studia Edukacyjne” 52, s. 139–158.
Crossref
Google Scholar
Budnik A. (2016): Piekło kobiet – współczesny obraz prawa do aborcji w przestrzeni medialnej. Casus niewolenia kobiet czy ich emancypacji? „Ars Educandi”, s. 81–95.
Crossref
Google Scholar
Czarnecki P. (2008): Dylematy etyczne współczesności. Warszawa. Google Scholar
Dąbrowska A. (1994): Językowe ujęcie problemu aborcji w świetle deklaracji programowych i wypowiedzi przedstawicieli Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. [W:] „Język a Kultura”. T. 11: Język polityki a współczesna kultura polityczna. Red. J. Anusiewicz, B. Siciński. Wrocław, s. 151–162. Google Scholar
Filipczak-Białkowska A. (2018): Mechanizmy manifestowania orientacji ideologicznej w dyskursie politycznym. Łódź.
Crossref
Google Scholar
Gałęska-Śliwka A. (2021): Prawo do świadomego planowania rodziny – wybrane zagadnienia. „Prokuratura i Prawo”, s. 78–114. Google Scholar
Kamasa V. (2014): Techniki językoznawstwa korpusowego wykorzystywane w krytycznej analizie dyskursu: przegląd. „Przegląd Socjologii Jakościowej” 10/2, s. 100–117.
Crossref
Google Scholar
Król M. (2014): Założenie aksjologiczne oraz warianty dyskursu aborcyjnego. „Studia Prawno-Ekonomiczne”. T. XCII, s. 103–127. Google Scholar
Lewandowska-Tomaszczyk B., Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R.L. (2012): Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa. Google Scholar
Łobodzińska R. (1994): Językowe ujęcie problemu aborcji w świetle deklaracji programowych i wypowiedzi przedstawicieli Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. [W:] „Język a Kultura”. T. 11: Język polityki a współczesna kultura polityczna. Red. J. Anusiewicz, Google Scholar
B. Siciński. Wrocław, s. 125–132. Google Scholar
Maciąg R. (2019): Społeczne znaczenia aborcji. Warszawa. Google Scholar
Marulewska K. (2008): Eugenika w świetle idei postępu. Rozważania wokół fundamentów filozoficznych. „Dialogi Polityczne” 10, s. 63–84.
Crossref
Google Scholar
Miętek A. (2008): Przeciw eugenice liberalnej. „Dialogi Polityczne” 10, s. 85–93.
Crossref
Google Scholar
Pęzik P. (2020): Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL. „Forum Lingwistyczne” 7, s. 133–150.
Crossref
Google Scholar
Pszczółkowski P. (2020): Zdanie odrębne sędziego TK Piotra Pszczółkowskiego do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r., sygn. akt K 1/20, , dostęp: 01.09.2021. Google Scholar
Sahaj T. (2006): XIX- i XX-wieczna eugenika społeczna w ujęciu historyczno-filozoficznym. „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej”. T. 50–51, s. 277–294. Google Scholar
Salama A. (2011): Ideological collocation and the recontexualization of Wahhabi-Saudi
Crossref
Google Scholar
Islam post-9/11: A synergy of corpus linguistics and critical discourse analysis. „Discourse & Society”. Vol. 22, no. 3, s. 315–342. Google Scholar
Seiffert I. (1994): Językowe ujęcie problemu aborcji w wypowiedziach polityków Unii Demokratycznej. [W:] „Język a Kultura”. T. 11: Język polityki a współczesna kultura polityczna. Red. J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław, s. 133–150. Google Scholar
Sobczak B. (2014): O definicjach retorycznych (na przykładzie hasła gender). „Forum Artis Rhetoricae” 4, s. 41–59. Google Scholar
Strupiechowska M. (2019): Kobiecość i męskość w polskim dyskursie aborcyjnym. „Media i Społeczeństwo” 10, s. 167–180. Google Scholar
Wejbert-Wąsiewicz E. (2012): Aborcja w dyskursie publicznym. Monografia zjawiska. Łódź.
Crossref
Google Scholar
Uniwersytet Łódzki
