Personal experiences and the perspective of life during the occupation in biographical accounts of Polish Tatars from 1939-1945. Selected Issues

Michał Łyszczarz

University of Warmia and Mazury in Olsztyn


Abstract

The paper analyses memories of life experiences from the time of World War II, present in the social consciousness of Polish Tatars. The memories of representatives of this small ethnic group have been preserved through personal documents (including diaries and memoirs), which have been made public and published in print. The content analysis included a collection of sources consisting of 13 items. The following issues have been discuss in detail: 1) assessment of the German occupation and the attitude of the Tatars towards the Nazis;
2) the Tatar experiences of exile and Soviet captivity; 3) the reactions of the Tatars to the outbreak of the Soviet-German war in 1941; 4) two visions of the future after the end of the war – repatriation to the Western Territories of Poland or emigration to Great Britain.


Keywords:

Polish Tatars, World War II , Eastern Borderlands of Poland, personal documents, biographical method, diaries, memoirs


Abramowicz, M. (2016), Droga mojego życia. Ostatni ułan II Rzeczypospolitej. Wrocław.   Google Scholar

Janowicz-Czaińska Drotlew, Z. (2001), Przez lasy Syberii do Wielkiej Brytanii. Gdańsk.   Google Scholar

Łopatto, E. W. (2001), Byle na Zachód. Warszawa.   Google Scholar

Łopatto, J. (2015), Listy niewysłane. NOTATNIK, [w:] Almanach Karaimski 4, 222-265.   Google Scholar

Łopatto, R. (2011), Jak z wilnianina stałem się wrocławianinem, [w:] Awazymyz 4 (33), 10-15.
Crossref   Google Scholar

Łyszczarz, M. (2009), Syberyjskie wspomnienia Ajszy Szabanowicz – Mróz był wtedy tęgi, [w:] Przegląd Tatarski 4, 16-19.   Google Scholar

Mucharski, S. (2015), Niedokończona tatarska opowieść. Wrocław.   Google Scholar

Pilecki, S. (2009), Chłopiec z Leśnik. Dziennik z lat 1939-1945. Wrocław.   Google Scholar

Półtorżycki, T. (2011), Moje przeżycia z dzieciństwa w czasie okupacji i z pierwszych lat po za¬kończeniu II wojny światowej, [w:] Przegląd Tatarski 4, 21-22.   Google Scholar

Skibniewska, D. (1991), Nas trzeba przeprosić…, [w:] Szatsznajder, J., Drogi do Polski. Wrocław, 188-195.   Google Scholar

Sobolewski, J. J. (2019), Z opowieści mojej matki oraz inne opowiadania. Wrocław.   Google Scholar

Sobolewski, J. J. (2020), Powrót do domu, [w:] Rocznik Tatarów Polskich. Seria 2, 7, 197-212.   Google Scholar

Sobolewski, J. J. (2021), Tak było za Niemców, [w:] Rocznik Tatarów Polskich. Seria 2, 8, 159-182.   Google Scholar

Sobolewski, J. (2014), Żołnierskie wspomnienia. Białystok.   Google Scholar

Szahidewicz, H. (2020), Moje Niekraszuńce, [w:] Przegląd Tatarski 1, 19-21.   Google Scholar

Zaniewska, T. (2010), Wierzę w kismet. Warszawa.   Google Scholar

Zulejka [***] (2015), Opowieść sentymentalna. Gdańsk.   Google Scholar

Cieński, A. (2002), Z dziejów pamiętnikarstwa w Polsce. Opole.   Google Scholar

Chazbijewicz, S. (2011), Jakuba Szynkiewicza postać tragiczna, [w:] Przegląd Tatarski 2, 8-11.   Google Scholar

Chazbijewicz, S. (2014), Przyczynek do relacji tatarsko-karaimskich w okresie międzywojennym i późniejszym. Hachan Hadży Seraja Szapszał i mufti dr Jakub Szynkiewicz, [w:] Almanach Karaimski 3, 151-156.
Crossref   Google Scholar

