Pomiar otwartego i elastycznego myślenia (POEM). Polska adaptacja kwestionariusza do badania myślenia aktywnie otwartego (AOT)
Anna Błaszczak
Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniehttps://orcid.org/0000-0003-0597-5117
Marta Klocek
Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniehttps://orcid.org/0009-0007-4406-6844
Abstrakt
Cel
Celem podjętych badań było opracowanie polskiej wersji kwestionariusza do pomiaru myślenia otwartego (Actively Open-minded Thinking, AOT). Kwestionariusz pozwala ocenić dyspozycję do rozważania analizowanych problemów z różnych punktów widzenia, bez względu na pierwotnie faworyzowane opcje, oraz krytyczną postawą wobec stosowanych reguł analizy informacji i formułowania wniosków.
Metoda
Badania prowadzono w dwóch grupach dorosłych. Trafność SAQ została sprawdzona za pomocą konfirmacyjnej analizy czynnikowej oraz analizy korelacji wyników skali z nasileniem potrzeby poznania, potrzeby poznawczego domknięcia czy refleksyjnością myślenia. Spójność wewnętrzna polskiej wersji skali AOT została oszacowana z użyciem współczynników alfa Cronbacha.
Wyniki
Polska adaptacja skali (Pomiar otwartego i elastycznego myślenia, POEM) spełnia kryteria rzetelności i trafności. Narzędzie uległo znacznemu skróceniu względem oryginalnej wersji skali AOT, co jest spójne z wcześniejszymi badaniami mającymi na celu poszukiwanie optymalnej i najbardziej wartościowej psychometrycznie konfiguracji itemów. Wartości współczynników spójności wewnętrznej okazały się wystarczająco wysokie, a narzędzie korelowało w oczekiwany sposób z zastosowanymi miarami pokrewnych konstruktów poznawczych.
Konkluzje
Myślenie w sposób otwarty i elastyczny może być zmienną dynamiczną, podlegającą wpływom treningu czy doświadczeń. Polska wersja skali mierzącej to zjawisko jest narzędziem o obiecujących wartościach psychometrycznych, wartym dalszych analiz. Skala POEM może być pomocna do oceny otwartości myślenia w kontekście edukacyjnym czy w badaniach nad uwarunkowaniami uproszczonych kategoryzacji społecznych bądź radykalizacji poglądów.
Słowa kluczowe:
myślenie otwarte, elastyczność myślenia, AOT, polska adaptacjaBibliografia
Baron, J. (1993). Why Teach Thinking? ‒ An Essay. Target article with commentary. Applied Psychology, 42(3), 191‒214. Google Scholar
Baron, J. (2008). Thinking and deciding (wyd. 4). New York: Cambridge University Press. Google Scholar
Cacioppo, J. T., Petty, R. E. (1982). The need for cognition. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 116–131. Google Scholar
Cacioppo, J. T., Petty, R. E., Morris, K. J. (1983). Effects of need for cognition on message evaluation, recall, and persuasion. Journal of Personality and Social Psychology, 45, 805–818. Google Scholar
Frederick, S. (2005). Cognitive reflection and decision making. Journal of Economic Perspectives, 19(4), 25–42. DOI: 10.1257/08953300577519673. Google Scholar
Haran, U., Ritov, I., Mellers, B. A. (2013). The Role of Actively Open-Minded Thinking in Information Acquisition, Accuracy, and Calibration. Judgment and Decision Making, 8 (3), 188‒201. Google Scholar
Janssen, E. M., Verkoeijen, P. P. J. L., Heijltjes, A. E. G., Mainhard, T., van Peppen, L. M., van Gog, T. (2020). Psychometric Properties of the Actively Open-Minded Thinking Scale. Thinking Skills and Creativity, 100659. Google Scholar
Jarymowicz, M. (red.) (2002). Poza egocentryczną perspektywą widzenia siebie i świata. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN. Google Scholar
Kahneman, D., Tversky, A. (1973). On the psychology of prediction. Psychological Review, 80(4), 237–251. DOI: 10.1037/h0034747. Google Scholar
Kokis, J. V., Macpherson, R., Toplak, M. E., West, R. F., Stanovich, K. E. (2002). Heuristic and analytic processing: Age trends and associations with cognitive ability and cognitive styles. Journal of Experimental Child Psychology, 83, 26‒52. DOI: 10.1016/S0022-0965(02)00121-2. Google Scholar
