Poczucie koherencji oraz dojrzałość żywieniowa a poczucie stresu wśród młodych dorosłych
Abstrakt
Cel: Celem badań było ustalenie zależności pomiędzy poczuciem koherencji, dojrzałością żywieniową a poczuciem stresu w grupie młodych dorosłych, z uwzględnieniem sposobu odżywiania się. Ostatecznie wysiłki badawcze miały na celu sprawdzenie siły predykcji testowanych zmiennych wobec stresu.
Metoda: Badanie przeprowadzono w grupie 100 osób w wieku 20–33 lat stosujących dietę wegetariańską lub mięsną. Zastosowano Kwestionariusz Poczucia Koherencji Antonovsky’ego, Kwestionariusz Dojrzałości Żywieniowej (Potocka i Najder, 2016) oraz Kwestionariusz Poczucia Stresu (Plopa i Makarowski, 2010).
Wyniki: Wyniki wskazują na istotnie niższe natężenie napięcia emocjonalnego, stresu intrapsychicznego, zewnętrznego i ogólnego poczucia stresu oraz istotnie wyższe wskaźniki poczucia koherencji i dojrzałości żywieniowej w grupie wegetarian. Ponadto stwierdzono, że dojrzałość żywieniowa jest ujemnie skorelowana z poczuciem stresu, natomiast poczucie koherencji jest dodatnio skorelowane z dojrzałością żywieniową. Ostatecznie wykazano, że poczucie koherencji odgrywa ważną rolę w przewidywaniu stresu doświadczanego przez młodych dorosłych.
Wnioski: Badania dostarczyły istotnej wiedzy na temat związku pomiędzy postawami wobec odżywiania a doświadczaniem stresu w grupie młodych dorosłych.
Słowa kluczowe:
poczucie koherencji, poczucie stresu, dojrzałość żywieniowa, młodzi dorośliBibliografia
Antonovsky, A. (1996). The salutogenic model as a theory to guide health promotion. Health Promotion International, (11)1, 11–18. https://doi.org/10.1093/HEAPRO/11.1.11 Google Scholar
Avraham, Y., Berry, E. M., Donskoy, M., Ahmad, W. A., Vorobiev, L., Albeck, A., Mankuta, D. (2019). Beta-carotene as a novel therapy for the treatment of Autistic like behavior in animal models of Autism. Behavioural Brain Research, 364, 469–479. https://doi.org/10.1016/j.bbr.2017.09.041 Google Scholar
Barr, S. I., Chapman, G. E. (2002). Perceptions and practices of self-defined current vegetarian, former vegetarian, and nonvegetarian women. Journal of the American Dietetic Association, 102(3), 354–360. https://doi.org/10.1016/s0002-8223(02)90083-0 Google Scholar
Bedyńska, S., Książek, M. (2012). Statystyczny drogowskaz: praktyczny przewodnik wykorzystania modeli regresji oraz równań strukturalnych. Wydawnictwo Akademickie Sedno. Google Scholar
Bruch, H. (1973). Eating disorders. Obesity, anorexia nervosa, and the Person Within. Basic Books. Google Scholar
Brzeziński, J. (2001). Metodologia badań psychologicznych. PWN. Google Scholar
Bubko, I., Gruber, B. M., Anuszewska, E. L. (2015). The role of thiamine in neurodegenerative diseases. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69, 1096–1106. https://doi.org/10.5604/01.3001.0009.6579 Google Scholar
Field, A. (2009). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (wyd. 3). Sage Publications Ltd. Google Scholar
Fox, N., Ward, K. (2008). Health, Ethics and Environment: A Qualitative Study of Vegetarian Motivations. Appetite, 50(2–3), 422–429. http://dx.doi.org/10.1016/j.appet.2007.09.007 Google Scholar
Horiguchi, M., Tanaka, G., Ogasawara, H., Maruyama, R. (2014). Validation and Gender-Based Comparison of the Eating Behavior Scale for Japanese Young Adults. Psychology, 5(19), 2173–2179. http://dx.doi.org/10.4236/psych.2014.519219 Google Scholar
Key, T. J., Davey, G. K., Appleby, P. N. (1999). Health benefits of a vegetarian diet Proceedings of Nutrition Society, 58(2), 271–275. https://doi.org/10.1017/S0029665199000373 Google Scholar
Koniarek, J., Dudek, B., Makowska, Z. (1993). Adaptacja Kwestionariusza orientacji życiowej A. Antonovsky’ego. Przegląd Psychologiczny, 36(4), 98–120. Google Scholar
Lindmark, U., Stegmayr, B., Nilsson, B., Lindahl, B., Johansson, I. (2005). Food selection associated with sense of coherence in adults. Nutrition Journal, 4(1), 1–7. https://doi.org/10.1186/1475-2891-4-9 Google Scholar
Macht, M. (2008). How emotions affect eating: a five-way model. Appetite, 50(1), 1–11. https://doi.org/10.1016/j.appet.2007.07.002 Google Scholar
