Polska adaptacja narzędzia Highly Sensitive Person Scale
Magdalena Bobrowska
Szkoła Doktorska Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Katedra Psychologii Społecznejhttps://orcid.org/0000-0001-7353-9216
Hanna Liberska
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Katedra Psychologii Społecznejhttps://orcid.org/0000-0003-4323-2090
Abstrakt
Cel: Wrażliwość przetwarzania sensorycznego definiowana jest jako cecha osobowości, która opisuje tendencję do przetwarzania bodźców i informacji silniej i głębiej niż inni (Aron i in., 2012). Pierwszą, a zarazem najczęściej stosowaną skalą do pomiaru tej cechy jest Highly Sensitive Person Scale (HSPS) autorstwa Aron i Aron (1997). W artykule przedstawiono proces tworzenia polskiej adaptacji narzędzia.
Metoda: Wykorzystano eksploracyjną oraz konfirmacyjną analizę czynnikową. Właściwości psychometryczne sprawdzono na próbie 1360 uczestników.
Wyniki: Otrzymane wyniki potwierdzają wieloczynnikową strukturę zmiennej. W polskiej adaptacji narzędzia (HSPS) rozpoznano dwa oddzielne czynniki: nadmierna stymulacja oraz głębokość przetwarzania. Wykluczono sześć pozycji ze względu na ich niskie ładunki czynnikowe. Wyniki wskazują, że polska wersja HSPS stanowi wiarygodne narzędzie. Jego trafność potwierdzają również korelacje z neurotyzmem i ekstrawersją, które według teorii istotnie statystycznie są związane z konstrukcją SPS (Aron i Aron, 1997).
Konkluzja: Polska adaptacja skali wykazała dobre właściwości psychometryczne i wysoką rzetelność. Należy jednak kontynuować badania nad aspektem kulturowym wrażliwości przetwarzania sensorycznego z uwzględnieniem różnic między płciami.
Słowa kluczowe:
wysoka wrażliwość, osobowość, wrażliwość przetwarzania sensorycznego, Highly Sensitive Person ScaleBibliografia
Aron, A., Aron, E. N. (2010, August). Are there positive and negative facets of high sensitivity? [presentation]. American Psychological Association, San Diego, CA. Google Scholar
Aron, E. N. (1998). The highly sensitive person: how to thrive when the world overwhelms you. Three Rivers Press.
Crossref
Google Scholar
Aron, E. N., Aron, A. (1997). Sensory processing sensitivity and its relation to introversion and emotionality. Journal of Personality and Social Psychology, 73(2), 345–368. https://doi.org/10.1037/0022-3514.73.2.345
Crossref
Google Scholar
Aron, E. N., Aron, A., Davies, K. (2005). Adult shyness: The interaction of temperamental sensitivity and a negative childhood environment. Personality and Social Psychology Bulletin, 31(2), 181–197. https://doi.org/10.1177/0146167204271419
Crossref
Google Scholar
Aron, E. N., Aron, A., Jagiellowicz, J. (2012). Sensory processing sensitivity: a review in the light of the evolution of biological responsivity. Personality and Social Psychology Review, 16(3), 262–282. https://doi.org/10.1177/1088868311434213
Crossref
Google Scholar
Baryła-Matejczuk, M., Ferrer-Cascales, R., Albaladejo-Blázquez, N., Ruiz-Robledillo, N., Fernández-Alcántara, M., Rubio-Aparicio, M., Lillo-Crespo, M., Costa-López, B. (2022). Theoretical background of high sensitivity ‒ systematic review. Przegląd Psychologiczny, 65(3), 79–96. https://doi.org/10.31648/przegldpsychologiczny.8806
Crossref
Google Scholar
