Institutional support of intergenerational transmission of minority language (on the example of Russian Old Believers in Poland)

Institutional support of intergenerational transmission of minority language (on the example of Russian Old Believers in Poland)

Michał Głuszkowski

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu


Abstract

Since Poland is an ethnically and linguistically homogeneous country, the lack of knowledge of the mother tongue in minority communities occurs much often than of the Polish language. The intergenerational transmission of language in a small community (ca. 1000 people) of the Old Believers in North-Eastern Poland differs from bigger minorities, such as Germans, Lithuanians or Belarussians, who have the possibility to teach their mother tongue as a school subject. Young Old Believers are more proficient in the Polish language, and the traditional dialect fulfills the function of the 2nd language, and in some aspects can be even treated as a foreign language. Due to the structural and lexical differences, resulting from the influence of the Polish language, the Old Believers’ dialect significantly differs from the literary variety of Russian which is taught as a school subject in Poland. Despite of the demographic and administrative problems (there is no possibility to establish a school teaching of the Russian dialect in Poland), the Old Believers have elaborated some mechanisms of teaching their traditional language, which will be characterized in the article, as well as their effects and future perspectives for the self-made language education system in the minority community.


Keywords:

Old Believers, Russian insular dialect, foreign language teaching, minorities, education system


BARSZCZEWSKA, N. (2016), Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia – projekt badawczy Katedry Białorute-nistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W: Studia Białorutenistyczne 10, 263-278.
Crossref   Google Scholar

BOURDIEU, P./PASSERON, J.-C. (1990), Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa.   Google Scholar

BULLOCK, B./TORIBIO, A. (2009), Themes in the study of code-switching. W: Bullock, B./Toribio, A. (red.), The Cambridge Handbook of Linguistic Code-switching. Cambridge, 1-17.
Crossref   Google Scholar

ČEKMONAS, V. (2001), Russian varieties in the southeastern Baltic area. Rural dialects. In: Dahl, Ö./Koptjevska-Tamm, M. (red.), Circum-Baltic Languages. Volume 1: Past and Present. Amsterdam, 101-136.
Crossref   Google Scholar

DEMENEVA, T. [= Деменева, Т. (2018), Луковый путь староверов в Причудье. В: СПБТуркит. URL: http://spbtourkit.ru/2018/08/20/starovery-chudo/] [dostęp 30.06.2020].   Google Scholar

DEUMERT, A. (2011), Multilingualism. In: Mesthrie, R. (ed.), The Cambridge handbook of sociolinguistics. Cambridge, 261-282.
Crossref   Google Scholar

ECMRL (1992), European Charter for Regional or Minority Languages. Strasbourg, 5.11.1992. URL: https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/0900001680695175 [dostęp: 30.06.2020].   Google Scholar

GŁUSZKOWSKI, M. (2011), Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego. Toruń.   Google Scholar

GŁUSZKOWSKI, M. [= Глушковский, М. (2013), Социальная память общины проживающих в Польше ста-рообрядцев и ее «имплантаты», В: Волос М./Глушковский, П./Гурьянова, Н./Матханова, Н./Трояк, И./Туманик, Е. (ред.), Проблемы российско-польской истории и культурный диалог. Новосибирск, 410-418.   Google Scholar

GŁUSZKOWSKI, M. (2015), Najważniejsze elementy systemu wartości staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego. Na podstawie wypowiedzi przedstawicieli różnych pokoleń. W: Golachowska, E./Pazio-Wlazłowska, D. (red.), Konstrukcje i destrukcje tożsamości, t. 4. Wartości w świecie słowiańskim. War-szawa, 469-478.   Google Scholar

GREK-PABISOWA, I. (1968), Rosyjska gwara staroobrzędowców w województwach olsztyńskim i białostockim. Wrocław/Warszawa/Kraków.   Google Scholar

GREK-PABISOWA, I./MARYNIAKOWA, I. (1980), Słownik gwary starowierców mieszkających w Polsce, Wro-cław/Warszawa/Kraków.   Google Scholar

GRISHAKOV, V. [= Гришаков, В. (2007), Старообрядчество в Эстонии и жизнь староверов тартусского уезда в 1940-1991 гг. В: Кюльмоя, И. (ред.), Очерки по истории и культуре староверов Эстонии. T. 2. Тарту, 201-209.   Google Scholar

GRZYBOWSKI, S. (2010), Гибридизация русского старообрядческого говора в Польше. W: Studia Rossica Posnaniensia. XXXV, 67-76.   Google Scholar

GUS (2015). Struktura narodowo-etniczna i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Warszawa. W: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5670/22/1/1/struktura_narodowo-etniczna.pdf [dostęp: 30.06.2020].   Google Scholar

GRZYBOWSKI, S./ GŁUSZKOWSKI, M. [= Гжибовский, С./Глушковский, М. (2013), Диглоссия и сферы упо-требления польского языка и русского говора в общине старообрядцев сувальско-августовского региона (Польша), B: Касаткин, Л. (ред.), Русские старообрядцы. Язык. Литература. История. Москва, 379-389].   Google Scholar

