Martwienie się a strategie radzenia sobie ze stresem u młodzieży. Mediacyjna rola prężności psychicznej

Amjad, F., Bokharey, I. Z. (2014). The impact of spiritual wellbeing and coping strategies on patients with generalized anxiety disorder. Journal of Muslim Mental Health, 8(1), 21–38. DOI: 10.3998/jmmh.10381607.0008.102   Google Scholar

Ariadna (2022). Ogólnopolski Panel Badawczy. Pobrane z: https://panelariadna.pl/   Google Scholar

Baykan, H., Yargic, I. (2012). Depression, anxiety disorders, quality of life and stress coping strategies in hemodialysis and continuous ambulatory peritoneal dialysis patients. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni/ Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 22(2), 167–176. DOI: 10.5455/bcp.20120412022430   Google Scholar

Borkovec, T. D. (1994). The nature, functions and origins of worry. W: G. C. L. Davey, F. Tallis (red.), Worrying. Perspectives on Theory, Assessment and Treatment (s. 5–33). Chichester: John Wiley & Sons.   Google Scholar

Borkovec, T. D., Ray, W. J., Stöber, J. (1998). Worry: A cognitive phenomenon intimately linked to affective, physiological, and interpersonal behavioral processes. Cognitive Therapy and Research, 22(6), 561–576. DOI: 10.1023/A:1018790003416   Google Scholar

Bulik, N. O., Zadworna-Cieślak, M. (2014). Rola prężności psychicznej w radzeniu sobie ze stresem związanym z egzaminem maturalnym. Przegląd Badań Edukacyjnych/ Educational Studies Review, 2(19), 7–24. 19. DOI: 10.12775/PBE.2014.019   Google Scholar

Chen, J., Johnstone, K. M., Kemps, E. (2022). A randomised controlled trial evaluating two universal prevention programs for children: Building resilience to manage worry. Journal of Affective Disorders, 297, 437–446. DOI: 10.1016/j.jad.2021.10.079   Google Scholar

Chorpita, B. F., Tracey, S. A., Brown, T. A., Collica, T. J., Barlow, D. H. (1997). Penn State Worry Questionnaire for Children. PsycTESTS. DOI: 10.1037/t13659-000   Google Scholar

Cichocka, A., Bilewicz, M. (2010). Co się kryje w nieistotnych efektach statystycznych? Możliwości zastosowania analizy supresji w psychologii społecznej. Psychologia Społeczna, 2–3(14), 191–198.   Google Scholar

Constans, J. I., Mathews, A., Brantley, P. J., James, T. (1999). Attentional reactions to an MI: The impact of mood state, worry, and coping style. Journal of Psychosomatic Research, 46(5), 415–423. DOI: 10.1016/S0022-3999(99)00016-1   Google Scholar

Davey, G. C. L. (1994). Worrying, social problem-solving abilities, and social problem-solving confidence. Behaviour Research and Therapy, 32(3), 327–330. DOI: 10.1016/0005-7967(94)90130-9   Google Scholar

Davey, G. C., Tallis, F. (red.). (1994). Worrying. Perspectives on Theory, Assessment and Treatment. Chichester: John Wiley & Sons.   Google Scholar

de Matos, M. G., Camacho, I., Reis, M., Costa, D., Galvão, D. (2016). Worries, coping strategies and well-being in adolescence: Highlights from HBSC study in Portugal. Vulnerable Children and Youth Studies, 11(3), 274–280. DOI: 10.1080/17450128.2016.1220655   Google Scholar

Dryhinicz, M., Rzepa, T. (2018). Poziom lęku, akceptacja choroby i radzenie sobie ze stresem przez pacjentki onkologiczne i nieonkologiczne. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J. Paedagogia-Psychologia, 31(1). DOI: 10.17951/j.2018.31.1.7-21   Google Scholar

