Zjawiska związane z pamięcią autobiograficzną podczas wstępnych konsultacji do psychoterapii pary
Bartosz Zalewski
Ośrodek Terapeutyczno-Szkoleniowy Kontrakt w Warszawiehttps://orcid.org/0000-0003-1147-5581
Abstrakt
Cel
Celem artykułu jest zaprezentowanie wniosków płynących z aktualnych badań nad funkcjonowaniem pamięci autobiograficznej oraz poszukiwanie możliwości ich odniesienia do praktyki diagnostycznej w psychoterapii par. Ważnym elementem tekstu jest także przyjrzenie się temu, jak natura pamięci determinuje rodzaj danych, które diagnosta otrzymuje od pary. Cel artykułu to również wspieranie rozwoju kompetencji metodologicznych psychologów-diagnostów pracujących z parami, poprzez dostarczenie wiedzy o działaniu mechanizmów pamięciowych podczas wstępnych spotkań konsultacyjnych.
Tezy
Z badań nad pamięcią autobiograficzną wynika, że treść wspomnień w istotny sposób zależy od celu, kontekstu oraz grupy, wobec której jest ona przywoływana. Postawiono tezę, iż w trakcie konsultacji do psychoterapii par wspomnienia przywoływane są przez partnerów w celu opowiedzenia o problemach pary oraz wnoszone w szczególnej publicznej sytuacji pod wpływem silnych emocji. Stanowią one nierzadko ochronę każdej z osób przed negatywną oceną terapeutów, a jednocześnie służą podtrzymywaniu relacyjnych elementów tożsamości każdego z partnerów.
Konkluzje
Pamięć autobiograficzna to cenne źródło informacji o przeszłości pary, potrzebnych do odpowiedniego kwalifikowania do psychoterapii. Wiedza o mechanizmach pamięciowych wspiera adekwatną ocenę jakości zebranych danych oraz tworzenie właściwych hipotez diagnostycznych. Jednocześnie konsultowanie to szczególne środowisko dla odpamiętywania wspomnień, bowiem ich treść jest równie istotna jak sposób opowiadania. Dla dobrej diagnozy konieczna staje się analiza obu tych elementów. Zbieranie ważnych informacji o życiu psychicznym każdego z partnerów możliwe jest także dzięki dobremu sojuszowi diagnostycznemu.
Słowa kluczowe:
psychoterapia par, diagnoza par, pamięć autobiograficzna, konsultacje diagnostyczneBibliografia
Alea, N., Bluck, S. (2003). Why are you telling me that? A conceptual model of the social function of autobiographical memory. Memory, 11(2), 165–178. DOI: 741938207 Google Scholar
Alea, N., Bluck, S. (2007). I’ll keep you in mind: The intimacy function of autobiographical memory. Applied Cognitive Psychology, 21, 1091–1111. DOI: 10.1002/acp.1316 Google Scholar
Alicke, M. D., Sedikides, C. (2009). Self-enhancement and self-protection. What they are and what they do. European Review of Social Psychology, 20, 1–48. DOI: 10463280802613866 Google Scholar
Barry, T. J., Boddez, Y., Chiu, C. H. M., Raes, F. (2022). The sharing of autobiographical memories elicits social support. Journal of Applied Research in Memory and Cognition. Publikacja online. DOI: 10.1037/mac0000052 Google Scholar
Barzykowski, K., Staugaard, S. R. (2016). Does retrieval intentionality really matter? Similarities and differences between involuntary memories and directly and generatively retrieved voluntary memories. British Journal of Psychology, 107(3), 519–536. DOI: 10.1111/bjop.12160 Google Scholar
Bernstein, D. M., Loftus, E. F. (2009). The consequences of false memories for poor preferences and choices. Perspective Psychological Science, 4(2), 135–139. DOI: 10.1111/j.1745-6924.2009.01113 Google Scholar
Bower, G. H. (1981). Mood and memory. American Psychologist, 36(2), 129–148. DOI: 0003-066X.36.2.129 Google Scholar
