DOŚWIADCZENIA OSOBISTE ORAZ PERSPEKTYWA ŻYCIA PODCZAS OKUPACJI W RELACJACH BIOGRAFICZNYCH POLSKICH TATARÓW Z LAT 1939-1945. WYBRANE ZAGADNIENIA
Michał Łyszczarz
University of Warmia and Mazury in OlsztynAbstrakt
The paper analyses memories of life experiences from the time of World War II, present in the social consciousness of Polish Tatars. The memories of representatives of this small ethnic group have been preserved through personal documents (including diaries and memoirs), which have been made public and published in print. The content analysis included a collection of sources consisting of 13 items. The following issues have been discuss in detail: 1) assessment of the German occupation and the attitude of the Tatars towards the Nazis;
2) the Tatar experiences of exile and Soviet captivity; 3) the reactions of the Tatars to the outbreak of the Soviet-German war in 1941; 4) two visions of the future after the end of the war – repatriation to the Western Territories of Poland or emigration to Great Britain.
Słowa kluczowe:
Polish Tatars, World War II , Eastern Borderlands of Poland, personal documents, biographical method, diaries, memoirsBibliografia
Abramowicz, M. (2016), Droga mojego życia. Ostatni ułan II Rzeczypospolitej. Wrocław. Google Scholar
Janowicz-Czaińska Drotlew, Z. (2001), Przez lasy Syberii do Wielkiej Brytanii. Gdańsk. Google Scholar
Łopatto, E. W. (2001), Byle na Zachód. Warszawa. Google Scholar
Łopatto, J. (2015), Listy niewysłane. NOTATNIK, [w:] Almanach Karaimski 4, 222-265. Google Scholar
Łopatto, R. (2011), Jak z wilnianina stałem się wrocławianinem, [w:] Awazymyz 4 (33), 10-15.
Crossref
Google Scholar
Łyszczarz, M. (2009), Syberyjskie wspomnienia Ajszy Szabanowicz – Mróz był wtedy tęgi, [w:] Przegląd Tatarski 4, 16-19. Google Scholar
Mucharski, S. (2015), Niedokończona tatarska opowieść. Wrocław. Google Scholar
Pilecki, S. (2009), Chłopiec z Leśnik. Dziennik z lat 1939-1945. Wrocław. Google Scholar
Półtorżycki, T. (2011), Moje przeżycia z dzieciństwa w czasie okupacji i z pierwszych lat po za¬kończeniu II wojny światowej, [w:] Przegląd Tatarski 4, 21-22. Google Scholar
Skibniewska, D. (1991), Nas trzeba przeprosić…, [w:] Szatsznajder, J., Drogi do Polski. Wrocław, 188-195. Google Scholar
Sobolewski, J. J. (2019), Z opowieści mojej matki oraz inne opowiadania. Wrocław. Google Scholar
Sobolewski, J. J. (2020), Powrót do domu, [w:] Rocznik Tatarów Polskich. Seria 2, 7, 197-212. Google Scholar
Sobolewski, J. J. (2021), Tak było za Niemców, [w:] Rocznik Tatarów Polskich. Seria 2, 8, 159-182. Google Scholar
Sobolewski, J. (2014), Żołnierskie wspomnienia. Białystok. Google Scholar
Szahidewicz, H. (2020), Moje Niekraszuńce, [w:] Przegląd Tatarski 1, 19-21. Google Scholar
Zaniewska, T. (2010), Wierzę w kismet. Warszawa. Google Scholar
Zulejka [***] (2015), Opowieść sentymentalna. Gdańsk. Google Scholar
Cieński, A. (2002), Z dziejów pamiętnikarstwa w Polsce. Opole. Google Scholar
Chazbijewicz, S. (2011), Jakuba Szynkiewicza postać tragiczna, [w:] Przegląd Tatarski 2, 8-11. Google Scholar
Chazbijewicz, S. (2014), Przyczynek do relacji tatarsko-karaimskich w okresie międzywojennym i późniejszym. Hachan Hadży Seraja Szapszał i mufti dr Jakub Szynkiewicz, [w:] Almanach Karaimski 3, 151-156.