Folkman, S., Lazarus, R. S., Dunkel-Schetter, C., DeLongis, A., Gruen, R. J. (2000). The dynamics of a stressful encounter. W: E. T. Higgins, A. W. Kruglanski (red.), Motivational science: Social and personality perspectives (s. 111–127). Philadelphia, Pa: Psychology Press.   Google Scholar

Gana, K., Martin, B., Canouet, M.-D. (2001). Worry and anxiety: Is there a causal relationship? Psychopathology, 34(5), 221–229. DOI: 10.1159/000049314   Google Scholar

Gierus, J., Mosiołek, A., Szulc, A. (2018). Nie tylko „nerwica”. Poziom patologicznego zamartwiania i objawy lęku uogólnionego w populacji a skala zgłoszeń do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Które zjawisko wyjaśnia więcej? Psychiatria, 15(1), 1–6.   Google Scholar

Golędzinowska, M., Sawicka, M., Żochowska, A. (2018). Worrying in people with schizophrenia. Advances in Psychiatry and Neurology/ Postępy Psychiatrii i Neurologii, 27(1), 3–14. DOI: 10.5114/ppn.2018.74324   Google Scholar

Groves, D., Clark, L. H., Clark, G. I. (2020). The relationship between worry and intolerance of uncertainty subtypes. Australian Psychologist, 55(2), 132–142. DOI: 10.1111/ap.12421   Google Scholar

Hayes, A. F. (2009). Beyond Baron and Kenny: Statistical Mediation Analysis in the New Millennium. Communication Monographs, 76(4), 408–420. DOI: 10.1080/03637750903310360   Google Scholar

Hayes, A. F. (2018). Partial, conditional, and moderated moderated mediation: Quantification, inference, and interpretation. Communication Monographs, 85(1), 4–40. DOI: 10.1080/03637751.2017.1352100   Google Scholar

Hayes, A. F. (2022). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: Third Edition: A Regression-Based Approach. New York: Guilford Press. Pobrane z: https://www.guilford.com/books/Introduction-to-Mediation-Moderation-and-Conditional-Process-Analysis/Andrew-Hayes/9781462549030   Google Scholar

Hayes, A. F., Preacher, K. J. (2014). Statistical mediation analysis with a multicategorical independent variable. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 67(3), 451–470. DOI: 10.1111/bmsp.12028   Google Scholar

Heszen-Niejodek, I. (2004). Styl radzenia sobie ze stresem jako indywidualna zmienna wpływająca na funkcjonowanie w sytuacji stresowej. W: J. Strelau (red.), Osobowość a ekstremalny stres (s. 238–263). Gdańsk: GWP.   Google Scholar

Janowski, K. (2011). Skłonność do martwienia się u osób w podeszłym wieku. W: S. Steuden, K. Janowski (red.), Starzenie się z godnością (s. 231–240). Lublin: Wydawnictwo KUL.   Google Scholar

Janowski, K., Kaczmarek, Ł., Kossowska, M., Niedbał, K. (2009). Skłonność do martwienia się a wykonywanie testu Stroopa przez kobiety. Psychiatria Polska, XLIII(1), 41–51.   Google Scholar

Juczyński, Z., Ogińska-Bulik, N. (2009). NPSR – Narzędzia Pomiaru Stresu i Radzenia Sobie ze Stresem. Pracownia Testów Psychologicznych PTP. Pobrane z: https://www.practest.com.pl/npsr-narz%C4%99dzia-pomiaru-stresu-i-radzenia-sobie-ze-stresem   Google Scholar

Kertz, S. J., Stevens, K. T., McHugh, R. K., Björgvinsson, T. (2015). Distress intolerance and worry: The mediating role of cognitive variables. Anxiety, Stress & Coping: An International Journal, 28(4), 408–424. DOI: 10.1080/10615806.2014.974571   Google Scholar

