Potrzeba poznania a inteligencja emocjonalna u osób z wysokimi osiągnięciami edukacyjnymi

Agnieszka Żmuda

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
https://orcid.org/0000-0001-8767-9375

Andrzej Sękowski

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
https://orcid.org/0000-0003-1042-0941

Izabela Szymczak

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
https://orcid.org/0000-0002-7239-8383


Abstrakt

Cel
Celem badań było zweryfikowanie zależności między potrzebą poznania a inteligencją emocjonalną wśród osób o wysokich osiągnięciach akademickich.

Metoda
Badania zostały przeprowadzone wśród 207 studentów i doktorantów przypisanych do jednej z dwóch grup: (1) stypendystów Ministerstwa Edukacji i Szkolnictwa Wyższego (obecnie Ministerstwo Edukacji i Nauki) oraz (2) osób bez takich osiągnięć. Użyto Kwestionariusza Potrzeby Poznania (autorzy: Cacciopo, Petty; polska adaptacja: Matusz, Traczyk, Gąsiorowska) oraz Popularnego Kwestionariusza Inteligencji Emocjonalnej (autorzy: Jaworowska, Matczak).

Wyniki
Potrzeba poznania oraz inteligencja emocjonalna korelowały ze sobą pozytywnie w obu grupach, a wysokie osiągnięcia akademickie nie moderowały relacji między potrzebą poznania a inteligencją emocjonalną.

Wnioski
Im lepiej ludzie zarządzają swoimi emocjami, wykorzystują je i rozumieją, tym bardziej rozwijają swoją potrzebę poznania, niezależnie od obecności lub braku wysokich osiągnięć akademickich.


Słowa kluczowe:

potrzeba poznania, inteligencja emocjonalna, wysokie osiągnięcia, samoregulacja


Bar-On, R. (1997). EQ-i. BarOn Emotional Quotient Inventory. A measure of emotional intelligence. User’s manual. Toronto: Multi-Health Systems.   Google Scholar

Brackett, M. A., Mayer, J. D., Warner, R. M. (2004). Emotional Intelligence and its expression in everyday behavior. Personality and Individual Differences, 36, 1387-1402. doi:10.1016/S0191-8869(03)00236-8
Crossref   Google Scholar

Bertrams, A., Dickhäuser, O. (2012). Passionate thinkers feel better: self-control capacity as mediator of the relationship between need for cognition and affective adjustment. Journal of Individual Differences, 33, 69–75. doi:10.1027/1614-0001/a000081
Crossref   Google Scholar

Cacioppo, J. T., Petty, R. E. (1982). The need for cognition. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 116–131. doi:10.1037/0022-3514.42.1.116
Crossref   Google Scholar

Cacioppo, J. T., Petty, R. E., Kao, C. F. (1984). The efficient assessment of need for cognition. Journal of Personality Assessment, 48(3), 306-307.
Crossref   Google Scholar

Cazan, A. M., Indreicab, S. E. (2014). Need for cognition and approaches to learning among university students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 127, 134–138. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.03.227
Crossref   Google Scholar

Decety J., (2011). Dissecting the neural mechanisms mediating empathy. Emotion Review, 3, 92-108
Crossref   Google Scholar

Doliński, D., Błaszczak, W. (2011). Dynamika emocji. Teoria i praktyka. Warszawa: PWN.   Google Scholar

Dickhäuser, O., Reinhard, M. A. (2010). How students build their performance expectancies: The importance of need for cognition. European Journal of Psychology of Education, 25, 399–409. doi:10.1007/s10212-010-0027-4
Crossref   Google Scholar

Fleischhauer, M., Enge, S., Brocke, B., Ullrich, J., Strobel, A., Strobel, A. (2010). Same or different? Clarifying the relationship of need for cognition to personality and intelligence. Personality and Social Psychology Bulletin, 36, 82–96. doi:10.1177/0146167209351886
Crossref   Google Scholar

Gardner, H. (2002). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina.   Google Scholar

Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina.   Google Scholar

Gollwitzer, P., Moskowitz, G. (1996). Goal effect on action and cognition. W: E. Higgins, A. Kruglanski (red.), Social psychology: Handbook of basic principles (s. 361–399). New York: Guilford Press.   Google Scholar