Kossowska, M. (2003). Różnice indywidualne w potrzebie poznawczego domknięcia. Przegląd Psychologiczny, 46(4), 355–374. Google Scholar
Kossowska, M. (2009). Nowe poznawcze wymiary osobowości a społeczne poznanie i działanie. W: M. Kofta, M. Kossowska (red.), Psychologia poznania społecznego: Nowe tendencje (s. 225–244). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Google Scholar
Kossowska, M., Hanusz, K., Trejtowicz, M. (2012). Różnice indywidualne w potrzebie poznawczego domknięcia. Psychologia Społeczna, 7(1), 89–99. Google Scholar
Lubiewska, K., Głogowska, K. (2018). Zastosowanie analizy równoważności pomiarowej w badaniach psychologicznych. Polskie Forum Psychologiczne, 23, 330‒356. Google Scholar
Matusz, P. J., Traczyk, J., Gąsiorowska, A. (2011). Kwestionariusz Potrzeby Poznania – konstrukcja i weryfikacja empiryczna narzędzia mierzącego motywację poznawczą. Psychologia Społeczna, 2(17), 113–128. Google Scholar
Metz, S. E., Baelen, R. N., Yu, A. (2020). Actively open‐minded thinking in American adolescents. Review of Education, 8(3), 768‒799. Google Scholar
Paulhus, D. L., Reid, D. B. (1991). Enhancement and denial in socially desirable responding. Journal of Personality and Social Psychology, 60(2), 307‒317. Google Scholar
Rachev, N. R., Geiger, S. J., Vintr, J., Kirilova, D., Nabutovsky, A., Nelsson, J. (2022). Actively open-minded thinking, bullshit receptivity, and susceptibility to framing: Evaluating the dual-process account in North America and Bulgaria. European Journal of Psychological Assessment, 38(6), 440–451. DOI: 10.1027/1015-5759/a000685. Google Scholar
Robinson, J. P., Shaver, P. R., Wrightsman, L. S. (red.). (1991). Measures of personality and social psychological attitudes. Academic Press. Google Scholar
Sá, W. C., Kelley, C. N., Ho, C., Stanovich, K. E. (2005). Thinking about personal theories: Individual differences in the coordination of theory and evidence. Personality and Individual Differences, 38, 1149–1161. DOI: 10.1016/j.paid.2004.07.012. Google Scholar
Sá, W. C., West, R. F., Stanovich, K. E. (1999). The domain specificity and generality of belief bias: Searching for a generalizable critical thinking skill. Journal of educational psychology, 91(3), 497–510. DOI: 10.1037/0022-0663.91.3.497. Google Scholar
Stanovich, K. E., West, R. F. (1997). Reasoning independently of prior belief and individual differences in actively open-minded thinking. Journal of Educational Psychology, 89, 342‒357. Google Scholar
Stanovich, K. E., West, R. F. (2007). Natural myside bias is independent of cognitive ability. Thinking & Reasoning, 13(3), 225‒247. Google Scholar
Svedholm-Häkkinen, A.M., Lindeman, M. (2017). Actively open-minded thinking: Development of a shortened scale and disentangling attitudes towards knowledge and people. Thinking & Reasoning, 24, 21‒40. DOI: 10.1080/13546783.2017.1378723. Google Scholar
Szydłowski, P. (2015). Pomiar stylu analitycznego przetwarzania informacji. Wstępna weryfikacja narzędzi: Testu Cognitive Reflection Test (CRT) i zadań Base-Rate Tasks (BRT). Studia Psychologica, 15(2), 57–70. Google Scholar
Szydłowski, P. (2019). Style poznawcze a religijność. Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri. Google Scholar
Troldahl, V., Powell, F. (1965). A short-form dogmatism scale for use in field studies. Social Forces, 44, 211‒215. Google Scholar
Webster, D. M., Kruglanski, A. W. (1994). Individual differences in need for cognitive closure. Journal of Personality and Social Psychology, 67, 1049‒1062. Google Scholar
Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0003-0597-5117
Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0009-0007-4406-6844
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