Christianson, S. A., Loftus, E. F. (1991). Remembering emotional events: The fate of detailed information. Cognition and Emotion, 5, 81–108. DOI: 02699939108411027 Google Scholar
Chrząstowski, S. (2021). Narracyjna terapia więzi. Przewodnik psychoterapeuty par. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Google Scholar
Chrząstowski, S., de Barbaro, B. (2011) Postmodernistyczne inspiracje w psychoterapii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Google Scholar
Escobedo, J. R., Adolphs, R. (2010). Becoming a better person. Temporal remoteness biases autobiographical memories for moral events. Emotion, 10, 511–518. DOI: 10.1037/a0018723 Google Scholar
Fijałkowska, A., Gruszczyński, W. (2009). Organizacja wspomnień emocjonalnych w pamięci autobiograficznej. Psychiatria Polska, 43(3), 341–351. Google Scholar
Friedlander, M. L., Escudero, V., Heatherington, L., Diamond, G. M. (2011). Alliance in couple and family therapy. Psychotherapy, 48(1), 25–33. DOI: 10.1037/a0022060 Google Scholar
Gabbert, F., Memon, A., Wright, D. B. (2006). Memory conformity. Disentangling the steps toward influence during a discussion. Psychological Bulletin Review, 13(3), 480–485. DOI: 10.3758/BF03193873 Google Scholar
Hallford, W. K., Keefer, E., Osgarby, S. M. (2002). „How has the week been for you two?” Relationship satisfaction and hindsight memory biases in couples’ reports of relationship events. Cognitive Therapy Research, 26(6), 759–773. DOI: 10.1023/A:1021289400436 Google Scholar
Harris, C. B., Paterson, H. M., Kemp, R. I. (2008). Collaborative recall and collective memory: What happens when we remember together? Memory, 16(3), 213–230. DOI: 09658210701811862 Google Scholar
Hirst, W. (2010). The contribution of mnemonic malleability to collective memory. W: P. A. Reuter-Lorenz, K. Baynes, G. R. Mangun, E. A. Phelps (red.), The cognitive neuroscience of the mind: A tribute to Michael S. Gazzaniga (s. 139–154). Cambridge, MA: MIT Press. Google Scholar
Hirst, W., Echterhoff, G. (2012). Remembering in conversations: The social sharing and reshaping of memories. Annual Review Psychology, 63, 55–79. DOI: 10.1146/annurev-psych-120710-100340 Google Scholar
Hyman, I. E., Cardwell, B. A., Roy, R. A. (2013). Multiple causes of collaborative inhibition in memory for categorised word lists. Memory, 21(7), 875–890. DOI: 09658211.2013.769058 Google Scholar
Krogulska, A., Barzykowski, K. (2013). Motywacyjne i poznawcze zniekształcenia pamięci. Pamięć wyników edukacyjnych. Ogrody Nauk i Sztuk, 3, 209–224. DOI: 10.15503/onis2013-209-224 Google Scholar
Król-Kuczkowska, A. (2022). Mentalizacja w diagnozie par – możliwe zastosowania. W: B. Zalewski, H. Pinkowska-Zielińska (red.), Diagnoza w psychoterapii par, t. 2: Specyficzne zjawiska w diagnostyce par (s. 213–251). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. DOI: 10.53271/1/2022.095 Google Scholar
Lachkar, J. (2015). The Narcissistic/Borderline Couple: New Approaches to Marital Therapy. Oxford, New York: Routledge. Google Scholar
Lis-Turlejska, M. (1998). Traumatyczny stres. Koncepcje i badania. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN. Google Scholar
Loftus, E. F. (2003). Our changeable memories: Legal and practical implications. Nature Reviews Neuroscience, 4, 231–234. DOI: 10.1038/nrn1054 Google Scholar
Maciuszek, J., Garlicka, J. (2017). Refleksyjność jako czynnik odporności na zawarte w pytaniu presupozycje. Psychologia Społeczna, 1(40), 42–55. DOI: 10.7366/1896180020174005 Google Scholar