Grass, J., Strobel, A., Strobel, A. (2017). Cognitive Investments in Academic Success: The Role of Need for Cognition at University. Frontiers in Psychology, 8, 790-799. doi: 10.3389/fpsyg.2017.00790.
Crossref   Google Scholar

Grzegorzewska, I. (2012). Emocje w procesie uczenia się i nauczania. Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 1(57), 39-48.   Google Scholar

Higgins, E. T. (1997). Beyond pleasure and pain. American Psychologist, 52, 1280–1300.
Crossref   Google Scholar

Hill, B. D., Foster, J. D., Elliott, E. M., Shelton, J. T., McCain, J., Gouvier, W. D. (2013). Need for cognition is related to higher general intelligence, fluid intelligence, and crystallized intelligence, but not working memory. Journal of Research in Personality,47(1), 22-25. doi: 10.1016/j.jrp.2012.11.001.
Crossref   Google Scholar

Hill, B. D, Foster, J. D., Sofko, C., Elliott, E. M., Shelton, J. T. (2016). The interaction of ability and motivation: Average working memory is required for Need for Cognition to positively benefit intelligence and the effect increases with ability. Personality and Individual Differences, 98, 225–8. doi:10.1016/j.paid.2016.04.043
Crossref   Google Scholar

Jaworowska, A., Matczak, A. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.   Google Scholar

Jaworowska, A., Matczak, A. (2008). Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.   Google Scholar

Jebb, A. T., Saef, R., Parrigon, S., Woo, S. E. (2016). The need for cognition: Key concepts, assessment, and role in educational outcomes. W: A. A. Lipnevich, F. Preckel, R. D. Roberts (red). Psychosocial Skills and School Systems in the 21st Century (s. 115-132). Cham: Springer International Publishing. doi: 10.1007/978-3-319-28606-8_5
Crossref   Google Scholar

Kliś, M. (2012). Adaptacyjna rola empatii w różnych sytuacjach życiowych. Horyzonty Psychologii, 2, 147-171.   Google Scholar

Knopp, K. (2020). Inteligencja emocjonalna dzieci i młodzieży a ich funkcjonowanie w relacjach z rówieśnikami. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 44(4), 149-163.   Google Scholar

Kossowska, M. (2003). Różnice indywidualne w potrzebie poznawczego domknięcia. Przegląd Psychologiczny, 46(4), 355-374.   Google Scholar

Lopes, P. N., Salovey, P., Straus, R. (2003). Emotional intelligence, personality and the perceived quality of social relationships. Personality and Individual Differences, 35, 641–658.
Crossref   Google Scholar

Luong, C, Strobel, A., Wollschläger, R., Greiff, S., Vainikainen, MP., Preckel, F. (2017). Need for cognition in children and adolescents: Behavioral correlates and relations to academic achievement and potential. Learning and Individual Differences, 53, 103-113. doi:10.1016/j.lindif.2016.10.019
Crossref   Google Scholar

MacCann, C., Jiang, Y., Brown, L. E. R., Double, K. S., and Bucich, M. (2019). Emotional intelligence predicts academic performance: a meta-analysis. Psychological Bulletin, 146, 150–186. doi: 10.1037/bul0000219
Crossref   Google Scholar

Matczak, A. (2004). Temperament a inteligencja emocjonalna. Psychologia, Etologia, Genetyka, 10, 59-82.   Google Scholar

Matczak, A., Knopp, K. (2013). Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.   Google Scholar

Matczak, A., Piekarska, J., Studniarek, E. (2005). Skala Inteligencji Emocjonalnej – Twarze (SIE-T). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.   Google Scholar

Matusz, P. J., Traczyk, J., Gąsiorowska, A. (2011). Kwestionariusz Potrzeby Poznania – konstrukcja i weryfikacja empiryczna narzędzia mierzącego motywację poznawczą. Psychologia Społeczna, 2(17), 113-128.   Google Scholar

Mayer, J. D., Salovey, P. (1999). Czym jest inteligencja emocjonalna? W: P. Salovey, D. J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna: problemy edukacyjne (s. 23-69). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.   Google Scholar