Baryła-Matejczuk, M., Poleszak, W., Porzak, R. (2023). Short Polish version of the Highly Sensitive Person Scale – exploring its multidimensional structure in a sample of emerging adults. Current Issues in Personality Psychology, 11(1), 72–86. https://doi.org/10.5114/cipp.2021.107339
Crossref
Google Scholar
Booth, C., Standage, H., Fox, E. (2015). Sensory-processing sensitivity moderates the association between childhood experiences and adult life satisfaction. Personality and Individual Differences, 87, 24–29. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.07.020
Crossref
Google Scholar
Byrne, B. M. (1994). Structural equation modeling with EQS and EQS/Windows. Sage Publications. Google Scholar
Chacón, A., Pérez-Chacón, M., Borda-Mas, M., Avargues-Navarro, M. L., López-Jiménez, A. M. (2021). Cross-Cultural Adaptation and Validation of the Highly Sensitive Person Scale to the Adult Spanish Population (HSPS-S). Psychology Research and Behavior Management, 14, 1041–1052. https://doi.org/10.2147/PRBM.S321277
Crossref
Google Scholar
Cheek, J. M., Bourgeois, M. L., Theran, S. A., Grimes, J. O., Norem, J. K. (2009, February). Interpreting the factors of the Highly Sensitive Person scale [Poster presentation]. The Annual Meeting of the Society for Personality and Social Psychology, Tampa, FL. Google Scholar
Ershova, R. V., Yarmotz, E. V., Koryagina, T. M., Semeniak, I. V., Shlyakhta, D. A., Tarnow, E. (2018). A psychometric evaluation of the highly sensitive person scale: The components of sensory processing sensitivity. Electronic Journal of General Medicine, 15(6), artykuł em96. https://doi.org/10.29333/ejgm/100634
Crossref
Google Scholar
Evans, D. E., Rothbart, M. K. (2008). Temperamental sensitivity: Two constructs or one? Personality and Individual Differences, 44(1), 108–118. https://doi.org/10.1016/j.paid.2007.07.016
Crossref
Google Scholar
Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C., Strahan, E. J. (1999). Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods, 4(3), 272–299. https://doi.org/10.1037/1082-989X.4.3.272
Crossref
Google Scholar
Gray, J. A. (1991). The neuropsychology of temperament. W: J. Strelau i A. Angleitner (red.), Explorations in temperament: International perspectives on theory and measurement (s. 105–128). Plenum Press.
Crossref
Google Scholar
Greven, C. U., Lionetti, F., Booth, C., Aron, E. N., Fox, E., Schendan, H., Pluess, M., Bruining, H., Acevedo, B., Bijttebier, P., Homberg, J. (2019). Sensory Processing Sensitivity in the context of Environmental Sensitivity: A critical review and development of research agenda. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 98, 287–305. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2019.01.009
Crossref
Google Scholar
Grimen, H. L., Diseth, Å. (2016). Sensory processing sensitivity: Factors of the Highly Sensitive Person Scale and their relationships to personality and subjective health complaints. Perceptual and Motor Skills, 123(3), 637–653. https://doi.org/10.1177/0031512516666114
Crossref
Google Scholar
Hofmann, S. G., Bitran, S. (2007). Sensory-processing sensitivity in social anxiety disorder: Relationship to harm avoidance and diagnostic subtypes. Journal of Anxiety Disorders, 21(7), 944–954. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2006.12.003
Crossref
Google Scholar
Horn, J. L. (1965). A rationale and technique for estimating the number of factors in factor analysis. Psychometrika, 30, 179–185. https://doi.org/10.1007/BF02289447.