Konaszewski, K., Kwadrans, Ł. (2017). Prężność psychiczna a wsparcie społeczne w grupie młodzieży nieprzystosowanej. Badania pilotażowe. Resocjalizacja Polska, 13, 163–173. DOI: 10.22432/pjsr2017.13.11   Google Scholar

Levy, S., Guttman, L. (1985). Worry, fear, and concern differentiated. Issues in Mental Health Nursing, 7(1–4), 251–264. DOI: 10.3109/01612848509009457   Google Scholar

Messman, B. A., Rafiuddin, H. S., Slavish, D. C., Weiss, N. H., Contractor, A. A. (2022). Examination of daily-level associations between posttraumatic stress disorder symptoms and COVID-19 worries. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 14(3), 497–506. DOI: 10.1037/tra0001170   Google Scholar

Meyer, T. J., Miller, M. L., Metzger, R. L., Borkovec, T. D. (1990). Development and validation of the Penn State Worry Questionnaire. Behaviour Research and Therapy, 28(6), 487–495. DOI: 10.1016/0005-7967(90)90135-6   Google Scholar

Nitschke, J. B., Heller, W., Imig, J. C., McDonald, R. P., Miller, G. A. (2001). Distinguishing dimensions of anxiety and depression. Cognitive Therapy and Research, 25(1), 1–22. DOI: 10.1023/A:1026485530405   Google Scholar

Nowakowski, K., Wróbel, K. (2021). Psychopathic traits, psychological resilience and coping with stress in socially maladjusted youth. Psychiatria Polska, 55(5), 1157–1167. DOI: 10.12740/PP/OnlineFirst/118139   Google Scholar

Oathes, D. J., Bruce, J. M., Nitschke, J. B. (2008). Worry facilitates corticospinal motor response to transcranial magnetic stimulation. Depression and Anxiety, 25(11), 969–976. DOI: 10.1002/da.20445   Google Scholar

Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – Polska skala SPP-18. Polskie Forum Psychologiczne, XVI(1), 7–28.   Google Scholar

Ojala, M. (2012). Regulating worry, promoting hope: How do children, adolescents, and young adults cope with climate change? International Journal of Environmental and Science Education, 7(4), 537–561.   Google Scholar

Olszewski, K., Talik, E., Oleś, M. (2016). Martwienie się młodzieży w okresie dorastania a percepcja postaw rodzicielskich. Psychologia Rozwojowa, 21(3), 89–103. DOI: 10.4467/20843879PR.16.018.5529   Google Scholar

O’Neill, G. W. (1985). Is worry a valuable concept? Behaviour Research and Therapy, 23(4), 479–480. DOI: 10.1016/0005-7967(85)90177-9   Google Scholar

Pestle, S. L., Chorpita, B. F., Schiffman, J. (2008). Psychometric properties of the Penn State Worry Questionnaire for Children in a large clinical sample. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 37(2), 465–471. DOI: 10.1080/15374410801955896   Google Scholar

Pigati, P. A. da S., Righetti, R. F., Nisiaymamoto, B. T. C., Saraiva-Romanholo, B. M., Tibério, I. de F. L. C. (2022). Resilience and its impact on the mental health of physiotherapists during the COVID-19 pandemic in São Paulo, Brazil. Journal of Affective Disorders, 310, 422–428. DOI: 10.1016/j.jad.2022.05.049   Google Scholar

Portillo-Reyes, V., Capps, J. W., Loya-Mèndez, Y., Reyes-Leal, G., Quiñones-Soto, J. (2022). Daily stress and coping strategies: Relationships with anxiety and resilience in preadolescents from Ciudad Juarez, Mexico. Current Psychology: A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues, 41(4), 1881–1891. DOI: 10.1007/s12144-020-00682-8   Google Scholar

Preacher, K. J., Rucker, D. D., Hayes, A. F. (2007). Addressing Moderated Mediation Hypotheses: Theory, Methods, and Prescriptions. Multivariate Behavioral Research, 42(1), 185–227. DOI: 10.1080/00273170701341316   Google Scholar