Mendecka, G. (2012). Aktywność własna jako czynnik rozwoju wybitnych twórców. Psychologia rozwojowa, 17(1), 65-76.   Google Scholar

Modzelewski, P. (2017). Przejawy empatii a satysfakcja z bliskiego związku. Oddziaływania na podstawie społeczno-emocjonalnego uczenia się. Psychoseksuologia, 1(3), 68-78.   Google Scholar

Orzechowski, J., Śmieja, M. (2008). Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity kontrowersje. W: J. Orzechowski, M. Śmieja (red.), Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity kontrowersje (s. 19-46). Warszawa: PWN.   Google Scholar

Padgett, R. D., Goodman, K. M., Johnson, M. P., Saichaie, K., Umbach, P. D., Pascarella, E. T. (2010). The impact of college student socialization, social class, and race on need for cognition. New Direction for Institutional Research, 145, 99-111. doi: 10.1002/ir.324
Crossref   Google Scholar

Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18(4), 315-341. doi:10.1007/s10648-006-9029-9
Crossref   Google Scholar

Petty, R. E., Brińol P., Loersch, C., McCaslin, M. (2009). The Need for Cognition. W: M. R. Leary, R. H. Hoyle (red.), Handbook of Individual Differences in Social Behavior (s. 318-329). New York: Guilford Press.   Google Scholar

Petty, R. E., Jarvis, W. (1996). The need to evaluate. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 172-194.
Crossref   Google Scholar

Salovey, P., Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, 185-211.
Crossref   Google Scholar

Salovey, P., Mayer, J. D., Caruso, D. R. (2004). Pozytywna psychologia inteligencji emocjonalnej. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna (s. 380–398).Warszawa: PWN.   Google Scholar

Sánchez-Álvarez, N., Berrios Martos, M. P., Extremera, N. (2020). A Meta-Analysis of the Relationship Between Emotional Intelligence and Academic Performance in Secondary Education: A Multi-Stream Comparison. Frontiers in Psychology, 11, 1517. doi: 10.3389/fpsyg.2020.01517
Crossref   Google Scholar

Sękowski, A. E. (2010). Osiągnięcia człowieka w perspektywie psychologii zdolności. W: A. E. Sękowski, W. Klinkosz (red.), Zdolności człowieka w perspektywie współczesnej psychologii (s. 83-93). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.   Google Scholar

Soubelet, A., Salthouse, T. A. (2017). Does need for cognition have the same meaning at different ages?. Assessment, 24(8), 987-998. doi: 10.1177/1073191116636449
Crossref   Google Scholar

Stańczak, M. A. (2009). Zaspokajanie potrzeb ucznia zdolnego w szkole. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.   Google Scholar

Strobel, A., Behnke, A., Gärtner, A., Strobel, A. (2019). The interplay of intelligence and need for cognition in predicting school grades: A retrospective study. Personality and Individual Differences, 144, 147-152. doi: 10.1016/j.paid.2019.02.041.
Crossref   Google Scholar

Szczygieł, D., Jasielska, A. (2008). Czy z wiekiem stajemy się bardziej inteligentni emocjonalnie? Przetwarzanie informacji o emocjach w wieku młodzieńczym i średniej dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 13(1), 85-99.   Google Scholar

Śmieja, M. (2018). W związku z inteligencją emocjonalną. Rola inteligencji emocjonalnej w relacjach społecznych i związkach intymnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.   Google Scholar

Taracha, M. (2010). Inteligencja emocjonalna a wykorzystanie potencjału intelektualnego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-12-29

Cited By /
Share

Żmuda, A., Sękowski, A. ., & Szymczak, I. (2021). Potrzeba poznania a inteligencja emocjonalna u osób z wysokimi osiągnięciami edukacyjnymi. Przegląd Psychologiczny, 64(3), 67–80. https://doi.org/10.31648/pp.7331

Agnieszka Żmuda 
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
https://orcid.org/0000-0001-8767-9375
Andrzej Sękowski 
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
https://orcid.org/0000-0003-1042-0941
Izabela Szymczak 
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
https://orcid.org/0000-0002-7239-8383