Crossref
Google Scholar
Czerwiński, G. (2015), Między świadectwem przeszłości a rodzinną legendą. O wspomnieniach Tatarów polskich, [w:] Pogranicza. Białostockie Studia Literaturoznawcze 7, 231-246.
Crossref
Google Scholar
Czerwiński, G. (2017), „Jam z rodu nomadów”. Literatura polsko-tatarska po 1918 roku. Białystok. Google Scholar
Czerwiński, G. (2023), „Księga pamięci” Chasienia Aleksandrowicza na tle wspomnień Tatarów polskich, [w:] Konopacki, A. (red.), Działalność społeczno-kulturalna jako czynnik wzmacniający tożsamość Tatarów. Próba bilansu i perspektywy. Warszawa, 87-96. Google Scholar
Dopierała, R. | Waniek, K. (red.) (2016), Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu pro¬cesów społecznych. Wybór tekstów. Łódź. Google Scholar
Drozd, A. | Dziekan, M. M. | Majda, T. (1999), Meczety i cmentarze Tatarów polsko-litewskich. Katalog zabytków tatarskich. T. 2. Warszawa. Google Scholar
Guzik-Tkacz, M. | Siegień-Matyjewicz, A. J. (2012), Leksykon terminów metodologicznych. Nauki pedagogiczne i pokrewne. Warszawa. Google Scholar
Hitler, A. (2021), Mein Kampf. Moja walka. Edycja krytyczna. Warszawa. Google Scholar
Leoński, J. (1993), Różne sposoby ujmowania metody biograficznej w socjologii, [w:] Rzepa, T. | Leoński, J. (red.), O biografii i metodzie biograficznej. Poznań, 25-32. Google Scholar
Łyszczarz, M. (2016), Znaczenie piśmiennictwa religijnego we współczesnym życiu polskich Tatarów, [w:] Krajewska, M. | Kulwicka-Kamińska, M. et al. (red.), Święte księgi judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w słowiańskim kręgu kulturowym. Prace dedykowane Profesorowi Czesławowi Łapiczowi. T. 2. Toruń, 87-119. Google Scholar
Łyszczarz, M. (2023a), Military service and war experiences in the personal documents of Polish Tatars, [w:] Prace Literaturoznawcze 11, 109-124.
Crossref
Google Scholar
Łyszczarz, M. (2023b), Rola pamiętników w podtrzymywaniu pamięci zbiorowej polskich Tatarów, [w:] Kulwicka-Kamińska, J. | Miškinienė, G. | Abkowicz, M. (red.), Turkologia we wschodniej Europie i jej znaczenie dla mniejszości turkijskich. W 50. rocznicę śmierci prof. Ananiasza Zajączkowskiego i 80. rocznicę śmierci Leona Kryczyńskiego, Toruń etc., 189-211. Google Scholar
Łyszczarz, M. (2023c), Służba wojskowa i doświadczenia wojenne w dokumentach osobistych polskich Tatarów, [w:] Rocznik Tatarów Polskich. Seria 2, X (XXIV), 157-182. Google Scholar
Miśkiewicz, A. (1990), Tatarzy polscy 1918-1939. Życie społeczno-kulturalne i religijne. Warszawa. Google Scholar
Miśkiewicz, A. (red.) (2017), Słownik biograficzny Tatarów polskich XX wieku. Białystok. Google Scholar
Tochtermann, J. J. (1935), Ilość, rozmieszczenie i struktura zawodowa Tatarów w Polsce, [w:] Wia¬domości Geograficzne 8-10, 55-59. Google Scholar
Włodarek, J. | Ziółkowski, M. (1990), Teoretyczny i empiryczny status metody biograficznej we współczesnej socjologii, [w:] Włodarek, J. | Ziółkowski, M. (red.), Metoda biograficzna w so¬cjologii. Warszawa | Poznań, 3-9. Google Scholar
University of Warmia and Mazury in Olsztyn