Ramos-Lira, L., Rafful, C., Flores-Celis, K., Mora Ríos, J., García-Andrade, C., Rascón Gasca, M. L., Bautista Aguilar, N., Cervantes Muñoz, C. (2020). Emotional responses and coping strategies in adult Mexican population during the first lockdown of the COVID-19 pandemic: An exploratory study by sex. Salud Mental, 43(6), 243–251. DOI: 10.17711/SM.0185-3325.2020.034   Google Scholar

Scotta, A. V., Cortez, M. V., Miranda, A. R. (2021). Insomnia is associated with worry, cognitive avoidance and low academic engagement in argentinian university students during the covid-19 social isolation. Psychology, Health & Medicine, 27(1), 199–214. DOI: 10.1080/13548506.2020.1869796   Google Scholar

Sebri, V., Cincidda, C., Savioni, L., Ongaro, G., Pravettoni, G. (2021). Worry during the initial height of the COVID-19 crisis in an italian sample. Journal of General Psychology, 148(3), 327–359. DOI: 10.1080/00221309.2021.1878485   Google Scholar

Sęk, H., Cieślak, R. (red.). (2017). Wsparcie społeczne stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Pobrane z: https://www.profinfo.pl/sklep/wsparcie-spoleczne-stres-i-zdrowie,64430.html   Google Scholar

Solarz, A., Janowski, K. (2013). Skłonność do martwienia się, przekonania o martwieniu się a osobowość – analiza wzajemnych zależności i różnic płciowych. Postępy Psychiatrii i Neurologii 22(2), 103–112.   Google Scholar

Sugiura, T., Sugiura, Y., Tanno, Y. (2013). Relationships among refraining from catastrophic thinking, worrying, and metacognitive beliefs. Psychological Reports, 113(1), 1–14. DOI: 10.2466/02.09.PR0.113x14z3.   Google Scholar

Talik, E. (2022). Zjawisko martwienia się u dzieci i młodzieży – przegląd koncepcji i badań. W: A. Kulik, E. Talik (red.), Konteksty psychosomatyki i psychologii klinicznej w biegu życia. Pamięci Profesora Leszka Szewczyka (s. 187–200). Lublin: TN KUL.   Google Scholar

Talik, E., Król, K. (2014). Lęk szkolny a strategie radzenia sobie ze stresem u dzieci. Moderująca rola uogólnionego poczucia własnej skuteczności. Psychologia Rozwojowa, 19(3). Pobrane z: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-issn-2084-3879-year-2014-volume-19-issue-3-article-5466   Google Scholar

Talik, E., Szewczyk, L. (2010). Wybrane zasoby osobiste a strategie radzenia sobie ze stresem u nastolatków. Polskie Forum Psychologiczne, 2(XV), 154–168.   Google Scholar

Tallis, F., Eysenck, M. W., Mathews, A. (1991). Worry: A critical analysis of some theoretical approaches. Anxiety Research, 4(2), 97–108. DOI: 10.1080/08917779108248767   Google Scholar

Trzeciecka, M. (2021). Poczucie własnej skuteczności w grupie późnych adolescentów w kontekście prężności psychicznej i stylów radzenia sobie ze stresem. Pobrane z: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/282679   Google Scholar

Wyszogrodzka, M., Woźniak-Prus, M. (2020). Inteligencja emocjonalna i wsparcie społeczne a prężność u nastolatków w okresie wczesnej adolescencji. Polskie Forum Psychologiczne, XXV(4), 431–449.   Google Scholar

Zalewska, O. (2021). Subiektywna jakość życia dzieci a skłonność do martwienia się i poczucie własnej wartości. Studia Paradyskie, 31, 369–386.   Google Scholar

Zebb, B. J., Beck, J. G. (1998). Worry versus anxiety: Is there really a difference? Behavior Modification, 22(1), 45–61. DOI: 10.1177/01454455980221003   Google Scholar