Generał brygady Kazimierz Rumsza – z armii carskiej do polskiej
Brigadier general Kazimierz Rumsza – from tsarist army to Polish army
Dariusz Radziwiłłowicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski OlsztynAbstrakt
Since its inception, the 5th Siberian Rifle Division was led by Colonel [płk.] Rumsza who operated under the orders of Colonel [płk.] Czuma, the commander of Polish forces in Siberia. In the light of the examined documents, Colonel Kazimierz Rumsza appears to be a man with two faces. On the one hand, he was an excellent commander, proving his worth in the extreme war conditions. On the other, a violent officer who humiliated his personnel and got involved in shady financial ventures. He was never proven guilty of embezzlement. However, his very presence in the group of suspects stigmatised him among the officers. He won back some favour after the lost September Campaign. During World War II, Rumsza did not play any significant role in the Polish Armed Forces. After demobilisation, he settled down in London. On 1 January 1964, he was promoted to the rank of brigadier general [gen. brygady]. Kazimierz Rumsza died on 28 January 1970.
Słowa kluczowe:
Kazimierz Rumsza Russian Civil War Bolsheviks Siberia Polish armyBibliografia
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Przebieg służby wojskowej.
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Pismo Kierownika Wydziału prac dla Komisji weryfikacyjnej do szefa Oddziału V sztabu M.S.Wojsk., Warszawa, 8 X 1920 r.
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Pismo szefa Oddziału V Sztabu Wydziału prac dla Kom. Weryf. do Naczelnego Dowództwa W.P., Warszawa, 26 X 1920 r.
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Pismo gen. broni Józefa Hallera do Oficerskiego Trybunału Orzekającego w Warszawie, Warszawa, 8 VI 1921 r.
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Opinia Dowódcy KOP gen. bryg. H. Minkiewicza na temat Rumszy Kazimierza za czas od 1 XII 1925 r. do 31 V 1926 r. z 10 VI 1926 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk., I.300.76.261. Raport ppor. K. Rodkiewicza do sekcji politycznej II Oddziału Ministerstwa Spraw Wojskowych o korpusie oficerskim Dywizji Syberyjskiej, Harbin, 8 IV 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk., I.300.76.261. Raport gen. Baranowskiego szefa Polskiej Misji Wojskowej na Syberii do Naczelnego Dowództwa W.P., Okręt „Jaroslawl”, 10 VI 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk. I.300.76.261. Do Szefa II Oddziału Ministerstwa Spraw Wojskowych p. ppłk. Miedzińskiego, Konrad Rodkiewicz, Warszawa, 20 IX 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk. I.300.76.261. Pismo gen. Baranowskiego do Oddziału II MSWojsk. w sprawie kwalifikacji płk. Rumszy, Warszawa, 4 X 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk., I.300.76.261. Raport Kapitana F. Grabczyńskiego w sprawie V Dywizji WP na Syberii do szefa II Oddziału MSWojsk., Warszawa, 3 XII 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk., I.300.76.266. Pułkownik Czuma w ocenie K. Rodkiewicza [b.d.]. Wiceminister Spraw Wojskowych, I.300.2.24. O zachowaniu płk. Kohutnickiego. Zeznanie ppor. Kottasa, Warszawa, 23 IX 1920 r.
Archiwum Akt Nowych (AAN), Akta (1973), Akta gen. Romualda Wolikowskiego, t. 1. List R. Wolikowskiego do S. Wojstomskiego w sprawie powstania 5 DSP. Edmonton.
Archiwum Akt Nowych (AAN), Zmikrofilmowane Zbiory Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku mf. M-392. Pismo Polskiego Komitetu Wojennego do rządu polskiego, Nowonikołajewsk, 5 IV 1919 r.
Archiwum Akt Nowych (AAN), Zmikrofilmowane Zbiory Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, mf. M-392. Raport szefa Misji Wojskowej z Syberii ppłk. Wolikowskiego, Warszawa 27 IX 1919 r.