HAUGEN, E. (1987), Blessings of Babel. Bilingualism and Language Planning, Problems and Pleasures. Berlin-Amsterdam/New York.
Crossref   Google Scholar

IWANIEC, E. (1977), Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII-XX w. Warszawa.   Google Scholar

JAGŁOWSKA, T. (2007), Pamiętniki, wspomnienia, opowiadania. W: Falińska, B./Grott, E./Baranowska, E. (red.), Suwalszczanie o swojej przeszłości. Wspomnienia i życiorysy I. Warszawa.   Google Scholar

KAPŁANOW, M. (2009), Старославянский без тайн. Starosłowiański bez tajemnic. Białystok.   Google Scholar

KLIMOWICZ-SIKORSKA, M. (2011), Pierwszy polski doktorat po kaszubsku”, W: Trojmiasto.pl. https://nauka.trojmiasto.pl/Pierwszy-polski-doktorat-po-kaszubsku-n54043.html [dostęp: 30.06.2020].   Google Scholar

Kuratorium Oświaty w Warszawie (2016) Lista olimpiad przedmiotowych oraz interdyscyplinarnych realizowa-nych w roku szkolnym 2016/2017. Data publikacji 19.10.2016. W: https://www.kuratorium.waw.pl/pl/rodzice-i-uczniowie/konkursy-i-olimpiady/olimpiady/olimpiady-przedmiotowe/10619,Lista-olimpiad-dla-uczniow-gimnazjow-i-szkol-ponadgimnazjalnych-w-roku-szkolnym-.html [dostęp 30.06.2020].   Google Scholar

LIS, M. (2017), Za rok w Polsce będzie pracować 3 mln Ukraińców. Ich pensje rosną szybciej niż przeciętne. W: Money.pl 25.10.2017. https://www.money.pl/gospodarka/unia-europejska/wiadomosci/artykul/ukraincy-pracujacy-w-polsce-pensja-liczba,118,0,2381430.html [dostęp: 10.01.2019]   Google Scholar

MAKARTSEV, M. (2017), [= Макарцев, М. (2017), Параметры идентичности старообрядцев Польши по данным автогенерируемых описаний, Referat na konferencji Staroprawosławie wczoraj i dziś. Uni-wersytet Warszawski, Warszawa 21.11.2017.   Google Scholar

MAKURAT, H. (2008), Kaszëbskò-pòlsczé fòneticzné interferencje na kaszëbsczi jãzëkòwi òbéńdze. Cësk kaszëbiznë na pòlaszëznã. W: Dacewicz, L./Dworkakowska, B. Studia Slawistyczne 7. Pogranicza: kon-takty kulturowe, literackie, językowe. Białystok, 79-97.   Google Scholar

MEN (2017), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających pod-trzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. W: http://www.kuratorium.waw.pl/download/1/6618/tozsamosnarodowa.pdf [dostęp: 30.06.2020].   Google Scholar

MIRONOWICZ, E. (2000), Świadomość narodowa ludności prawosławnej Białostocczyzny. W: Smułkowa, E. (red.), Język a tożsamość na pograniczu kultur. Białystok, 50-55.   Google Scholar

MSWIA (2005), Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regio-nalnym. W: http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/download/86/16013/ustawaoMNiEijezreg-tekstujednolicony-9VII14.pdf [dostęp: 30.06.2020]   Google Scholar

MW (2012), Efekty kształcenia dla kierunku Etnofilologia kaszubska. W: http://www.muzeum.wejherowo.pl/media/files/informacje_szczegolowe.pdf [dostęp: 30.06.2020]   Google Scholar

OSPSTAT (2013), Population by religious community indicated, municipalities (Lithuania). W:http://osp.stat.gov.lt/documents/10180/217110/Population_by_religion_municipality.xls/3ee8082b-c82b-4817-97ba-f0e0777f7bc7 [dostęp 30.06.2020].   Google Scholar

PARSONS, T. (1969), Struktura społeczna a osobowość. Warszawa.   Google Scholar

PASTUSZEWSKI, S. (2016), Przegląd źródeł i opracowań do badań staro prawosławia. Bydgoszcz.   Google Scholar

PAŚKO-KONECZNIAK, D. (2011), Wpływ polszczyzny na zasób leksykalny rosyjskiej gwary staroobrzędowców na Suwalszczyźnie. Toruń.   Google Scholar

PAŚKO-KONECZNIAK, D. (2016), Słownik zapożyczeń polskich w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców z regionu suwalsko-augustowskiego. Toruń.
Crossref   Google Scholar

PAŚKO-KONECZNIAK, D./ZIÓŁKOWSKA-MÓWKA, M./ GRUPA, M. et al. (2016), Rosyjska gwara staroobrzędow-ców w północno-wschodniej Polsce – wybór tekstów. Toruń.   Google Scholar

PAWLACZYK, A. (2018), Językowy obraz kobiety w twórczości staroobrzędowców mieszkających w Polsce. W: Jaskólski, A. (red.), Staroprawosławie wczoraj i dziś. Warszawa/Toruń, 85-98.   Google Scholar