Müssig, M., Pfeiler, T., Egloff, B. (2022). Why They Eat What They Eat: Comparing 18 Eating Motives Among Omnivores and Veg*ns. Frontiers in Nutrition, 9, artykuł 780614. https://doi.org/10.3389/fnut.2022.780614 Google Scholar
Olson, C. R., Mello, C. V. (2012). Vitamin A and Brain Function. W: V. Preedy (red.), Food and nutritional components in focus (Food and Nutritional Components in Focus 1) (s. 516–531). Royal Society of Chemistry. Google Scholar
Packard, C. J., Cavanagh, J., McLean, J. S., McConnachie, A., Messow, C. M., Batty, G. D., Millar, K. (2012). Interaction of personality traits with social deprivation in determining mental wellbeing and health behaviours. Journal of Public Health, 34(4), 615–624. https://doi.org/10.1093/pubmed/fds030 Google Scholar
Pasikowski, T. (2001). Kwestionariusz Poczucia Koherencji dla Dorosłych (SOC-29). W: H. Sęk i T. Pasikowski (red.), Zdrowie – stres – zasoby. O znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia (s. 71–86). Wydawnictwo Fundacji Humaniora. Google Scholar
Pilska M., Jeżewska-Zychowicz, M. (2008). Psychologia żywienia. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Google Scholar
Plopa, M., Makarowski, R. (2010). Kwestionariusz poczucia stresu: podręcznik. Wydawnictwo Vizja Press &IT. Google Scholar
Potocka, A., Mościcka, A. (2011). Stres oraz sposoby radzenia sobie z nim a nawyki żywieniowe wśród osób pracujących. Medycyna Pracy, 62(4), 377–388. Google Scholar
Potocka, A., Najder, A. (2016). Development and validation of the Eating Maturity Questionnaire: Preliminary Findings. Journal of Health Psychology, 21, 2294‒2305. https://doi.org/10.1177/1359105315576346 Google Scholar
Pyrzyńska, E. (2013). Dieta wegetariańska w świetle zasad prawidłowego odżywiania ‒ postawy i zachowania wegetarian w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 906, 27–36. Google Scholar
Salehi, G., Diaz, E., Redondo, R. (2023). Forty-five years of research on vegetarianism and veganism: a systematic and comprehensive literature review of quantitative studies. Heliyon, 9(6), artykuł e16091. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e16091 Google Scholar
Silva, J. R., Capurro, G., Saumann, M. P., Slachevsky, A. (2013). Problematic eating behaviors and nutritional status in 7 to 12 year-old Chilean children. International Journal of Clinical and Health Psychology, 13, 32‒39. https://doi.org/10.1016/S1697-2600(13)70005-X Google Scholar
Stenhammar, C., Olsson, G. M., Bahmanyar, S., Hulting, A. L., Wettergren, B., Edlund, B., Montgomery, S. M. (2010). Family stress and BMI in young children. Acta Pediatrica, 99(8), 1205‒1212. https://doi.org/10.1111/j.1651-2227.2010.01776.x Google Scholar
Story, M., Neumark-Sztainer, D., French, S. (2002). Individual and environmental influences on adolescent eating behaviors. Journal of the American Dietetic Association, 102, 40‒51. https://doi.org/10.1016/s0002-8223(02)90421-9 Google Scholar
Swan, E. C. (2016). Understanding healthful eating from a salutogenic perspective [Doctoral dissertation]. Wageningen University. Google Scholar
Szeto, Y. T., Kwok, T., Benzie F. F. (2004). Effects of a long-term vegetarian diet on biomarkers of antioxidant status and cardiovascular disease risk. Nutrition, 20(10), 863‒866. https://doi.org/10.1016/j.nut.2004.06.006 Google Scholar
Torres, S. J., Nowson, C. A. (2007). Relationship between stress, eating behavior, and obesity. Nutrition, 23(11‒12), 887‒894. https://doi.org/10.1016/j.nut.2007.08.008 Google Scholar
Walsh, J. J., Wilding, J. M., Eysenck, M. W. (1994). Stress responsivity: The role of individual differences. Personality and Individual Differences, 16(3), 385‒394. https://doi.org/10.1016/0191-8869(94)90064-7 Google Scholar
Wing, R. R., Blair, E. H., Epstein, L. H., McDermott, M. D. (1990). Psychological stress and glucose metabolism in obese and normal-weight subjects: A possible mechanism for differences in stress-induced eating. Health Psychology, 9(6), 693‒700. https://doi.org/10.1037//0278-6133.9.6.693 Google Scholar
Woźniak, M. (2021). Dojrzałość żywieniowa i poczucie koherencji a poczucie stresu wśród młodych dorosłych [nieopublikowana praca magisterska]. Uniwersytet Gdański. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