Crossref
Google Scholar
Hornowska, E., Paluchowski, W. J. (2004). Kulturowa adaptacja testów psychologicznych. W: J. Brzeziński (red.), Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów (s. 151–191). Wydawnictwo Naukowe PWN. Google Scholar
Howarth, E. (1986). Introversion and neuroticism: A persistent relationship. Psychological Reports, 58(2), 389–390. https://doi.org/10.2466/pr0.1986.58.2.389
Crossref
Google Scholar
Kagan, J., Snidman, N., Arcus, D., Reznick, J. S. (1994). Galen’s prophecy: Temperament in human nature. Basic Books. Google Scholar
Konrad, S., Herzberg, P. Y. (2017). Psychometric properties and validation of a German High Sensitive Person Scale (HSPS-G). European Journal of Psychological Assessment, 35(3), 364–378. https://doi. org/10.1027/1015-5759/a000411
Crossref
Google Scholar
May, A. K., Norris, S. A., Richter, L. M., Pitman, M. M. (2022). A psychometric evaluation of the Highly Sensitive Person Scale in ethnically and culturally heterogeneous South African samples. Current Psychology A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues, 41(7), 4760–4774. https://doi.org/10.1007/ s12144-020-00988-7
Crossref
Google Scholar
May, A. K., Pitman, M. M. (2021). The association between sensory processing sensitivity, the five-factor model and university adjustment amongst South African University Students. Current Psychology, 42(10), 7938–7952. https://doi.org/10.1007/s12144-021-02035-5
Crossref
Google Scholar
Montoya-Pérez, K. S., Ortega, J. I. M., Montes-Delgado, R., Padrós-Blázquez, F., de la Roca Chiapas, J. M., Montoya-Pérez, R. (2019). Psychometric properties of the Highly Sensitive Person Scale in Mexican population. Psychology Research and Behavior Management, 12, 1081–1086. https://doi.org/10.2147/PRBM.S224808
Crossref
Google Scholar
Muthen, L., Muthen, B. O. (2012). Mplus user’s guide (wyd. 7). Muthen & Muthen. Google Scholar
Revelle, W. (2022). psych: Procedures for psychological, psychometric, and personality research. Northwestern University, Evanston, Illinois. R package version 2.2.5. https://CRAN.R-project.org/package=psych Google Scholar
Ruscio, J., Roche, B. (2012). Determining the number of factors to retain in an exploratory factor analysis using comparison data of a known factorial structure. Psychological Assessment, 24(2), 282–292. https://doi.org/10.1037/a0025697
Crossref
Google Scholar
Smolewska, K. A., McCabe, S. B., Woody, E. Z. (2006). A psychometric evaluation of the Highly Sensitive Person Scale: The components of sensory-processing sensitivity and their relation to the BIS/BAS and “Big Five”. Personality and Individual Differences, 40(6), 1269–1279. https://doi.org/10.29333/ejgm/100634
Crossref
Google Scholar
Strelau, J. (1983). A regulative theory of temperament. Australian Journal of Psychology, 35(3), 305–317. https://doi.org/10.1080/00049538308258746
Crossref
Google Scholar
Strelau, J. (2006). Psychologia różnic indywidualnych. Wydawnictwo Naukowe Scholar. Google Scholar
Tillmann, T., El Matany, K., Duttweiler, H. (2018). Measuring environmental sensitivity in educational contexts: a validation study with German-speaking students. Journal of Educational and Developmental Psychology, 8(2), 17–28. https://doi.org/10.5539/jedp.v8n2p17
Crossref
Google Scholar
Velicer, W. F. (1976). Determining the number of components from the matrix of partial correlations. Psychometrika, 41, 321–327. https://doi.org/10.1007/BF02293557
Crossref
Google Scholar
Yano, K., Kase, T., Oishi, K. (2021). Sensory processing sensitivity moderates the relationships between life skills and depressive tendencies in university students. Japanese Psychological Research, 63(3), 152–163. https://doi.org/10.1111/jpr.12289
Crossref
Google Scholar
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). Inwentarz Osobowości Paula T. Costy Jr i Roberta R. McCrea. Adaptacja polska. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Google Scholar
Szkoła Doktorska Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Katedra Psychologii Społecznej
https://orcid.org/0000-0001-7353-9216
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Katedra Psychologii Społecznej
https://orcid.org/0000-0003-4323-2090
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.