PAWŁOWSKI, A. (2019a), Pejzaż językowy Polski współczesnej: polszczyzna, języki obce, języki mniejszościo-we. W: „Poradnik Językowy”. 8, DOI: 10.33896/PorJ.2019.8.1, 7-27.   Google Scholar

PAWŁOWSKI, A. (2019b), Pejzaż językowy polski współczesnej: Powrót do przyszłości? W: „Poradnik Języko-wy”. 10. DOI: 10.33896/PorJ.2019.10.2, 19–34.
Crossref   Google Scholar

POCIECHINA, H. (2019), Interferencja rosyjsko-cerkiewnosłowiańska w tekstach staroobrzędowych z XIX–XX wieku. W: Przegląd Wschodnioeuropejski. X/1, 373-388.
Crossref   Google Scholar

POGORZAŁA, E. (2010), Nauczanie języka łemkowskiego w polskim systemie oświaty. W: Zborník príspevkov z vedeckej konferencie Forum Slavica 2009 usporiadanej v Nitre 2. júla 2009. Nitra, 2010 https://www.slavica.sk/dokumenty/konferencia-2009/pogorzala-fs-2009.pdf [dostęp 30.06.2020].   Google Scholar

RE (1992), Reservations and Declarations for Treaty No.148 – European Charter for Regional or Minority Lan-guages, Strasbourg 1992. W: https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/148/declarations?p_auth=mcZJzpIJ&_coeconventions_WAR_coeconventionsportlet_enVigueur=false&_coeconventions_WAR_coeconventionsportlet_searchBy=state&_coeconventions_WAR_coeconventionsportlet_codePays=POL&_coeconventions_WAR_coeconventionsportlet_codeNature=10 [dostęp 30.06.2020].   Google Scholar

ŠATAVA, L. (2009), Jazyk a identita etnických menšin. Možnosti zachování a revitalizace. Praha.   Google Scholar

SKUTTNAB-KANGAS, T. (1981), Bilingualism or not. The education of minorities. Clevedon.   Google Scholar

SNARSKI, K. (2014). Historyczna identyfikacja narodowa staroobrzędowców źródłem współczesnej tożsamości kulturowej. W: Golachowska, E./Zielińska, A. (red.) Konstrukcje i destrukcje tożsamości. Tom III. Narra-cja i pamięć. Warszawa, 391-398.   Google Scholar

SNARSKI, K. (2015). Zespół śpiewaczy Riabina z Gabowych Grądów i jego wkład w zachowanie tradycyjnej kultury staroobrzędowców. W: Dembska K./Głuszkowski M. (red.), Rosja w dialogu kultur t.1. Toruń, 213–226.   Google Scholar

StatEE (2017). StatEE 2017. At least 15-year-old persons by religion, sex, age group, ethnic nationality and county (Estonia). W: http://pub.stat.ee/px-web.2001/I_Databas/Population_census/PHC2011/01Demographic_and_ethno_cultural_characteristics/08Religious_affiliation/08Religious_affiliation.asp [dostęp: 30.06.2020].   Google Scholar

TMGOV. (2011), Par Tieslietu ministrijā iesniegtajiem reliģisko organizāciju pārskatiem par darbību 2011. gadā. (Latvia). W: http://www.tm.gov.lv/files/l1_bHZfbGFidW1pX1RNLmRvY3g/lv_labumi_TM.docx [do-stęp 30.06.2020]   Google Scholar

UG (2020), Etnofilologia kaszubska. W: https://ug.edu.pl/20479/etnofilologia_kaszubska [dostęp: 30.06.2020].   Google Scholar

UP (2020), Historia. Filologia Rosyjska. W: https://in.up.krakow.pl/menufilologia-rosyjska/historia-filologia-rosyjska/ [dostęp: 30.06.2020].   Google Scholar

VARUNIN, P. [= Варунин, П. (2012), Ряпуша. Tallin.   Google Scholar

VARUNIN, P. [= Варунин, П.] (2014), Ряпуша и Белое Причудье. Причудская сказка и картинки с подсказкой, (под ред. О. Г. Ровновой). Taрту/Taллин.   Google Scholar

WEINREICH, U. (1963), Languages in contact. Findings and problems. The Hague.   Google Scholar

WOŹNIAKIEWICZ, J. (2014), Języki kaszubski i friulijski. Zagrożenia i szanse. Porównanie stopnia zaawansowa-nia odchodzenia od języków. Kraków.   Google Scholar

ZIÓŁKOWSKA, M. (2011), Anthroponymy as an element identifying national minority. The characteristics of Polish Old Believers’ names. W: ESUKA – JEFUL. 2 (1), 383-398.
Crossref   Google Scholar

ZNANIECKI, F. (2001), Socjologia wychowania. Tom I i II. Warszawa.   Google Scholar


Published
2021-09-24

Cited by

Głuszkowski, M. (2021). Institutional support of intergenerational transmission of minority language (on the example of Russian Old Believers in Poland): Institutional support of intergenerational transmission of minority language (on the example of Russian Old Believers in Poland). Przegląd Wschodnioeuropejski, 12(1), 251–268. https://doi.org/10.31648/pw.6475

Michał Głuszkowski 
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu