Armia Czerwona w 1920 roku. Organizacja, stany osobowe, działalność propagandowa ze szczególnym uwzględnieniem frontu polskiego w świetle wybranych źródeł i polskich opracowań wywiadowczych
The Red Army in 1920. Structures, troop levels and propaganda with particular attention to the Polish front based on selected sources and Polish intelligence reports
Dariusz Radziwiłłowicz
University of Warmia and Mazury in OlsztynAbstrakt
The Polish-Soviet War, which took place between 1919 and 1920, remains one of the most dramatic, yet also one of the brightest pages in the history of the Polish military. Not only did the Polish army achieve a spectacular victory that ensured Poland’s sovereignty and unrestrained development, but also, according to many historians and politicians, saved Europe from the flood of communism. Apart from the famous Battle of Warsaw, the warfare that lasted from February 1919 to October 1920 included the Kiev Offensive, the Battle of Komarów and the Battle of the Niemen River. The war with the Bolshevists was not just a conflict over the borders, but also concerned the preservation of national sovereignty, threatened by the Bolshevists' attempts to spread the communist revolution throughout Europe. The intention of the Polish side, on the other hand, was to separate the nations occupying the regions to the west and south of Russia and to connect them with Poland through close federal ties. The fate of the war was finally decided in August 1920 at the gates of Warsaw. The Polish Army, following the operational plans of the High Command approved by Józef Piłsudski, the Commander-in-Chief of the Polish Army, pushed the Red Army east past the Neman River line with a surprising counter-attack. This battle saved Poland's independence and forced the Bolshevists to cancel their plans to spread the communist revolution to the countries of Central and Western Europe.
Słowa kluczowe:
Red Army, Polish–Soviet War in 1920, Battle of Warsaw, commissars, communist propagandaBibliografia
Archiwum Akt Nowych (AAN), Zmikrofilmowane Zbiory Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, mf. – M 391, Raport dr. B. Nakoniecznikowa o sytuacji wojskowej w Rosji sowieckiej, Warszawa, 28 listopada 1918 r. Google Scholar
AAN, Instytucje wojskowe 1918 – 1939, t. I/44, k. 275, Komunikat sztabu Wojsk Polskich we wschodniej Rosji. Sowiecka Rosja. Organizacja Armii Czerwonej, Nowonikołajewsk, 15 października 1919 r. Google Scholar
AAN Zmikrofilmowane Zbiory Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, mf. – M 488 Grupa II Rosja, państwa bałtyckie, Ukraina, Białoruś, T-26 lipiec -sierpień 1920. Google Scholar
Direktivy... [Директивы...] (1969), Директивы главного командования Красной Армии. 1917-1920. Москва. Google Scholar
Direktivy... [Директивы...] (1971), Директивы командования Красной Армии. 1917-1922. T. 1. Москва. Google Scholar
Postanowlienie... (1969), Постановление Совнаркома об учреждении Революционного военного совета для руководства операциями против мятежа чехословацкого корпуса, 13 июня 1918 г. В: Дирек-тивы главного командования Красной Армии. Москва, 97-98. Google Scholar
Priedpisanie... (1969), Предписание В. И. Ленина в Высший военный совет, 10 августа 1918 г. В: В: Дирек-тивы главного командования Красной Армии. Москва, 108-109. Google Scholar
Organizacja... )1919), Organizacja Sił Zbrojnych Rosyjskiej Republiki Sowieckiej. (1919), Dowództwo Naczelne W.P. W. Nr 1414/VI Szt. Gen. Warszawa. Google Scholar
Organizacja... (1920), Organizacja Armii Bolszewickiej (stan z r. 1920 według źródeł oficjalnych Władz So-wieckich). Warszawa. Google Scholar
D’ABERNON, E. V. (1990), Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata pod Warszawą 1920 roku. War-szawa. Google Scholar
DAVIES, N. (1997), Orzeł biały czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka. Kraków. Google Scholar
KINVIG, C. (2008), Krucjata Churchila. Brytyjska inwazja na Rosję 1918-1920. Warszawa. Google Scholar
KUZMIN, G. W. (1958), Grażdanskaja wojna i wojennaja interwencja w SSSR. Wojenno-politiczeskij oczerk. Moskwa. Google Scholar
LEINWAND, A. J. (2008), Czerwonym młotem w orła białego. Propaganda sowiecka w wojnie z Polską 1919-1920. Warszawa. Google Scholar
LENIN, W. (1958), Korespondencja wojenna. Warszawa. Google Scholar
NOWAK, A. (2020), Klęska imperium zła. Rok 1920. Kraków. Google Scholar
PIPES, R. (1994), Rosja bolszewików. Warszawa. Google Scholar
PLIKUS, M. (red.) (1968), 50 lat Armii Radzieckiej. Mała kronika. Warszawa. Google Scholar
Prolog... (2020), Prolog. Wojna o wszystko. W: Polityka. Pomocnik Historyczny. Polacy i Rosjanie. Prawdy i mity. Wojny i pokoje. Dzieje sąsiedztwa. 6, 13. Google Scholar
RADZIWIŁŁOWICZ, D. (2010), Rola Korpusu Czechosłowackiego w wojnie domowej w Rosji. W: Przegląd Wschodnioeuropejski. I, 107-127. Google Scholar
REESE, R. R. (2010), Korpus oficerski Armii Czerwonej. Czerwoni dowódcy. Warszawa. Google Scholar
SMOLIŃSKI, A. (2015), O „czerwoną” Rosję, „czerwoną” Europę i „czerwony” świat. Studia o potencjale mili-tarnym Sowietów w latach 1918-1941. Toruń. Google Scholar
TARCZYŃSKI, M. (red.) (1996), Bitwa Warszawska 13-28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne część II (17-28 VIII)”. Warszawa. Google Scholar
TESLAR, T. (1938), Propaganda bolszewicka podczas wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku. Warszawa. Google Scholar
WIELICZKO-WIELICKI, M. (1928), Wojna domowa w Rosji 1917-1921. Toruń. Google Scholar
WOŁKOGONOW, D. (1996), Trocki. Warszawa. Google Scholar
ZACHAROWA, M. W. (red.) (1970), Radzieckie Siły Zbrojne 1918-1968. Warszawa. Google Scholar
University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Inne teksty tego samego autora
- Dariusz Radziwiłłowicz, Generał brygady Kazimierz Rumsza – z armii carskiej do polskiej , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 11 Nr 1 (2020): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Dariusz Radziwiłłowicz, Żołnierze 5 Dywizji Strzelców Polskich w bolszewickiej niewoli i ich repatriacja , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 8 Nr 1 (2017): Przegląd Wschodnioeuropejski
