Diagnoza psychologiczna w szkole z punktu widzenia etyki zawodowej i regulacji prawnych
Dorota Bednarek
Wydział Psychologii, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny; Department of Psychology, University of Bathhttps://orcid.org/0000-0003-4777-2588
Abstrakt
Cel
Celem artykułu jest analiza praktyki przesiewowej diagnozy psychologicznej w szkole z punktu widzenia etyki zawodowej i regulacji prawnych. Wybrano hipotetyczny przykład (oparty na faktach) reprezentujący typową praktykę psychologiczną w szkole. Opisano zarówno rozwiązania niewłaściwe, jak i zaproponowano strategie zgodne z prawem i etyką zawodową.
Tezy
Psychologiczne badania przesiewowe są koniecznym elementem pracy psychologa szkolnego. Pozwalają na ocenę potrzeb związanych z edukacją, rozwojem emocjonalnym i dobrostanem. Są podstawą do wdrożenia oddziaływań i interwencji odpowiadających na potrzeby zarówno indywidualnych uczniów, grupy rówieśniczej, jak i klimatu organizacji. Odpowiednio opracowane informacje zdobyte w badaniach przesiewowych pozwalają na tworzenie adekwatnych planów wychowawczych, przeciwdziałaniu negatywnym zjawiskom społecznym, wspieraniu rozwoju społeczno-emocjonalnego dzieci.
Należy mieć jednak świadomość, że zdobywanie wrażliwych informacji o uczniu i jego otoczeniu społecznym jest procesem, który musi przebiegać w poszanowaniu prywatności, zgodnie z etyką zawodową psychologa i prawem. W związku ze złożoną rolą psychologa szkolnego związanego relacją profesjonalną z uczniami, rodzicami, nauczycielami i dyrektorem placówki łatwo o naruszenie skomplikowanych zasad etycznych.
Konkluzja
Realizując czynności zawodowe, psycholog powinien respektować prawa klienta. Wnikanie w prywatność wymaga uzyskania poinformowanej zgody po udzieleniu wyczerpujących informacji o celu i zakresie badania. Uczniowie powinni rozumieć, że mają prawo do odmowy, nawet jeśli zgodę wyrazili rodzice. Tajemnica wymaga, by uczeń i jego rodzicie rozumieli, czy informacje poufne zostaną komuś przekazane (np. nauczycielom). Szacunek oznacza m.in. prawo ucznia i rodziców do uzyskania informacji zwrotnej od psychologa w sposób maksymalizujący korzyści. Przestrzeganie tych zasad prowadzi do poszanowania integralności osoby ucznia i podniesienia jakości usług psychologicznych w szkole.
Słowa kluczowe:
etyka zawodowa, psycholog szkolny, poinformowana zgoda na usługę psychologiczną, dylemat etyczny, usługi psychologiczne wobec dzieciBibliografia
APA. (2017). Ethical Principles of Psychologist and Code of Conduct. https://www.apa.org/ethics/code. Google Scholar
Ogólnopolska Sekcja Diagnozy Psychologicznej Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. (2018). Standardy diagnozy psychologicznej w edukacji dla psychologów pracujących w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i szkołach. http://brpd.gov.pl/sites/default/files/standardy_diagnozy_psychologicznej_w_edukacji.pdf. Google Scholar
Polskie Towarzystwo Psychologiczne. (2018). Kodeks etyczny psychologa. http://www.ptp.org.pl/teksty/NOWY_KODEKS_PTP.pdf. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 r. nr 78, poz. 483. Google Scholar
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny, Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93, t.j. Google Scholar
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. z 1997 r. nr 133, poz. 883. Google Scholar
Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 roku o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, Dz.U. z 2001 r. nr 73, poz. 763 z późn. zm. Google Scholar
Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. z 2018 r. poz. 1000. Google Scholar
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. z 1993 r. nr 61, poz. 284. Google Scholar
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., Dz.U. z 1991 r. nr 120, poz. 526. Google Scholar
Wydział Psychologii, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny; Department of Psychology, University of Bath
https://orcid.org/0000-0003-4777-2588
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