Czerwiński, G. (2015), Między świadectwem przeszłości a rodzinną legendą. O wspomnieniach Tatarów polskich, [w:] Pogranicza. Białostockie Studia Literaturoznawcze 7, 231-246.
Crossref   Google Scholar

Czerwiński, G. (2017), „Jam z rodu nomadów”. Literatura polsko-tatarska po 1918 roku. Białystok.   Google Scholar

Czerwiński, G. (2023), „Księga pamięci” Chasienia Aleksandrowicza na tle wspomnień Tatarów polskich, [w:] Konopacki, A. (red.), Działalność społeczno-kulturalna jako czynnik wzmacniający tożsamość Tatarów. Próba bilansu i perspektywy. Warszawa, 87-96.   Google Scholar

Dopierała, R. | Waniek, K. (red.) (2016), Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu pro¬cesów społecznych. Wybór tekstów. Łódź.   Google Scholar

Drozd, A. | Dziekan, M. M. | Majda, T. (1999), Meczety i cmentarze Tatarów polsko-litewskich. Katalog zabytków tatarskich. T. 2. Warszawa.   Google Scholar

Guzik-Tkacz, M. | Siegień-Matyjewicz, A. J. (2012), Leksykon terminów metodologicznych. Nauki pedagogiczne i pokrewne. Warszawa.   Google Scholar

Hitler, A. (2021), Mein Kampf. Moja walka. Edycja krytyczna. Warszawa.   Google Scholar

Leoński, J. (1993), Różne sposoby ujmowania metody biograficznej w socjologii, [w:] Rzepa, T. | Leoński, J. (red.), O biografii i metodzie biograficznej. Poznań, 25-32.   Google Scholar

Łyszczarz, M. (2016), Znaczenie piśmiennictwa religijnego we współczesnym życiu polskich Tatarów, [w:] Krajewska, M. | Kulwicka-Kamińska, M. et al. (red.), Święte księgi judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w słowiańskim kręgu kulturowym. Prace dedykowane Profesorowi Czesławowi Łapiczowi. T. 2. Toruń, 87-119.   Google Scholar

Łyszczarz, M. (2023a), Military service and war experiences in the personal documents of Polish Tatars, [w:] Prace Literaturoznawcze 11, 109-124.
Crossref   Google Scholar

Łyszczarz, M. (2023b), Rola pamiętników w podtrzymywaniu pamięci zbiorowej polskich Tatarów, [w:] Kulwicka-Kamińska, J. | Miškinienė, G. | Abkowicz, M. (red.), Turkologia we wschodniej Europie i jej znaczenie dla mniejszości turkijskich. W 50. rocznicę śmierci prof. Ananiasza Zajączkowskiego i 80. rocznicę śmierci Leona Kryczyńskiego, Toruń etc., 189-211.   Google Scholar

Łyszczarz, M. (2023c), Służba wojskowa i doświadczenia wojenne w dokumentach osobistych polskich Tatarów, [w:] Rocznik Tatarów Polskich. Seria 2, X (XXIV), 157-182.   Google Scholar

Miśkiewicz, A. (1990), Tatarzy polscy 1918-1939. Życie społeczno-kulturalne i religijne. Warszawa.   Google Scholar

Miśkiewicz, A. (red.) (2017), Słownik biograficzny Tatarów polskich XX wieku. Białystok.   Google Scholar

Tochtermann, J. J. (1935), Ilość, rozmieszczenie i struktura zawodowa Tatarów w Polsce, [w:] Wia¬domości Geograficzne 8-10, 55-59.   Google Scholar

Włodarek, J. | Ziółkowski, M. (1990), Teoretyczny i empiryczny status metody biograficznej we współczesnej socjologii, [w:] Włodarek, J. | Ziółkowski, M. (red.), Metoda biograficzna w so¬cjologii. Warszawa | Poznań, 3-9.   Google Scholar


Published
2024-12-22

Cited by

Łyszczarz, M. (2024). Personal experiences and the perspective of life during the occupation in biographical accounts of Polish Tatars from 1939-1945. Selected Issues. Przegląd Wschodnioeuropejski, 15(2), 33–50. https://doi.org/10.31648/pw.10863

Michał Łyszczarz 
University of Warmia and Mazury in Olsztyn