Archiwum Akt Nowych (AAN), Zmikrofilmowane Zbiory Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, mf. M-421. Pismo gen. J. Hallera do Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Komendanta Józefa Piłsudskiego z „Ordre de Bataille” II Korpusu (4 Dywizji w Bessarabi, 5 Dywizji na Syberii oraz baonu strzelców w Archangielsku) wraz z odpisami depesz gen. Janina, dowódcy Wojsk Sprzymierzonych na Syberii oraz płk. Czumy, dowódcy Wojsk Polskich na Syberii, 24 V 1919 r.
Dyboski, R. (1922), Siedem lat w Rosji i na Syberii (1915-1921). Przygody i wrażenia. Kraków.
Dziennik (1919), Dziennik Ustaw RP. 65, poz. 399.
Raspisanije (1914), Raspisanije suchoputnych wojsk 1836-1914. Petersburg.
Kryska-Karski, S./Żurakowski, T. (1991), Generałowie Polski niepodległej. Wyd. uzup. i popr. Warszawa.
Radziwiłłowicz, D. (1997), Błękitna armia. W 80. rocznicę utworzenia. Warszawa.
Radziwiłłowicz, D. (2009), Polskie formacje zbrojne we wschodniej Rosji oraz na Syberii i Dalekim Wschodzie w latach 1918-1920. Olsztyn.
Rogowski, J. (1927), Dzieje Wojska Polskiego na Syberii. Poznań.
Starościak, J. (1929), Z dywizją polską na Syberii. W: Panteon Polski. 60-61, 13.
Wesołowski, T. (2012), „Limes Polonicus” Gen. Bryg. Inż. Józef Burhardt (1863-1938) i jego koncepcja ufortyfikowania granic Rzeczypospolitej, t. I. Białystok.
Wołkow, E. W./Jegorow, N. D./Kupcow, I. W. (2003), Biełyje generały wostocznowo fronta grażdanskoj wojny. Biograficzeskij sprawocznik. Moskwa.
http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/kazimierz-rumsza (dostęp: 6 V 2018).
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Pismo Kierownika Wydziału prac dla Komisji weryfikacyjnej do szefa Oddziału V sztabu M.S.Wojsk., Warszawa, 8 X 1920 r.
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Pismo szefa Oddziału V Sztabu Wydziału prac dla Kom. Weryf. do Naczelnego Dowództwa W.P., Warszawa, 26 X 1920 r.
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Pismo gen. broni Józefa Hallera do Oficerskiego Trybunału Orzekającego w Warszawie, Warszawa, 8 VI 1921 r.
Akta Personalne Kazimierza Rumszy, sygn. 2973. Opinia Dowódcy KOP gen. bryg. H. Minkiewicza na temat Rumszy Kazimierza za czas od 1 XII 1925 r. do 31 V 1926 r. z 10 VI 1926 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk., I.300.76.261. Raport ppor. K. Rodkiewicza do sekcji politycznej II Oddziału Ministerstwa Spraw Wojskowych o korpusie oficerskim Dywizji Syberyjskiej, Harbin, 8 IV 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk., I.300.76.261. Raport gen. Baranowskiego szefa Polskiej Misji Wojskowej na Syberii do Naczelnego Dowództwa W.P., Okręt „Jaroslawl”, 10 VI 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk. I.300.76.261. Do Szefa II Oddziału Ministerstwa Spraw Wojskowych p. ppłk. Miedzińskiego, Konrad Rodkiewicz, Warszawa, 20 IX 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk. I.300.76.261. Pismo gen. Baranowskiego do Oddziału II MSWojsk. w sprawie kwalifikacji płk. Rumszy, Warszawa, 4 X 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk., I.300.76.261. Raport Kapitana F. Grabczyńskiego w sprawie V Dywizji WP na Syberii do szefa II Oddziału MSWojsk., Warszawa, 3 XII 1920 r.