Margrett, J. A., Reese-Melancon, C., Rendell, P. G. (2011). Examining collaborative dialog among couples. A window into perspective memory processes. Journal of Psychology, 219(2), 100–107. DOI: 10.1027/2151-2604/a000054 Google Scholar
Marszał, M. (2015). Mentalizacja w kontekście przywiązania. Warszawa: Wydawnictwo Difin. Google Scholar
Maruszewski, T. (2005). Pamięć autobiograficzna. Sopot: GWP. Google Scholar
Maruszewski, T. (2008). Inlinacja pozytywna, blędnięcie afektywne i wiarygodność pamięci autobiograficznej. Neuropsychiatria i Neuropsychologia, 3(2), 47–59. Google Scholar
McLean, K. C., Pasupathi, M. (2011). Old, new, borrowed, blue? The emergence and retention of personal meaning in autobiographical storytelling. Journal of Personality, 79, 135–163. DOI: 10.1111/j.1467-6494.2010.00676 Google Scholar
Neisser, U. (2000). John Dean’s memory: A case study. W: U. Neisser, I. E. Hyman (red.), Memory observed: Remembering in natural contexts. New York, NY: Worth. Google Scholar
Niedźwieńska, A. (2014). Poznawcze mechanizmy zniekształceń w pamięci zdarzeń. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Google Scholar
Paluchowski, W. J. (2015). Kompetencje diagnostyczne psychologów. W: M. Filipiak, W. J. Paluchowski, B. Zalewski, M. Tarnowska (red.), Diagnoza psychologiczna: kompetencje i standardy. Wybrane zagadnienia (s. 35–56). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. Google Scholar
Pennebaker, J. W., Chung, C. K. (2007). Expressive Writing, Emotional Upheavals, and Health. W: H. S. Friedman, R. C. Silver (red.), Foundations of health psychology (s. 263–284). Oxford: Oxford University Press. Google Scholar
Rybak-Korneluk, A., Wichowicz, H. M., Żuk, K., Dziurkowski, M. (2016). Pamięć autobiograficzna i jej znaczenie w wybranych zaburzeniach psychicznych. Psychiatria Polska, 50(5), 959–972. DOI: 10.12740/PP/38518 Google Scholar
Stanley, M. L., Henne, P., Iyengar, V., Sinnott-Armstrong, W., De Brigard, F. (2017). I’m not the person I used to be: The self and autobiographical memories of immoral actions. Journal of Experimental Psychology, 146(6), 884–895. DOI: 10.1037/xge0000317 Google Scholar
Stone, Ch. B., Barnier, A. J., Sutton, J., Hirst, W. (2013). Forgetting Our Personal Past: Socially Shared Retrieval-Induced Forgetting of Autobiographical Memories. Journal of Experimental Psychology, 142(4), 1084–1099. DOI: 10.1037/a0030739 Google Scholar
Vanaken, L., Bijttebier, P., Hermans, D. (2020). I like you better when you are coherent. Narrating autobiographical memories in a coherent manner has a positive impact on listeners’ social evaluations. PLOS ONE, 15(4). Publikacja online. DOI: 10.1371/journal.pone.0232214 Google Scholar
Wegner, D. M., Erber, R., Raymond, P. (1991). Transactive memory in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 61, 923–929. Google Scholar
Wilson, A., Ross, M. (2003). The identity function of autobiographical memory: Time is on our side. Memory, 11, 137–149. DOI: 741938210 Google Scholar
Zalewski, B., Janusz, B., Walkiewicz, M. (2017). Zjawiska związane z pamięcią autobiograficzną podczas sesji genogramowej w terapii rodzin. Psychoterapia, 4(183), 67–79. Google Scholar
Zalewski, B., Pinkowska-Zielińska, H. (2021). Para i terapeuci podczas konsultacji – przeżycia, myśli, relacja. W: B. Zalewski, H. Pinkowska-Zielińska (red.), Diagnoza w psychoterapii par, t. 1: Diagnoza par w różnych podejściach (s. 51–125). Warszawa: PWN. DOI: 10.53271/2021.003 Google Scholar
Ośrodek Terapeutyczno-Szkoleniowy Kontrakt w Warszawie
https://orcid.org/0000-0003-1147-5581
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