Oddział II Sztabu MSWojsk., I.300.76.266. Pułkownik Czuma w ocenie K. Rodkiewicza [b.d.]. Wiceminister Spraw Wojskowych, I.300.2.24. O zachowaniu płk. Kohutnickiego. Zeznanie ppor. Kottasa, Warszawa, 23 IX 1920 r.
Archiwum Akt Nowych (AAN), Akta (1973), Akta gen. Romualda Wolikowskiego, t. 1. List R. Wolikowskiego do S. Wojstomskiego w sprawie powstania 5 DSP. Edmonton.
Archiwum Akt Nowych (AAN), Zmikrofilmowane Zbiory Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku mf. M-392. Pismo Polskiego Komitetu Wojennego do rządu polskiego, Nowonikołajewsk, 5 IV 1919 r.
Archiwum Akt Nowych (AAN), Zmikrofilmowane Zbiory Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, mf. M-392. Raport szefa Misji Wojskowej z Syberii ppłk. Wolikowskiego, Warszawa 27 IX 1919 r.
Archiwum Akt Nowych (AAN), Zmikrofilmowane Zbiory Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, mf. M-421. Pismo gen. J. Hallera do Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Komendanta Józefa Piłsudskiego z „Ordre de Bataille” II Korpusu (4 Dywizji w Bessarabi, 5 Dywizji na Syberii oraz baonu strzelców w Archangielsku) wraz z odpisami depesz gen. Janina, dowódcy Wojsk Sprzymierzonych na Syberii oraz płk. Czumy, dowódcy Wojsk Polskich na Syberii, 24 V 1919 r.
Dyboski, R. (1922), Siedem lat w Rosji i na Syberii (1915-1921). Przygody i wrażenia. Kraków.
Dziennik (1919), Dziennik Ustaw RP. 65, poz. 399.
Raspisanije (1914), Raspisanije suchoputnych wojsk 1836-1914. Petersburg.
Kryska-Karski, S./Żurakowski, T. (1991), Generałowie Polski niepodległej. Wyd. uzup. i popr. Warszawa.
Radziwiłłowicz, D. (1997), Błękitna armia. W 80. rocznicę utworzenia. Warszawa.
Radziwiłłowicz, D. (2009), Polskie formacje zbrojne we wschodniej Rosji oraz na Syberii i Dalekim Wschodzie w latach 1918-1920. Olsztyn.
Rogowski, J. (1927), Dzieje Wojska Polskiego na Syberii. Poznań.
Starościak, J. (1929), Z dywizją polską na Syberii. W: Panteon Polski. 60-61, 13.
Wesołowski, T. (2012), „Limes Polonicus” Gen. Bryg. Inż. Józef Burhardt (1863-1938) i jego koncepcja ufortyfikowania granic Rzeczypospolitej, t. I. Białystok.
Wołkow, E. W./Jegorow, N. D./Kupcow, I. W. (2003), Biełyje generały wostocznowo fronta grażdanskoj wojny. Biograficzeskij sprawocznik. Moskwa.
http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/kazimierz-rumsza (dostęp: 6 V 2018).
Radziwiłłowicz, D. (2020). Generał brygady Kazimierz Rumsza – z armii carskiej do polskiej: Brigadier general Kazimierz Rumsza – from tsarist army to Polish army. Przegląd Wschodnioeuropejski, 11(1), 105–121. https://doi.org/10.31648/pw.5974
Dariusz Radziwiłłowicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztyn
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztyn
Inne teksty tego samego autora
- Dariusz Radziwiłłowicz, Żołnierze 5 Dywizji Strzelców Polskich w bolszewickiej niewoli i ich repatriacja , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 8 Nr 1 (2017): Przegląd Wschodnioeuropejski
- Dariusz Radziwiłłowicz, Armia Czerwona w 1920 roku. Organizacja, stany osobowe, działalność propagandowa ze szczególnym uwzględnieniem frontu polskiego w świetle wybranych źródeł i polskich opracowań wywiadowczych , Przegląd Wschodnioeuropejski: Tom 12 Nr 2 (2021): Przegląd Wschodnioeuropejski
